De laatste tijd zijn er steeds meer voorbeelden van fantastische kunstwerken die zijn gemaakt door kunstmatige intelligentie. Niet dat je dat ervan af ziet: onder andere tools als Dall-E weten kunstwerken te maken die er zowel levensecht als door een mens geschilderd uitziet. Kunstenaars zijn bang: raken zij nu hun werk kwijt?
Niet alleen delen mensen de ene na de andere fantastische ‘foto’ van kunst gemaakt door kunstmatige intelligentie: het wint nu zelfs prijzen in wedstrijden waaraan ook menselijke artiesten meedoen. Op de Colorado State Art Fair ging Jason M Allen er met de winst vandoor: voor een kunstwerk dat hij maakte met Midjourney, dat is een systeem zoals Dall-E. Het werkt met kunstmatige intelligentie en je kunt wat je maar wil creëren door simpelweg via tekst een paar woorden in te voeren.
Het is al langer een trend dat mensen bang zijn dat robots en kunstmatige intelligentie op het punt staan om banen in te pikken. Hoewel meestal de uitleg geldt dat robots vooral ‘dom’ werk overnemen en het ons als mensheid tegelijkertijd de kans geeft om meer moeilijk denkwerk te doen en creatief te zijn, lijkt dat nu op losse schroeven te staan volgens sommige kunstenaars. Immers kan kunstmatige intelligentie ook erg creatief uit de hoek komen, zo blijkt uit de software die nu flink wortelschiet.
Tegelijkertijd zou je kunnen zeggen dat kunstmatige intelligentie in principe alleen met concepten kan komen door dingen die ooit door mensen zijn bedacht. Immers is dat waar hij zijn output op baseert: hij heeft alles geleerd op basis van afbeeldingen van kunst die door mensen is gemaakt. Die AI leert niet op basis van 100.000 plaatjes: op basis van 100.000 GB aan afbeeldingen. Het is een soort Google zoekmachine, maar dan net even anders.
Eigenlijk is de kunstmatige intelligentie alleen maar een grote vergaarbak van veel kunst die ooit werd gemaakt, waarbij je op een knop drukt en er een soort samengesteld kunstwerk uit komt rollen. Alsof je bij de kauwgomballenautomaat staat op de kermis: je ziet niet welke kleur je krijgt, maar hij zal altijd overeenkomsten hebben met de andere kauwgomballen in het apparaat. In het geval van AI-kunst is het zelfs zo dat die kauwgombal uit totaal niets anders kan bestaan dan wat er al in die bak zit.
Aan de andere kant: er worden wel nieuwe afbeeldingen gemaakt. Hoewel de AI zich baseert op bijvoorbeeld een schilderij van Dali, is de output juist omdat hij uit zoveel bronnen kan putten altijd helemaal nieuw in vergelijking met de bestaande werken. Dat is ook wat kunstenaars beangstigd, zoals RJ Palmer, die tweette: “Dit ding wil onze banen: het is actief anti-artiest.” Hoewel een accountant zijn werk ook niet is verloren toen Excel werd geïntroduceerd, hebben creatieven wel degelijk een reden om toch ietwat angstig te zijn: immers is nu ook iedereen een fotograaf sinds socia lmedia zo’n vlucht hebben genomen.
Hoewel het ‘geïnspireerd’ zijn door andermans werk op zich niet vreemd is in de kunstwereld, vinden sommige kunstenaars dat dit net even anders is. Ze stelen de essentie van de kunstenaar en kunnen een werk dat ook een na-aper wel een week kost om te reproduceren, ineens in een paar seconden al honderden malen de wereld inhelpen. De angst voor AI is dus zeker wel gepast, maar kunstenaars moeten misschien niet vergeten wat ze eigen maakt: uniek. Een mens zal altijd iets kunnen creëren wat een ander nooit heeft gemaakt en dat is iets wat maar tot op zekere hoogte te zeggen is voor kunstmatige intelligentie.
