Inmiddels lees en hoor je steeds vaker over dynamische energiecontracten. Dynamische energiecontracten zijn contracten waarbij de gas- en stroomprijzen volledig worden bepaald door de dagmarkten voor energie. Hier varieert de prijs van gas per etmaal en de prijs van stroom per uur. De energietransitie heeft een steeds grotere invloed op met name de prijs van stroom vanwege onze steeds grotere afhankelijkheid van zonne- en windenergie. De prijs van stroom fluctueert hierdoor per uur.
Dynamische energiecontracten zijn mogelijk geworden door de grootschalige uitrol van slimme energiemeters. Dit zijn digitale gas- en stroommeters die jouw meterstanden dagelijks doorsturen naar jouw netbeheerder, die ze vervolgens weer deelt met jouw energieleverancier. Inmiddels hebben meer dan 7 miljoen van de ruim 8 miljoen huishoudens in Nederland een slimme meter voor gas en stroom. Dynamische tarieven variëren dus per etmaal voor gas en per uur voor stroom. Over langere periodes gemeten blijken de gemiddelde dynamische tarieven van gas en stroom volgens verschillende onderzoeken lager dan de gemiddelde tarieven van gas en stroom binnen vaste en variabele energiecontracten. Dit laatste aspect vraagt uiteraard om een nadere uitleg.
Als energieleveranciers hun prijzen voor gas en stroom vaststellen dan doen ze dit op grond van een bepaalde marktonzekerheid. De prijzen van gas en stroom over een aantal maanden kunnen namelijk afwijken van de prijzen van gas en stroom vandaag. Om te anticiperen op onverwachte prijsstijgingen schatten energieleveranciers de tarieven binnen vaste en variabele contracten eerder te hoog dan te laag in. Als ze de tarieven namelijk te laag inschatten betekent dit dat ze er zelf geld op toeleggen.
Energieleveranciers passen daarom zgn. gecalculeerde risico-opslagen toe over de geanticipeerde gemiddelde tarieven binnen een bepaalde periode. Deze risico-opslagen resulteren er in dat de energietarieven binnen vaste en variabele contracten gemiddeld genomen hoger uitvallen dan de gemiddelde dagmarktprijzen over diezelfde periode. Deze gecalculeerde risico-opslagen zijn gebaseerd op de jarenlange statistische ervaring die energieleveranciers hebben met fluctuerende energiekosten. Risico-opslagen zijn vanzelfsprekend iets hoger voor de meer langdurige vaste contracten dan voor de periodiek met de energieprijs meebewegende variabele contracten. In onzekere economische tijden zoals momenteel het geval is, zullen risico-opslagen bovendien hoger uitvallen.
Een energieleverancier is de tussenpersoon van energiemarkten enerzijds en consumenten en bedrijven anderzijds. Om risico’s te spreiden, kopen energieleveranciers niet alleen in op de dagmarkten, maar ook op de termijnmarkten. Daarbij kopen ze hun energie weken, maanden of soms zelfs jaren vooruit in. Hoewel hún kosten in dat geval wel grotendeels vast liggen, zijn binnen dergelijke lange termijn contracten dan weer de gecalculeerde risico-opslagen van hún respectievelijke leveranciers verwerkt!
Linksom of rechtsom betalen consumenten en bedrijven met vaste en variabele contracten daardoor gemiddeld genomen meer dan de gemiddelde dagmarktprijzen voor energie. Dit is simpelweg het gevolg van de statistische modellen die bedrijfseconomische zekerheid proberen te garanderen. In zeker opzicht koop je binnen vaste en variabele contracten dus geen energie, maar lease je energie over een langere periode. Leasecontracten zijn per definitie duurder dan de marktprijs voor diezelfde producten en service, omdat de leverancier gedurende de looptijd alle risico’s draagt.
Voor de komst van slimme meters waren vaste en variabele contracten de enige mogelijke energiecontracten. Meterstanden werden in die tijd nog jaarlijks door afnemers zelf doorgegeven. Met de opkomst van slimme meters is deze situatie inmiddels veranderd, maar de bedrijfsmodellen van de meeste energieleveranciers nog niet. Dit heeft deels te maken met het feit dat energieleveranciers ook wel weten dat vaste en variabele tarieven hen per saldo meer winst opleveren. Een slimme verkoper probeert immers ook eerst zijn leaseconstructies te slijten vóór diezelfde producten éénmalig en zonder extra’s te verkopen.
Omdat energieleveranciers goed weten dat vaste en variabele contracten hen per saldo meer opleveren, staan de meeste niet bepaald te springen om dynamische contracten aan te bieden. Als gevolg van die houding staan er steeds meer nieuwe leveranciers op die in dit gat in de markt springen. Uiteindelijk zullen deze nieuwe leveranciers de hegemonie van de traditionele leveranciers bedreigen en zullen de traditionele leveranciers wel min of meer worden gedwongen om dynamische contracten aan te bieden.
Consumenten en bedrijven hebben behalve het voordeel van gemiddeld lagere prijzen binnen dynamische contracten ook het voordeel van per uur fluctuerende stroomtarieven. Hierdoor kunnen ze energie-intensieve apparaten bij voorkeur inschakelen of opladen op het moment dat de prijzen voordeliger zijn. Dit levert hen nog eens extra voordeel op.
Natuurlijk zijn er ook genoeg consumenten en bedrijven die liever voor een stukje gemak en zekerheid kiezen met betrekking tot hun energietarieven en maandelijkse kosten. Zij zullen bereid blijven hiervoor meer te betalen in plaats van het potentiële risico te lopen dat de dynamische tarieven ook flink omhoog kunnen gaan en ze hierdoor onverwachts met hogere maandlasten worden geconfronteerd. Vaste en variabele contracten zullen daarom ook in de toekomst bestaansrecht blijven hebben, uiteraard naast dynamische contracten. Net zoals er ook altijd genoeg mensen zullen zijn die leaseconstructies aangaan puur voor een stukje gemak en zekerheid, ook al betalen ze in dat geval meer dan dat ze diezelfde producten en service rechtstreeks zouden hebben aangeschaft.
Dynamische contracten lijken nu echter dubbel interessant te worden vanwege de door de overheid aangekondigde tariefplafonds voor 2023. Zelfs voor de overgrote meerderheid van gemaks- en zekerheidszoekers worden daarmee namelijk de potentiële risico’s van stevig oplopende tarieven en hogere maandlasten bij voorbaat geminimaliseerd!
