In mei zetten NASA en SpaceX hun meer dan 100 meter hoge lanceerraketten aan het werk. Dan moet het Space Launch System en Starship belangrijke tests doen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat ze bemande vluchten helpen lanceren naar de planeet Mars. Enorm spannend en het doet menig ruimtefan vast dromen over de eerste mens op die ijskoude, rode planeet. In 2030 staat het te gebeuren (als je NASA-aanhanger bent, want SpaceX denkt het al in 2029 voor elkaar te boksen). Gek genoeg is een bepaalde groente hierin beslissend, want de astronauten kunnen een bepaald type groen blad goed gebruiken.
Vaak denken we bij ruimtereizen aan astronautenvoer: van die gekke foliezakjes waar dan een niet heel makkelijk te identificeren maaltijd in zit. Echter blijkt er veel belangrijker ‘astronautenvoer’ te zijn, namelijk sla. Het gaat niet om een gewoon blaadje ijsberg dat je bij de supermarkt op de kop tikt, maar om een speciaal type sla dat astronauten die naar Mars onderweg zijn gezond moet houden.
Het is nogal een reis naar de rode planeet: je bent negen maanden onderweg. Logisch dus dat er gekeken wordt naar hoe mensen die zo lang op elkaars lip zitten en niet naar buiten kunnen toch gezond kunnen blijven. Wat vooral een rol speelt is de microzwaartekracht. Als het lichaam daar zo lang aan wordt onderworpen, dan heeft dat enorm groot effect op de botten. Botten schijnen er helemaal broos van te worden. Geen fijn vooruitzicht, maar niet melk, maar sla kan de oplossing zijn voor sterke botten.
Wetenschappers hebben transgene sla ontwikkeld, wat eigenlijk betekent dat het slablad wat wij kennen uit salades is onderworpen aan flink wat genetische manipulatie. Het voordeel van dit plantje is niet alleen dat je het kunt eten, maar dat je het ook in de ruimte kunt laten groeien. Er zijn al diverse telers in Nederland die het lukt om sla te laten groeien op alleen water. Het lijkt erop dat deze ruimtesla wel aarde nodig heeft, maar het heeft wel eigenschappen waardoor het gemakkelijk groeit.
Bovendien heeft het als belangrijke eigenschap dat er een botstimulerend hormoon inzit, waardoor je botten niet zo snel achteruitgaan. Je moet er wel een flinke saladefreak voor zijn, want je moet er 1,6 kilo (!) van eten per dag. Dat komt omdat we op aarde inmiddels de perfecte balans hebben gevonden om te zorgen dat ons lichaam niet te snel mineralen afbreekt en de boel blijft repareren, terwijl we in de ruimte zien dat die balans volledig verstoord raakt. Vooral de reparaties lijken stil te komen liggen en dat beïnvloedt de dikte van botten op een negatieve manier.
Astronauten kunnen sporten, maar het is nooit bewezen dat dat ook echt helpt om dat proces tegen te gaan. Er zijn wel injecties beschikbaar met hormonen, maar je moet jezelf dan elke dag een prik geven. Dan klinkt het eten van ruim 1,5 kilo sla toch beter. Sla is al bewezen goed gegroeid op het International Space Station en het is in staat om veel zaadjes te produceren, zodat je steeds nieuwe sla kunt blijven maken. Bovendien hoeft die speciale sla niet per se alleen voor astronauten te worden gereserveerd: wie weet wat het kan betekenen voor mensen die met beide benen op aarde blijven, maar wel last hebben van botproblemen?
Er kan op dit moment nog niet op mensen worden getest, want de sla moet eerst nog op dieren worden getest en verder worden geoptimaliseerd. Technisch gezien weten we dus niet eens of het lekker is, wat uiteraard een factor kan zijn in bepalen of je er echt zoveel van wil gaan eten. 9 maanden elke dag anderhalve kilo sla eten zal sowieso vervelen, maar als het ook nog eens niet lekker is, dan krijgen de astronauten waarschijnlijk nog een tikkeltje sneller heimwee.
Gelukkig hebben de onderzoekers nog even tijd om hun botredder door te ontwikkelen voordat we naar Mars vertrekken. Eerst in 2024 of 2025 maar eens kijken of we nog wel welkom zijn op de maan, al kan het ook bij die missie interessant zijn om deze sla te gebruiken. Hoewel de reis maar drie dagen is, blijven de astronauten wel een maand op de maan. Daar is ongetwijfeld voor de onderzoekers een belangrijk slaatje uit te slaan.
