Een vijfde van de zoekopdrachten op TikTok mondt uit in informatie die niet feitelijk juist is. Misinformatie is een groot probleem, want veel jongeren gebruiken TikTok zoals veel ouderen Google gebruiken. Als het dé bron is om dingen op te zoeken, dan is het gevaarlijk als er zoveel feitelijke onjuistheden voorbij komen.
Voor veel mensen is TikTok gewoon een verslavende video-app om grappige sketches te kijken, coole choreo’s te leren en op andere manieren te worden vermaakt, maar er zijn ook mensen die TikTok gebruiken om aan informatie te komen. Die mensen zoeken dingen op op TikTok en komen dan in 20 procent van de gevallen misinformatie tegen. Misinformatie is wanneer verkeerde informatie niet per se kwaadwillend wordt verspreid. Is het wel kwaadwillend, dan spreken we over desinformatie.
NewsGuard komt met een grootschalig onderzoek naar buiten over de verontrustende aantallen niet kloppende informatie op het videoplatform. Het schrijft: “Dit betekent dat voor zoekopdrachten over onderwerpen variërend van de Russische invasie van Oekraïne tot schietpartijen op scholen en COVID-vaccins, TikTok’s gebruikers consequent valse en misleidende beweringen gevoed krijgen.”
In principe kun je dit natuurlijk neerleggen bij de gebruikers, maar TikTok heeft wel degelijk een vinger in de pap. Zo gebruikten de onderzoekers zoektermen die wat meer neutraal waren, soms wat aanschuurden tegen complottheorieën. TikTok kwam vervolgens dan zelf met een zoektermsuggestie die aanzienlijk controversiëler was. Klimaatverandering zoeken? TikTok komt met ‘Klimaatverandering bestaat niet’ als suggestie.
TikTok heeft op het onderzoek gereageerd: “Onze Community Guidelines maken duidelijk dat we geen schadelijke desinformatie toestaan, inclusief medische desinformatie, en we zullen deze van het platform verwijderen. We werken samen met geloofwaardige stemmen om gezaghebbende inhoud over onderwerpen met betrekking tot de volksgezondheid naar voren te brengen, en werken samen met onafhankelijke fact-checkers die ons helpen de juistheid van inhoud te beoordelen.”
TikTok haalt inderdaad wel eens video’s weg: in de laatste 6 maanden van 2020 werden er 340.000 video’s in de Verenigde Staten verwijderd vanwege het verspreiden van verkiezingsmisinformatie, plus 50.000 video’s met coronavirus-misinformatie. Toch is er dus nog steeds veel misinformatie op het platform te vinden, juist over belangrijke onderwerpen zoals bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne of gezondheidsonderwerpen. Denk bijvoorbeeld aan zelfgebrouwde mengsels van kruiden waardoor je een soort do-it-yourself-abortus zou kunnen plegen. Dit soort onderwerpen kunnen levensgevaarlijk zijn. Zelfs wanneer je dit aankaart bij TikTok, blijven de video’s toch oppoppen wanneer je er naar op zoek gaat. En, veel mensen gaan daar nu naar op zoek, omdat in veel Amerikaanse staten verboden zijn op goede, medische abortussen.
Zoek je zelf ook wel eens informatie op TikTok, zorg dan dat je dit altijd feitelijk checkt. TikTok is een geweldige bron van creativiteit en inspiratie, maar het kan ook verkeerd uitpakken. Op zich is dat ook niet TikTok-eigen: dit zijn zaken waarmee ook een Facebook bijvoorbeeld worstelt. Het is sowieso de verantwoordelijkheid van de internetgebruiker om altijd vraagtekens te plaatsen bij informatie die hij of zij online leest. Het is alleen, zeker in het geval van jongeren, niet altijd iets dat mensen doen. Het zou dan ook goed zijn als TikTok met wat meer bewustzijnscampagnes zou komen op het platform, zodat mensen er af en toe aan worden herinnerd dat niet alles waarheid is. Immers kun je al snel in een soort algoritmespiraal van misinformatie terechtkomen en hoe meer video’s je ziet die iets bevestigen, hoe overtuigender een bepaalde theorie is.