SpaceX lanceert het ene na het andere arsenaal aan satellieten de ruimte in en ook Amazon heeft met zijn Project Kuiper nu toestemming om duizenden satellieten de lucht in de schieten. NASA heeft net bekendgemaakt miljoenen euro’s te investeren in het vervangen van zijn satellieten. Is het ooit te veel?
De eerste satelliet die de ruimte in werd gestuurd, dat was de Sputnik in 1957 en tot het jaar 2010 aan toe kwamen er elk jaar zo’n 50 tot 100 satellieten bij. De laatste jaren is dat echter enorm toegenomen. In 2020 waren er 114 lanceringen waarbij 1.300 satellieten de ruimte in werden gebracht. Een flinke toename in het aantal satellieten dus. In 2021 werden dat er nog meer: toen waren het er in september al 1.400. Je mag overigens niet zomaar een satelliet lanceren, want je hebt hiervoor wel toestemming nodig van een ruimte-agentschap.
De toename in het aantal satellieten komt niet alleen omdat ‘het kan’, maar ook omdat de mogelijkheden veel groter zijn geworden. Zo is het makkelijker om meerdere satellieten met één raket naar de ruimte te sturen en bovendien goedkoper. Satellieten zijn ook veel kleiner geworden, waardoor het makkelijker is om ze mee te nemen. Ze wegen bijna altijd minder dan 600 kilogram. Geen wonder dus dat SpaceX en OneWeb beide in een paar jaar tijd zo’n 40.000 satellieten willen lanceren.
NASA gebruikt het Tracking and Data Delay Satellite-netwerk op te communiceren met zijn astronauten en ruimtevaartuigen die niet op aarde zijn. Nu wil het een nieuw systeem implementeren om communicatie in de ruimte in de toekomst nog beter te laten verlopen en het laat het aan private bedrijven over om met een goede uitvinding te komen. NASA wil zijn NASA-satellieten vervangen voor satellieten van SpaceX en Amazon om communicatie mogelijk te blijven maken.
Er zijn nog andere partijen die meedoen en aan NASA moeten demonstreren hoe communicatie in de ruimte er in de toekomst uit moet gaan zien, namelijk Inmarsat, SES, Telesat en ViaSat. Hier geeft NASA 255 miljoen euro aan uit, waarvan 67 miljoen naar Project Kuiper van Amazon. Over het algemeen zijn de meeste satelliet-initiatieven ingestoken op het kunnen verzorgen van internetontvangst in gebieden waar het nu niet mogelijk is.
SpaceX heeft zich daarin al bewezen door onder andere in het oorlogsgebied van Oekraïne te zorgen voor internet via zijn Starlink-satellieten. Nu heeft het 64 miljoen van NASA gekregen om satellieten voor het ruimtebedrijf te verzorgen. Er zijn op dit moment al meer dan tweeduizend satellieten van Starlink in de ruimte te vinden. Soms gaat de lancering niet goed, waardoor er laatst bijvoorbeeld nog tientallen satellieten ten dode waren opgeschreven.
In dat geval was er een probleem waardoor de satellieten niet diep genoeg in de ruimte werden gebracht, waardoor ze waarschijnlijk zijn verbrandt op het moment dat ze de atmosfeer van aarde weer inkomen. Sowieso is dat het lot van vele satellieten, waardoor we een minder ‘volle’ ruimte om ons heen hebben dan je zou denken met al die lanceringen. Toch wordt onze aarde alsnog omringd door duizenden satellieten en dat zie je.
Niet als je naar boven kijkt, maar wel als je foto’s bekijkt die worden gemaakt in de ruimte. Sommige telescopen hebben er echt last van, omdat de satellieten allemaal gekke reflecties achterlaten op ruimtekiekjes. Ze blokkeren zelfs sterren, wat het werk van astronomen bemoeilijkt. Dat heeft ook invloed op radio-astronomen, die bang zijn dat ze 70 procent minder scherpte hebben op bepaalde frequenties.
Hoewel de meeste satellieten verbranden als ze eenmaal de atmosfeer inkomen, zijn er ook satellieten die gaan rondzwerven in de ruimte, met soms ernstige gevolgen. Ze kunnen tegen andere satellieten aanbotsen en deze beschadigen, maar erger nog: ze veroorzaken meer ruimtepuin en dat gaat binnen no-time in een noodgang rondvliegen, met een nog veel destructiever resultaat tot gevolg.
Is er op een gegeven moment te veel ruimtepuin, dan kunnen we niet meer van aarde af zonder onze ruimtevaartuigen flink te havenen. Of erger: we kunnen er helemaal niet meer af zonder te verongelukken. Dit heet het Kessler-syndroom: een fenomeen waarbij botsingen en stukken ruimtepuin een kettingreactie veroorzaken met nog meer botsingen en ruimtepuin.
Nu zijn daarvoor wel bepaalde handigheden ingebouwd, want Starlink-satellieten communiceren met elkaar hoe ze bepaald ruimtepuin kunnen omzeilen. Toch zijn er wetenschappers die menen dat we dat Kessler-effect allang hebben bereikt. Het geñante ervan is dat het helemaal onze eigen schuld is: al het onnatuurlijke puin dat rond onze aarde vliegt, hebben we er allemaal zelf ingeschoten. Bovendien is het echt te laat als het eenmaal te laat is: dan kun je wel kiezen om geen satellieten meer te lanceren, dat puin gaat al in hoge snelheden, allesverwoestend de ruimte door. Onstopbaar.
Kortom, het hangt er net vanaf wie je vraagt of er al te veel satellieten in de ruimte rond de aarde te vinden zijn. Elon Musk zal sowieso beweren van niet, maar daar denken sommige wetenschappers toch echt anders over. Er zijn wel bedrijven bezig met het bedenken van oplossingen tegen ruimtepuin, maar dan nog is het in sommige gevallen heel moeilijk om dit tegen te gaan, simpelweg omdat het zo hard gaat.
Ook is het een dure grap om satellieten te ‘de-orbiten’ en dus uit de baan rond de aarde te krijgen. Het kost gemiddeld 75 miljoen dollar om zoiets te doen. Reden voor ruimteorganisaties om ze maar te laten hangen. Maar ja, de hamvraag is wat het kost als er toch iets tegenaan vliegt en ze zelf in allemaal kleine en destructieve stukjes eindigen. En daar zijn we op aarde tot nu toe te weinig mee bezig.
