Miljoenen Nederlanders liken en delen pulpnieuws

Onderzoekers van de Universiteit Leiden ontdekten dat vage websites met pulpnieuws een enorm bereik hebben op Facebook. Meer dan vijf miljoen Nederlanders hebben weleens een bericht van bijvoorbeeld TrendNieuws of Viraal Vandaag geliket of gedeeld.

Wat is pulpnieuws?

Pulpnieuws is volgens de onderzoekers commercieel gedreven berichten die lijken op nieuwsberichten. Dat is iets anders dan ‘nepnieuws’, omdat dat een meer politieke lading heeft. Bij pulpnieuws wordt gebruik gemaakt van bestaand nieuws, dat wordt herschreven naar een sensationeel bericht en voorzien van een kop die uitnodigt om te klikken.

Het is trouwens niet altijd echt nieuws dat gedeeld wordt door deze ‘media’. Soms is een bericht van begin tot eind verzonnen. De onderzoekers geven hierbij het voorbeeld van een bericht over een Amerikaanse vrouw die zonder keizersnede bevallen was van een elfling. In andere gevallen worden de waargebeurde verhalen zó herschreven, dat het de feiten behoorlijk aandikt om meer clicks te genereren.

Het doel van de eigenaren van deze pagina’s is om zoveel mogelijk bezoekers naar het nieuws te trekken en het daarmee aantrekkelijk maken te adverteren op hun website.

Meer volgers dan traditionele media

Veel grote pagina’s met pulpnieuws hebben op Facebook meer volgers dan de traditionele media. Zo hebben OngelooflijkNL en TrendNieuws meer volgers dan bijvoorbeeld de pagina van de NOS. Het onderzoek is uitgevoerd tussen januari 2013 en december 2017. In de eerste twee jaar van het onderzoek werd er bijna geen pulpnieuws op Facebook geplaatst. Daarna groeide het aantal berichten snel, van zo’n twee-tot drieduizend per maand naar ruim zesduizend in 2017. De traditionele media plaatsten in die periode maandelijks gemiddeld 970 berichten.

Het bereik van de ‘clickbait berichten’ is groter dan dat van de traditionele media

• Gemiddeld haalt een pulpnieuwsbericht 429 likes, tegenover 363 van de traditionele media;
• Wanneer de onderzoekers kijken naar het aantal keer dat mensen het bericht delen of erop reageren, dan scoort het sensationele pulpnieuws zelfs twee keer zo goed: 165 reacties tegenover 80;
• Ook wordt pulpnieuws vaak gedeeld op Facebook: 158 keer gemiddeld, terwijl dat met nieuws van traditionele media gemiddeld 73 keer gebeurt.

De onderzoekers sluiten af met een positieve noot, want er is een omslag te zien. Sinds de zomer van 2017 worden weliswaar meer berichten geplaatst door de pulpnieuwspagina’s, deze krijgen minder likes en worden veel minder vaak gedeeld. Dat kan natuurlijk ook te maken hebben met het algoritme van Facebook.