Zendmasten die in de fik worden gestoken en mensen die de link leggen tussen 5G en het coronavirus. Bijna dagelijks verschijnen er allerlei complottheorieën over 5G en de straling die het zou veroorzaken. Vooral op Facebook en Twitter is het regelmatig raak, al treden beide platforms wel op tegen nepnieuws. Maar hoe komt het nu dat groepen mensen ervan overtuigd zijn dat 5G hen ziek maakt? En ze zelfs zo ver gaan dat zendmasten (en gebruikers van die mast) de dupe hiervan worden?
Van onverklaarbare jeuk tot moeite met ademhalen en trillingen. Allerlei vage symptomen waar we allemaal weleens mee te maken krijgen. Er is niet altijd een duidelijke verklaring voor. Toch voelt het heel vervelend en niet minder ‘echt’ als je klachten hebt. Hoogleraar gezondheidspyschologie Omer Van den Bergh van de Universiteit van Leuven doet onderzoek naar die onverklaarbare symptomen. Het staat bekend als ‘Idiopathic Environmental Intolerance’, ook wel ‘omgevingsziekte’ genoemd. Dat slaat op de terugkerende symptomen die door sommige mensen worden ervaren en niet direct aan een medisch probleem te koppelen zijn.
De laatste tientallen jaren werden die symptomen vaak toegeschreven aan producten als parfums en schoonmaakmiddelen. Nu ziet deze groep mensen met ‘moderne gezondheidszorgen’ steeds vaker elektromagnetische straling als oorzaak van hun klachten. En, je raadt het al, dat is de basis van de 5G complottheorieën. We willen nu eenmaal graag overal een verklaring voor hebben. Dus als onze klachten geen directe medische oorzaak hebben, dan ‘moet’ de oorzaak wel uit de omgeving komen.
“Onze hele samenleving lijkt te leven in de veronderstelling dat, wanneer we fysieke klachten hebben, er een aanwijsbare fysiologische oorzaak voor moet zijn”, vertelt hoogleraar van den Bergh. Online zoeken we massaal naar verklaringen en ja hoor, die ga je zeker vinden. Er zijn namelijk genoeg groepen mensen die ervan overtuigd zijn dat klachten worden veroorzaakt door bijvoorbeeld elektromagnetische straling. “Wanneer je dat leest word je daar vanzelf selectief gevoelig voor. Je begint verbanden te zien tussen jouw symptomen en bronnen van die specifieke straling.”
Enkele minder betrouwbare bronnen omschreven 5G-straling als ‘schadelijk’, ondanks het gebrek aan bewijs. Sommige samenzweerders gaan zelfs zo ver dat ze beweren dat de nieuwe technologie de oorzaak is van de uitbraak van het coronavirus, wat absoluut niet waar is. Toch vinden demonstranten dat genoeg aanleiding voor het platbranden van zendmasten. En dat gebeurt niet alleen in Nederland. Er is bovendien veel aandacht voor in de media en ook nog eens precies ten tijde van de uitbraak van het virus. De link was toen dus al snel gelegd. Nieuwe technologie die deel uitmaakt van 5G, zoals millimetergolven, was al jaren in gebruik, hoewel op kleinere schaal.
Veel complotdenkers worden meteen weggezet als ‘gekkies’, toch is dat is onverstandig volgens hoogleraar Van den Bergh. De symptomen die zij ervaren zijn er immers echt en door hun theorieën weg te zetten als onzin worden ze juist bevestigd in hun denken. Ze zien de moderne wereld vaak als een grote bron van elektromagnetische straling. We zijn natuurlijk omringd door mobiele telefoons, afstandsbedieningen, wifi-routers en andere apparatuur.
Helaas is er niet direct een oplossing voor mensen die de symptomen wel degelijk ervaren. De Belgische hoogleraar adviseert wel om begrip te tonen voor de klachten van van deze mensen. Een behandeling is volgens hem niet gemakkelijk. Hij ziet in de toekomst wel iets in een aangepaste vorm van zogenaamde ‘blootstellingstherapie’. Patiënten gaan zichzelf dan blootstellen aan potentiële stralingsbronnen. Een behandelprotocol daarvoor is in de maak.
Interessant: de klachten die gemeld worden zijn niet uniek voor 5G en/of elektromagnetische straling in het algemeen. “In de middeleeuwen waren er al symptomen die werden toegeschreven aan de aanwezigheid van glas, omdat dit nieuw was en mensen het als onveilig beschouwden. Sommige mensen dachten zelfs dat ze er transparant van konden worden”, aldus Van den Bergh. Hij benadrukt nogmaals dat het heel belangrijk is om de fysieke ongemakken serieus te nemen. Die kunnen namelijk wel degelijk grote gevolgen hebben.
