De digitale euro: de rol van blockchain binnen het financieel landschap

Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) daalt het gebruik van contant geld in Nederland al jaren, maar nam door corona pas een duikvlucht. Het aantal contante betalingen daalde in 7 jaar van zo’n 60% naar 32% en naar verwachting zal het aandeel van contante betalingen in 2025 zelfs dalen naar 25%. Het is duidelijk dat het belang van contant geld aan het verschuiven is, wat een van de drijfveren – naast interbancaire betalingen – voor de digitale euro is. De digitale euro kan een aanvulling zijn op alle manieren van betalen die we al hebben en kan bijdragen aan financiële stabiliteit. Bovendien kan het een efficiënt, veilig, privacyvriendelijk en voor iedereen toegankelijk betalingsverkeer bieden. In dit artikel zullen we dieper ingaan op de digitale euro, de ontwerp opties en zullen we de rol van blockchain-technologie uitleggen.

Momenteel geven centrale banken, zoals de Europese Centrale Bank (ECB), alleen geld uit als reserves voor commerciële banken. Deze reserves zijn niet beschikbaar voor het publiek en burgers houden deposito’s van commerciële banken aan, wat minder transparant is en vragen oproept over de controle op geldhoeveelheid. De ECB overweegt een nieuwe vorm van elektronisch geld die voor iedereen, inclusief burgers, in Europa beschikbaar zal zijn. De stap komt voort uit het dalend gebruik van contant geld, zelfs voor zeer kleine betalingen, en het volwassen worden van relevante technologieën. Een van deze technologieën is de blockchain die het meest veilige en efficiënte platform biedt om een digitale euro in te voeren.

Blockchain ontwerp opties digitale euro

De ECB heeft recentelijk een tweede voortgangsrapport gepubliceerd waarin ontwerp- en distributie opties van de digitale euro worden beschreven. In 2023 zal de ECB een aantal opties verder beoordelen en in de tweede helft van het jaar het algehele ontwerp van een digitale euro aan de Raad van Bestuur presenteren. De ECB experimenteert met verschillende benaderingen en technologieën voor de digitale euro, zoals de Particuliere Server, de Cloud Gedistribueerde Server en de blockchain.

De twee ontwerpopties voor de digitale euro op de blockchain zijn de private blockchain en de public blockchain. De private blockchain is een gesloten netwerk waarbij alleen toegelaten partijen toegang hebben tot het netwerk en het kunnen gebruiken. Dit biedt bepaalde voordelen, zoals de mogelijkheid om de validatie van transacties te centraliseren en de controle over het netwerk te behouden. Echter, is dit niet per se privacyvriendelijk en kan data zonder sporen achter te laten gewijzigd worden, wat kan leiden tot data dat niet meer synchroon loopt.

De public blockchain, aan de andere kant, is een open netwerk. Het biedt de voordelen van transparantie en de mogelijkheid om transacties gemakkelijk te verifiëren zonder inbreuk op privacy. Het is veilig tegen aanvallen en data is onveranderlijk en kan niet gewijzigd worden, wat het fraudebestendig maakt.

In het algemeen hebben beide opties voor de digitale euro op de blockchain zowel voor- als nadelen. Eén ding is echter zeker: er wordt verwacht dat de digitale euro op de blockchain zal functioneren als een token dat gemakkelijk kan worden uitgegeven en ingewisseld in banksystemen. Cryptocurrency zal geen invloed hebben op deze ontwikkeling.

Hoe de digitale euro op de juiste manier ingezet kan worden op de blockchain

De digitale euro in retail en interbancaire betalingen (wholesale) zijn twee verschillende situaties die ieder hun eigen ontwerpkeuze vereisen. Hieronder gaan we in op hoe de digitale euro op de juiste manier ingezet kan worden op de blockchain in retail met betrekking tot identiteit, privacy, veiligheid en financiële inclusie.

Op dit moment zijn kleine betalingen die met contant geld worden gedaan volledig anoniem. Niemand weet aan wie je betaalt en hoeveel. Er is dus geen identiteitsinformatie vereist. Dit verandert echter als de drempel van ‘Anti Money Laundering’ (AML) en ‘Know Your Customer’ (KYC) regelgeving bereikt wordt, waarbij wel identiteitsinformatie vereist is. Grotere bedragen hebben daarnaast extra verificatie stappen nodig bovenop de al bekende identiteitsinformatie. Met de digitale euro zal er één universeel identiteitsprotocol nodig zijn om het elektronische geld te koppelen aan een persoon. Bijvoorbeeld, als de identiteit gecontroleerd wordt door een vertrouwd bedrijf dat KYC uitvoert, kan deze gekoppeld worden aan een specifiek ID-nummer (hoofdsleutel). Hiermee kunnen vervolgens sub-sleutels afgeleid worden die gebruikt kunnen worden voor aankopen. Op deze manier behoudt men privacy, terwijl het tegelijkertijd aangetoond kan worden dat de aankoop is gedaan. Met deze aanpak blijft handhaving mogelijk, terwijl het tegelijkertijd moeilijk wordt gemaakt voor grootschalig data scraping.

Om de privacy te waarborgen, kan het Unspent Transaction Output (UTXO) model gebruikt worden. In plaats van een account op de blockchain waarop het saldo wordt weergegeven, geeft dit model alleen losse transacties weer. Voor elke transactie wordt een nieuw cryptografisch adres gegenereerd, wat het voor buitenstaanders onmogelijk maakt om transacties op te sporen. De staat van het account wordt, buiten de blockchain, alleen aan de eigenaar getoond. Autoriteiten kunnen echter wel geldstromen traceren en opsporen met de vereiste wettelijke gronden.

De digitale euro bevordert ook de financiële inclusie. De digitale euro vereist geen bankrekening of zelfs een internetverbinding. Contant geld kan direct gedigitaliseerd worden zodat het compatibel is met elke smartphone, smartcard of oudere GSM. Dit geeft iedereen toegang tot (met name digitale) producten en diensten zonder een bankrekening en zal er een dynamische prijsstelling zijn op basis van de koopkracht van de euro. Zo kan een veel groter deel van de bevolking deelnemen aan de wereldwijde digitale economie.

Hoe de maatschappij eruit ziet met een goed uitgevoerde digitale euro

Met de komst van de digitale euro op de public blockchain, kan de centrale bank haar monetaire beleid niet alleen handhaven, maar ook versterken. De digitale euro ondersteunt niet alleen directe, offline, peer-to-peer betalingen, maar maakt ook data integriteit en traceerbaarheid mogelijk. Dit betekent dat de digitale euro selectief kan worden gehandhaafd zonder dat meer data wordt verzameld dan nodig is. De privacy wordt gewaarborgd, omdat bij elke transactie geen onnodige gegevens worden gelekt en een nieuw cryptografisch adres wordt gebruikt. Dit maakt het onmogelijk om transacties als buitenstaander aan elkaar te koppelen.

Daarnaast maakt de digitale euro real-time betaling van belasting en btw mogelijk. Dit betekent dat er geen tijd hoeft te worden verspild aan het invullen van formulieren of het wachten op terugbetalingen van de belasting. De digitale euro is dus niet alleen een gemakkelijke manier om te betalen, maar kan ook leiden tot kosten- en tijdsbesparingen voor zowel burgers als de overheid.

Kortom, we zijn niet ver verwijderd van een wereldwijde verschuiving in de betalings- en banksector. De onzekerheid en scepsis ten aanzien van de digitale euro en Central Bank Digital Currency (CBDC) hangt nauw samen met de ontwerp opties, en niet zozeer met het concept zelf. Net zoals we vandaag de dag het openbare internet gebruiken als basis om beveiligde en private diensten op te zetten, kan de public blockchain ook als basis dienen voor het opzetten van een beveiligde sub-omgeving. Hierdoor behouden we globale integriteit, wat de beste oplossing is voor financiële inclusie, privacy, schaalbaarheid, veiligheid en economische stabiliteit.

Dit artikel is geschreven door Niels van den Bergh, CEO van mintBlue.

[Fotocredits –
Who is Danny © Adobe Stock]