De verkiezingsstrijd is nu écht losgebarsten. Tijdens de eerste debatten lopen de spanningen hoog op over onderwerpen als klimaat, onderwijs en zorg. Maar over technologie wordt nauwelijks gesproken. Waarom krijgt een onderwerp dat zoveel impact heeft op onze samenleving, zó weinig aandacht in de politiek?
Op 17 maart mogen we weer naar de stembus. Er lijkt deze keer extra veel op het spel te staan. Hoe komen we uit de coronacrisis? Wat is de beste oplossing voor het klimaatprobleem? En op welke wijze bestrijden we discriminatie? De rol van technologie hierin wordt echter nauwelijks benoemd. Terwijl technologie op al deze onderwerpen een grote impact heeft. Denk bijvoorbeeld aan de toeslagenaffaire. Hierbij werden mensen onder andere op basis van hun nationaliteit onterecht gekenmerkt als fraudeur. In de politieke discussies gaat het voornamelijk over de bestuurlijke fouten, terwijl de rol van het algoritme van het geautomatiseerde risicoselectiesysteem grotendeels wordt genegeerd. Politici lijken hierbij ook niet van hun fouten te leren. Door de onlangs aangenomen Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) ligt een nieuwe toeslagenaffaire op de loer. Door de nieuwe wet kunnen publieke en private organisaties samenwerkingen aangaan om gegevens met elkaar te delen. Opnieuw onder het mom van fraudebestrijding.
Ondanks de verregaande gevolgen van de ondoordachte inzet van technologie, komen onderwerpen als online privacy en cybersecurity in de meeste verkiezingsprogramma’s nauwelijks aan bod. De begrippen worden her en der wel genoemd, maar aan echt concrete plannen ontbreekt het bij de meeste politieke partijen. Ook in de Stemwijzer gaat niet één van de 30 stellingen over technologie en digitalisering. Hoe kan het dat zo’n belangrijk onderwerp grotendeels wordt genegeerd door veel politieke partijen?
Digibetocratie
Het zou te maken kunnen hebben met de beperkte kennis over digitale zaken en ICT bij politici. Arjen Lubach introduceerde onlangs bij ‘Zondag met Lubach’ de term ‘digibetocratie‘. Volgens hem kan de beperkte kennis over digitale zaken in de Tweede Kamer een groot probleem opleveren. Ook uit andere analyses blijkt dat er weinig IT-expertise is op de kandidatenlijsten. En de experts die er zijn, staan vaak laag op de lijst.
Toch verklaart dit niet alles. Ook in de samenleving lijkt er in verhouding weinig aandacht voor de impact van technologie op onze samenleving. Emoties lopen hierbij nu eenmaal niet zo hoog op als bij onderwerpen als klimaat en integratie. De invloed van technologie lijken we schouderophalend te accepteren. Net zoals we de algemene voorwaarden van mobiele applicaties accepteren, zonder deze daadwerkelijk te lezen. Techgiganten worden aan de lopende band aangeklaagd en bijna dagelijks komen schandalen aan het ligt. Maar toch stappen we niet zomaar over. Temeer omdat dit door diezelfde techbedrijven natuurlijk niet gemakkelijk wordt gemaakt.
Technologie Kieswijzer
Het is daarom cruciaal dat er in de Tweede Kamer meer aandacht wordt besteed aan de impact van technologie op onze samenleving. Hoe willen politieke partijen onze online privacy bevorderen? En de digitale weerbaarheid van ons land versterken? Om dit in kaart te brengen ontwikkelde ik namens Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) de Technologie Kieswijzer. Door 17 tech-gerelateerde vragen te beantwoorden kom je erachter welke politieke partijen het best opkomen voor jouw belangen. Onderwerpen die aanbod komen zijn onder andere fake news, digitale inclusie en de macht van Big Tech.
Een belangrijk doel van deze kieswijzer is om mediawijsheid in de samenleving te bevorderen. We werken daarom niet met gesloten stellingen, maar bieden per onderwerp 5 mogelijke oplossingen om meer inzicht en nuance te bieden. ‘Het is wat meer werk dan iets aanvinken op het spectrum ‘helemaal eens’ tot ‘helemaal oneens’, maar dat dwingt wel tot goed lezen’, schrijft de Volkskrant hierover. De tool is tevens voorzien van een voorleesfunctie, zodat de kieswijzer ook te gebruiken is door de 2,5 miljoen mensen in Nederland die moeite hebben met lezen en schrijven.
De uitkomsten van deze Technologie Kieswijzer worden gebruikt voor verder onderzoek naar de impact van technologie op de mogelijke toekomst van de democratie.
