Technology21.08.2022

​Scherper zagen we een zwart gat nog nooit: met dank aan AI


Kunstmatige intelligentie kennen we vooral als iets wat we handig gebruiken wanneer we Google Lens openen of een game spelen, maar het kan ook wetenschappelijke afbeeldingen verbeteren. Niet door dingen erbij te verzinnen, maar juist door te gebruiken wat het heeft geleerd om zo meer inzichten te geven. Het perfecte voorbeeld is nu gemaakt met een foto van een zwart gat.

Zwart gat

Een zwart gat is een plek in het heelal met een zodanig sterkte zwaartekracht, dat niets er ook maar aan kan ontsnappen. Het is het resultaat van een gestorven ster die is ontploft. Een zwart gat wordt zo genoemd omdat hij gitzwart is in het midden (er kan immers ook geen licht in bestaan), dus niet omdat er in het midden niets zou zijn. Echter is een zwart gat wel letterlijk en figuurlijk nog een zwart gat voor ons als mensheid. We weten namelijk nog steeds niet precies wat er toch allemaal gebeurt in zo’n zwart gat. In ieder geval is het een bijzonder fenomeen, zeker omdat Einstein zelf het er al over had in zijn relativiteitstheorie.

Zwarte gaten spreken altijd enorm tot de verbeelding. Wat gebeurt er toch in zo’n gat, wat betekent het voor bijvoorbeeld tijd en licht. Maar vooral: waarom? Zwarte gaten zijn niet voor een gat te vangen: de eerste (M87) werd pas gefotografeerd in 2019. Dit zwarte gat is zeven miljard zonmassa’s, wat hem 2.000.000.000.000.000 keer zwaarder maakt dan aarde. Een flink gevaarte, dat dus mooi op de kiek werd gezet. Dat werd een enorm beroemde foto, maar inmiddels weten wetenschappers dat het beter kan. Er is namelijk een nog scherpere foto gemaakt van zo’n ruimte-wonder.

Rekenkundige algoritmes

Er werd hiervoor gebruikgemaakt van rekenkundige algoritmes en telescoopdata. Hiermee kon een close-up worden gemaakt. Dat zie je in de vorm van een roodoranje ring. Zo’n ring ontstaat door fotonen. Dat zijn deeltjes zonder rustmassa die zich voortbeweging in vacuüm met de lichtsnelheid. Licht bestaat uit fotonen, maar bijvoorbeeld ook elektromagnetische straling. In het geval van het zwarte gat zijn die fotonen aan de achterzijde te zien.

Deze verbeterde foto kon worden gemaakt door een algoritme dat zorgt voor een soort remaster van het origineel. Wetenschappers van Harvard & Smithsonian Center for Astrophysics in Massachusetts kwamen ermee. Ze zaken naast die oranje gloed een lijn die je op de foto kunt zien bovenaan dit artikel, de remaster. De reden dat die ring zo fel is, komt omdat fotonen er onder invloed van enorme zwaartekracht langs vliegen.

Wetenschappers

Het is niet alleen een veel mooie foto: er kunnen ook meerdere wetenschappelijke conclusies uit worden getrokken, of tenminste voorspellingen worden gedaan. Zo’n supermassive blackhole als M87 is waarschijnlijk ontstaan uit meerdere zwarte gaten die zijn gefuseerd. Waarschijnlijk zijn ze zelfs in elk centrum van een sterrenstelsel te vinden. Zo ook van ons eigen melkwegstelsel (dank Event Horizon).

Dat wetenschappers tot deze mooie foto zijn gekomen, komt onder andere door rekenkundige algoritmes die helpen om data te interpreteren, maar ook te ordenen. Er kan hierdoor een scherpere resolutie worden verkregen. Bovendien is die foto een soort MRI: het is opgebouwd uit allerlei laagjes waardoor je er steeds een aantal kunt weglaten om meer te ontdekken van wat er allemaal in zo’n zwart gat gebeurt. Niet dat het nu ineens niet meer mysterieus is: er zijn nog talloze dingen die we niet weten over dit ruimtefenomeen. Wel is het tof dat we steeds een stapje dichterbij komen. Niet alleen meer door onze eigen knappe koppen, maar ook door technologie.

Wat NASA te maken heeft met onderzoek naar klimaatverandering​Doorbraak astronomie: allereerste foto ooit genomen van zwart gat​Hoeveel planeten kennen we eigenlijk?Dit is het eerste echte beeld door de James Webb-ruimtetelescoop
Laura Jenny
Laura Jenny

Is ze niet aan het tikken, dan reist ze rond in de wondere wereld van entertainment of op een toffe plek in de echte wereld. Mario is de man van haar leven, Belle is haar beste vriendin en haar laptop is nooit ver weg.

Deel dit artikel
...

Verder lezen over Kunstmatige Intelligentie

ChatGPT gaat strijd aan met Google: start eigen zoekmachine

Enerzijds omdat jongeren bijvoorbeeld al vaker zoeken via social media zoals TikTok en Instagram, maar binnenkort ook omdat AI-bonzen zich er nu mee gaan bemoeien.

Search01.11.2024

ChatGPT gaat strijd aan met Google: start eigen zoekmachine
Microsoft stelt release van AI-meekijker Recall weer uit

Eerst leek de wereld er nog niet klaar voor en nu is het juist Microsoft zelf dat er niet klaar voor is. Recall is weer uitgesteld.

Artificial Intelligence31.10.2024

Microsoft stelt release van AI-meekijker Recall weer uit
Een kwart van het programmeerwerk bij Google wordt gedaan door AI

Van alle nieuwe code die momenteel bij Google wordt gemaakt schijnt een kwart te zijn gemaakt door computers, in plaats van mensen.

Artificial Intelligence30.10.2024

Een kwart van het programmeerwerk bij Google wordt gedaan door AI
De toekomst van leren: KLM en de impact van AI

Tijdens een Communitydag georganiseerd door NPULS sprak Timothy Druiventak van KLM.  Zijn lezing ging over over de rol van leren in het oplossen van zakelijke problemen bij KLM, met name in de context van technologie en kunstmatige intelligentie (AI).

Artificial Intelligence29.10.2024

De toekomst van leren: KLM en de impact van AI
Apple Intelligence komt ook naar jouw iPhone

Binnenkort kun je Apple’s AI ook gebruiken op jouw iPhone. Hoewel, ‘binnenkort’: dit is pas in april 2025, dus nog een klein half jaar van nu.

Mobile29.10.2024

Apple Intelligence komt ook naar jouw iPhone
Air France-KLM legt fundament voor AI met sterk metadatamanagement

Metadatamanagement is de sleutel tot het ontsluiten van de waarde van data. Air France-KLM bouwde met behulp van het Data Intelligence Platform van SAP-partner Collibra een ‘data catalog’. Hiermee kunnen gebruikers snel achterhalen welke data beschikbaar zijn, waar deze te vinden zijn en wie verantwoordelijk is voor de kwaliteit.

Technology28.10.2024

Air France-KLM legt fundament voor AI met sterk metadatamanagement
Wees niet bang voor Yahoo boys, maar voor deepfake lovers

Kinderen worden erdoor gechanteerd, Taylor Swift nagedaan, maar er is nu nog een nieuwe variant: de deepfake lover.

Artificial Intelligence25.10.2024

Wees niet bang voor Yahoo boys, maar voor deepfake lovers

Van Yahoo boy naar Yahoo bot
Wat als een tiener zijn leven beëindigt door een AI-chatbot?

In veel gevallen gaat het goed en kunnen we er veel uithalen, maar er zijn momenten waarop AI onze grote vijand is. Bijvoorbeeld bij een tiener in de Verenigde Staten.

Artificial Intelligence24.10.2024

Wat als een tiener zijn leven beëindigt door een AI-chatbot?

Verder lezen over Onderzoek

25% van de Nederlandse bedrijven is niet goed voorbereid op cyberdreiging

Helemaal in de gezondheidszorg blijken grote zorgen te zijn: daar zou 40 procent onvoldoende zijn voorbereid.

Cybercrime29.10.2024

25% van de Nederlandse bedrijven is niet goed voorbereid op cyberdreiging
Hoe valt het ontstaan van eilandbogen of vulkaanbogen te verklaren?

Is het jou ook weleens opgevallen dat er door sommige eiland- en vulkaanketens op de kaart een duidelijke gebogen lijn of curve kan worden getrokken? Binnen de geologie noemen we een dergelijk verschijnsel eilandbogen of vulkaanbogen.

Online28.10.2024

Hoe valt het ontstaan van eilandbogen of vulkaanbogen te verklaren?
Online marketingcampagnes vooral effectief voor nieuwe klanten

Online marketingcampagnes zorgen voor aanzienlijk meer nieuwe klanten, zonder dat de bestaande klanten worden geactiveerd. Uit onderzoek blijkt dat campagnes op bijvoorbeeld social media zorgen voor 170 procent nieuwe klanten.

Marketing01.10.2024

Online marketingcampagnes vooral effectief voor nieuwe klanten
Gecombineerde NIVEL- en CBS-gegevens COVID-19-pandemie zijn prima te verklaren!

Elke zichzelf respecterende data-wetenschapper weet dat je niet zonder meer verschillende datasets uit verschillende onderzoeken met elkaar kunt vergelijken. Op dergelijke verschillende datasets kunnen namelijk onvergelijkbare omstandigheden van toepassing zijn die onderlinge vergelijkingen een uiterst heikele zaak maken.

Nieuws17.09.2024

Gecombineerde NIVEL- en CBS-gegevens COVID-19-pandemie zijn prima te verklaren!
“Trap Er Niet Influencer” doet onderzoek naar effecten van social media

Denk je echt dat je in één dag rijk kan worden door wat domme trucjes van een of andere zelfverklaarde influencer? Ze beloven gouden bergen, maar hoe zit het nu echt? In deze nieuwe achtdelige televisieserie ‘Trap er Niet Influencer’ onderzoeken presentatoren Filemon Wesselink, Mark Baanders, Vera Verzijl en Sarah Bakker verschillende trends en invloeden van social media met een kritische en humoristische blik.

Social Media04.09.2024

“Trap Er Niet Influencer” doet onderzoek naar effecten van social media
De stollingsgesteenten cyclus op aarde

De meeste mensen kunnen zich wel voorstellen dat onze planeet van binnen naar buiten is opgebouwd overeenkomstig een aflopend dichtheidsprofiel. Met van binnen naar buiten een nikkelijzeren vaste binnenkern, een nikkelijzeren vloeibare buitenkern, een vaste ondermantel van silicaatarmere gesteenten, een vaste bovenmantel van silicaatrijkere gesteenten en 'last but not least' onze geliefde aardkorst.

Nieuws21.08.2024

De stollingsgesteenten cyclus op aarde
Heeft AI-chatbot ChatGPT onze levens echt veranderd?

Er wordt steeds vaker gesproken over een AI-bubbel, zeker nu de aandelen van techbedrijven enorme dips tonen. Barst die bubbel straks echt? Het is niet zo dat AI-chatbots ons niets hebben gebracht. Zo is er onderzoek gedaan naar of ChatGPT onze levens echt heeft veranderd en daar komt positief nieuws uit.

Artificial Intelligence14.08.2024

Heeft AI-chatbot ChatGPT onze levens echt veranderd?
Stratovulkanen, schildvulkanen en supervulkanen

Binnen dit en binnen een vervolgartikel ga ik nader in op de beschrijving van enkele typen van vulkanen. Daarbij beperk ik mij hoofdzakelijk tot de typische vulkanen die ontstaan als gevolg van de subductie van tektonische aardplaten of als gevolg van mantelpluimen (hotspots). Dit betreffen voornamelijk stratovulkanen, schildvulkanen en supervulkanen. 

Nieuws12.08.2024

Stratovulkanen, schildvulkanen en supervulkanen

Verder lezen over Space

Astronauten dragen Prada-ruimtepakken in maanmissie Artemis III

Het is inmiddels al een tijdje wat stiller rondom de maanmissies Artemis, maar nu is het Prada-pak onthuld.

Technology21.10.2024

Astronauten dragen Prada-ruimtepakken in maanmissie Artemis III
SpaceX schrijft geschiedenis en vangt raket op uit de ruimte

et ruimtebedrijf schoot om ongeveer half 3 vanmiddag (Nederlandse tijd) Starship met de Super Heavy de ruimte in, om de twee vervolgens uit elkaar te laten gaan, waarna Super Heavy met de twee armen werd opgevangen.

Technology13.10.2024

SpaceX schrijft geschiedenis en vangt raket op uit de ruimte
NASA-astronaut deelt adembenemende video van het noorderlicht

Een astronaut genaamd Matthew Dominick, die keek vanuit het raam van de Dragon Endeavour bekeek het Noorderlicht eens van de andere kant.

Technology10.10.2024

NASA-astronaut deelt adembenemende video van het noorderlicht
Ruimtegeschiedenis geschreven: eerste commerciële ruimtewandeling

Het is gedaan: de eerste ruimtewandeling door een privébedrijf en privépersoon is een feit. SpaceX kan over een succes spreken met Polaris Dawn.

Technology12.09.2024

Ruimtegeschiedenis geschreven: eerste commerciële ruimtewandeling
Boeing Starliner moet deze week naar huis, maar maakt raar geluid

Starliner huilt omdat hij onbemand naar aarde terug moet keren. In de week dat zijn vertrek gepland staat, is hij een vreemd terugkerend geluid gaan maken.

Technology02.09.2024

Boeing Starliner moet deze week naar huis, maar maakt raar geluid
SpaceX gaat een risicovolle missie aan: een ruimtewandeling

SpaceX doet deze week een spannende missie waarvoor we allemaal onze adem inhouden. Nou ja, behalve de astronauten zelf: die moeten vooral doorademen tijdens hun ruimtewandeling.

Technology26.08.2024

SpaceX gaat een risicovolle missie aan: een ruimtewandeling
NASA is eruit: SpaceX brengt Boeing Starliner-astronauten naar huis

SpaceX gaat het doen: de Starliner-astronauten thuisbrengen. Suni Williams en Butch Wilmore kunnen op die manier veilig naar huis keren.

Technology24.08.2024

NASA is eruit: SpaceX brengt Boeing Starliner-astronauten naar huis
ESA zet een AI-satelliet in om aarde in de gaten te houden

ESA heeft succesvol zijn AI-satelliet gelanceerd die de aarde in de gaten moet gaan houden. Misschien met verregaande gevolgen voor rampen: in de positieve zin.

Technology21.08.2024

ESA zet een AI-satelliet in om aarde in de gaten te houden

Verder lezen over Wetenschap

Hoe valt het ontstaan van eilandbogen of vulkaanbogen te verklaren?

Is het jou ook weleens opgevallen dat er door sommige eiland- en vulkaanketens op de kaart een duidelijke gebogen lijn of curve kan worden getrokken? Binnen de geologie noemen we een dergelijk verschijnsel eilandbogen of vulkaanbogen.

Online28.10.2024

Hoe valt het ontstaan van eilandbogen of vulkaanbogen te verklaren?
Je kunt nu Spider-Man worden met echte webshooters

De webshooters van Spider-Man kun je straks gewoon kopen. Niet die van de speelgoedwinkel die je zelf even later meer moet oprapen, maar zo goed als echte die 80 keer zijn eigen gewicht kan tillen.

Technology23.10.2024

Je kunt nu Spider-Man worden met echte webshooters
‘Lucide dromen wordt het volgende grote ding na AI’

Het is wetenschappers gelukt om twee mensen apart van elkaar in slaap een gesprek te laten hebben in die dromen.

Technology18.10.2024

‘Lucide dromen wordt het volgende grote ding na AI’
De klimaatcrisis gaat een nieuwe fase in: wat betekent dat?

De onvoorspelbaarheid zit hem in de extremen die extremer worden en korter op elkaar plaatsvinden. Hoe kunnen we erop anticiperen?

Nieuws10.10.2024

De klimaatcrisis gaat een nieuwe fase in: wat betekent dat?
Probeer wraakporno maar eens offline te krijgen

Wraakporno richt de meeste schade aan in de eerste 48 uur. Dat is problematisch, want zo snel kun je het vaak niet offline laten halen.

Social Media09.10.2024

Probeer wraakporno maar eens offline te krijgen
Waarom goede tattoos steeds duurder worden

Heb je tatoeages? Als je antwoord ja is, dan is de volgende vraag: weet je wel wat je in je lichaam hebt laten prikken?

Nieuws03.10.2024

Waarom goede tattoos steeds duurder worden
Bizar: Deze robot heeft een hand als Thing van de Addams Family

Robots hebben vaak handen die gewoon aan hun arm zitten: handig met alle elektriciteitsdraden natuurlijk. Een nieuwe robot doet het helemaal anders: hallo Thing!

Technology30.09.2024

Bizar: Deze robot heeft een hand als Thing van de Addams Family

Robot met losse handjes
Hoe oceanische lithosfeer en mariene sedimenten op continenten beland(d)en

Ten gevolge van de stollingsgesteentencyclus op onze planeet is er in de loop van de geologische geschiedenis een vrij strikte scheiding ontstaan tussen oceanische lithosfeer enerzijds en continentale lithosfeer anderzijds.

Online27.09.2024

Hoe oceanische lithosfeer en mariene sedimenten op continenten beland(d)en