We hebben allemaal veel plezier met de algoritmes van apps als Lensa en Dall-E, die nieuwe ‘foto’s’ en kunstwerken maakt geheel op basis van een paar woorden of een paar selfies. Indrukwekkend, maar niet iedereen is er even blij mee. Er zijn diverse kunstenaars die op social media op de barricade springen onder het mom van #ArtByHumans. En vooral tegen kunstmatige intelligentie dus.
Kunst en cultuur wordt voor veel mensen gezien als het enige dat ons onderscheid van dieren, maar met #ArtByHumans wordt niet een tegenstelling met dieren bedoeld. Het is de tegenstelling met robots. Niet per se robots die met robotarmen kunst maken (al zijn die er ook), maar vooral software die door kunstmatige intelligentie zo goed is, dat het het bijna niet meer nodig maakt om een digitaal kunstenaar in te schakelen wanneer je naar een bepaalde afbeelding of stijl op zoek bent.
Kunstenaars hebben daar moeite mee. Niet alleen omdat ze hierdoor geld mislopen, maar ook omdat het van hun levenswerk en van hun talent een soort inwisselbaar goed maakt. Wat uiteraard niet klopt: nog steeds is kunst iets dat altijd uniek is. Het is alleen de vraag in hoeverre je voor het unieke van die persoon kiest, als je van een bot in ongeveer 100 keer zoveel snelheid iets soortgelijks kunt krijgen en nog met veel meer verschillende keuzes ook?
Het is dus wel begrijpelijk waarom kunstenaars, illustratoren en ontwerpers hun kunst volop op social media posten met daarbij die hashtag. Duizenden berichten zijn al verschenen om te laten zien dat kunst kopen van een kunstenaar nog altijd authentieker is. Dat staat buiten kijf: een kunstenaar specialiseert zich vaak in een eigen stijl. Ook is de kunst van een kunstenaar vaak gemaakt met materialen die je bij AI niet hoeft te verwachten. Dat is moeilijker voor digitale kunstenaars, die niet met al dan niet dikke klodders acrylverf of olieverf werken, maar allemaal alleen op een computer. Ook hierin zal een eigen stijl hebben echter een steeds grotere rol gaan spelen.
We schreven laatst bijvoorbeeld over iemand die zogenaamd door de tijd kon reizen door Stable Diffusion te gebruiken, waarbij ook nog bleek dat de ‘selfiemaker’ helemaal geen echt persoon was. Het toont wel aan hoe ‘eng echt’ AI is geworden. Logisch dus dat daar wat dreiging wordt gevoeld. De een is bang voor deep fakes die bij wijze van spreken oorlogen zouden kunnen veroorzaken. Een ander denkt: heb ik straks nog brood op de plank?
Het is echter niet alleen dat. Het heeft ook te maken met bijvoorbeeld copyright. AI-systemen gebruiken vaak zonder hiervoor toestemming te hebben gevraagd -laat staan gekregen- kunst van andere kunstenaars om het kunstje te leren. Letterlijk en figuurlijk dus. Problematisch. Tegelijkertijd is er nu een beweging gestart om te zorgen dat kunst die gemaakt is door mensen ook duidelijk auteursrechten krijgt en waarbij software moet vaststellen of AI gebruikmaakt van het werk van die kunstenaar. Het blijft echter een spannend terrein. Wanneer gaat inspireren over in kopiëren?
