Waar veel mensen het vandaag hebben over de SpaceX-missie die nog niet kon vertrekken om de twee ‘gestrande’ astronauten op te halen, duiken wij liever in een ander ruimtefenomeen dat deze week heeft plaatsgevonden. SPHEREx is namelijk goed en wel onderweg. Dit observatorium moet de vraag helpen beantwoorden waar alles mee is begonnen.
SPHEREx is een astrofysisch observatorium van NASA, dat onderweg is om antwoorden te geven over het universum en onze eigen omgeving. Eerder deze week werd SPHEREx succesvol de lucht ingeschoten en nu is hij op pad naar succes. SPHEREx staat voor Spectro-Photometer for the History of the Universe, Epoch of Reionization and Ices Explorer. Het is een hele mond vol, maar je ziet het erbij staan: de geschiedenis van het universum.
Aan boord van een SpaceX Falcon 9-raket is het apparaat het heelal in geschoten. Dit werd gedaan vanuit Californië in de Verenigde Staten. Alles ging goed en de missie kan nu beginnen. Twee jaar lang zal SPHEREx ons heelal onder de loep nemen. Hij is niet alleen, want er zijn ook nog vier kleine satellieten deel van de PUNCH-missie, zoals het heet. PUNCH staat dan weer voor Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere. Geen zorgen, het heeft niets met het virus te maken: de buitenste atmosfeer van de zon heet ook de corona en er wordt gekeken wat er verandert bij zonnewind.
Dat is belangrijk, want die zonnewind heeft ook invloed op onze planeet. Soms kunnen tractoren niet meer goed navigeren wanneer de deeltjes uit de zonnewinden ons bereiken. We zien er ook voordelen van, zoals het roze Noorderlicht dat je dan zelfs in Nederland aan de hemel kunt zien (zeker als je hiervoor goede camera-apparatuur gebruikt). De satellieten zijn inmiddels wel los van SPHEREx en nemen nu 90 dagen om goed en wel te worden geïnstalleerd. Wetenschappers kunnen vervolgens aan de slag met de beelden om zo te zonnewind onder de loep te nemen.
De missie reikt overigens niet heel ver. Het is geen James Webb-achtige situatie waarbij het materiaal 1,5 kilometer bij ons vandaan is. De missie blijft juist hangen in de lage baan om de aarde. De bedoeling is om de zon zo voortdurend op dezelfde positie te hebben, want de instrumenten zitten precies op de grens tussen dag en nacht. Zo kan de telescoop buiten zonlicht worden gehouden en heeft PUNCH altijd een goed uitzicht op de zon.
Elke zes maanden maakt het observatorium een driedimensionale kaart van de hele sterrenhemel en dat moet helpen om een beeld te krijgen van het universum. Een beeld dat uiteraard wordt aangevuld met de bevindingen vanuit de Hubble-telescoop en de James Webb-telescoop. Het is in staat om om te zien of er bevroren waterijs is en koolstofdiocide, maar ook om sterrenstelsels te meten via spectroscopie. Hiermee kunnen tot 450 miljoen sterrenstelsels worden gemeten. De verspreiding ervan zegt al iets over de geschiedenis van het universum, want bijna 14 miljard jaar geleden gebeurde er iets waardoor het universum in een seconde gigantisch werd uitgebreid.
De hoop is dat de telescoop ons straks -via wetenschappers natuurlijk- gaat vertellen hoe leven is ontstaan, hoe het universum tot stand kwam en hoe wij hier als mensheid zijn beland. Grote vragen die de mensheid al duizenden jaren bezighouden. NASA is enorm positief gestemd, zo zegt de projectmanager van SPHEREx: “Niet te geloven dat we nu in een periode leven waarin we wetenschappelijke apparatuur hebben om vragen als ‘zijn we alleen?’ en ‘hoe zijn we hier gekomen?’ te kunnen beantwoorden.”
