De tijd dat we onze brieven mooi verzegelden is al een even voorbij. In de zeventiende eeuw zag de wereld er natuurlijk nog heel anders uit. Er bestonden nog geen aangetekende brieven dus was een verzegeling voor de ontvanger van een document hét bewijs dat de inhoud nog niet door een ander was gezien. Regelmatig duiken er nog eeuwenoude verzegelde brieven op en veel daarvan liggen in musea. De verzegeling verbreken is zonde, maar de inhoud bekijken is natuurlijk ook interessant. Het is onlangs voor het eerst gelukt om een verzegelde brief te lezen zonder deze te openen. Dat gebeurde met een brief uit mediamuseum Beeld en Geluid Den Haag.
Een van de pronkstukken uit de collectie van mediamuseum Beeld en Geluid Den Haag is de kist van postmeester Simon de Brienne. Brieven die niet bezorgd konden worden werden hierin door hem gewaard. In totaal liggen er maar liefst 2600 brieven in, waarvan 575 ongeopend. Het leuke is dat ze door een dwarsdoorsnede van de bevolking van die tijd zijn geschreven, wat een mooie inkijk geeft in hoe mensen leefden in de zeventiende eeuw. Ze bevatten waardevolle informatie over onder andere migratie, muziek, pers en communicatie.
De verzegelde brieven blijven bewust gesloten. De manier van verzegelen zegt iets over de afzender. Dat is bijvoorbeeld te zien aan specifieke vouwwijzen en persoonlijke lakzegels. Soms werd een brief in een andere brief verpakt bij gebrek aan een envelop. Het opgevouwen beschreven papier vormde dan de buitenkant van de brief. Het algoritme om ongeopende brieven te kunnen lezen is een grote doorbraak. Brieven uit de kist werden door het museum beschikbaar gesteld voor onderzoek.
Het onderzoeksteam wist de eerste nog ongeopende en opgevouwen brief te lezen met behulp van röntgen-microtomografie, een geavanceerde spantechnologie. Duizenden scans pikten de ijzerdeeltjes in de inkt op en maakten zo de letters zichtbaar. De brief werd vervolgens digitaal geopend door een computergestuurd algoritme dat alle puzzelstukjes aan elkaar legde. Het ontwikkelen van dit algoritme heeft vier jaar geduurd. Een echte doorbraak dus!
Met het lezen van de inhoud van deze eeuwenoude brief krijgen we een steeds beter beeld van de manier waarop mensen in de zeventiende eeuw leefden. De eerste brief die digitaal is ‘geopend’ werd verstuurd op 31 juli 1697 door Jacques Sennacques aan zijn neef Pierre Le Pers, een Franse koopman in Den Haag. ‘Dit inkijkje in de beslommeringen van heel gewone mensen uit het verleden is zeldzaam. Meestal wordt namelijk alleen de correspondentie van elites bewaard en bestudeerd’, vertelt Rebekah Ahrendt van de Universiteit Utrecht.
Ben je benieuwd naar hoe het onderzoekers is gelukt de brief te openen? Hier lees je er alles over.
