X-Com is zo’n serie die -als kind van homecomputers en consoles- compleet aan me voorbij gegaan is en die ik altijd associeerde met die rare mensen met baarden en zwarte shirts die altijd riepen dat goede spellen alleen met muis en toetsenbord gespeeld worden. Strategiegames zijn vaak overweldigend, blonken nooit uit in goede coaching over hun mechanieken en waren, om even te generaliseren, ontoegankelijk. Maar naar wat ik begrijp was X-Com een serie die zelfs binnen het genre legendarisch moeilijk was. Daar is tot mijn grote geluk goed aan gewerkt, want ondanks dat deze strategiegame niet bang is om je heel hard te straffen voor slechte keuzes is deze update, mede gericht op consolespelers zoals ik, zo goed dat het alle kartelranden goedmaakt.
The Good
Ik weet niet in hoeverre Xcom de oude game waar het op gebaseerd is trouw is gebleven, dus die ballast hoef ik niet mee te dragen. Zo te horen lijkt dat het grootste probleem te zijn dat mensen er mee hebben, dus als je dat perspectief wil kan ik niets voor je doen. Wat ik wel weet is dat Xcom een verdomd goed gebalanceerde game is. De buitenste schil van de game zet je aan het hoofd van de Xcom organisatie waar je steeds de wereldwijde paniek door de buitenaardse invasie moet balanceren. Alles gebeurt tegelijk en je kunt steeds maar één ding tegelijk doen, met als gevolg dat je landen kunt verliezen doordat de paniek te hoog oploopt. En dat betekent eerst minder geld (waar je toch al steeds te weinig van hebt) maar uiteindelijk zelfs het einde van het spel. Daarnaast moet de buitenaardse technologie onderzocht worden, moeten de troepen worden bewapend en moet je zorgen dat er satellieten en gevechtsvliegtuigen in de lucht zijn en dan zijn we eigenlijk nog niet echt begonnen met de actie. Het is de eerste paar uur wel wat overweldigend maar alles wordt gelukkig wel goed uitgelegd.
Het ‘actie’gedeelte waarin je soldaten erop uitstuurt om UFO’s te onderzoeken, menselijke gijzelaars te redden of domweg de buitenaardse terreur te vermoorden is interessant genoeg om op zichzelf te kunnen staan. Je ziet in het in vakjes opgedeelde veld alleen wat je soldaten zien, waarbij het belangrijk is om niet te snel te ver vooruit te willen gaan, want in dekking blijven is ontzettend belangrijk om niet door de aliens meteen te worden neergemaaid. In dat opzicht is Xcom een harde leermeester: elk stukje bravoure wordt heel hard afgestraft en je zult dan ook veel van je eerste groepje soldaten verliezen. Inderdaad, verliezen, want eenmaal dood blijft dood in deze game. Dat is heel gemeen gebalanceerd met de progressie: soldaten krijgen met elk succesvol conflict skills erbij die het leven een heel stuk makkelijker maken, maar als er eentje ten prooi valt aan een Berserker of Cyberdisk dan is ‘ie ook echt weg. Daarnaast krijgen ze heel slim van de game een bijnaam toegewezen als ze een bepaalde staat van dienst hebben, zodat je meteen weet welke jongens echt iets kunnen.
De manier waarop je steeds gedwongen wordt door de mechanieken van de game om na te denken over de crew die je meeneemt (ook niet-fataal geraakt worden betekent een tijdje niet meevechten) en wat je ze mee kunt geven aan materiaal is verweven met de rest van het management en is een mooie metafoor van mondiale paniek: het gaat altijd ergens mis, er moeten constant compromissen gesloten worden die niet per sé goed aflopen en er gaan geheid slachtoffers vallen. Je weet vaak niet hoe een bepaalde beslissing gaat uitpakken en dat brengt een bepaalde spanning met zich mee die je constant aan het denken zet over de meest banale beslissingen, want alles staat met elkaar in verbinding en alleen al het feit dat die machine toch redelijk overzichtelijk lijkt voor jou als speler mag een prestatie genoemd worden.
The Bad
Ik snap dat de achtergrond van XCom als PC-titel vereist dat je op elk moment moet kunnen saven, maar ik vind het jammer dat dit kan, om twee redenen: ten eerste dat je het veel te snel gaat doen tijdens moeilijke missies, en ten tweede omdat de game er dan ook maar van uit gaat dat je er constant zelf aan denkt. Ik had liever een systeem gehad waarin je wel terug kon naar het begin van een bepaald gevecht, maar niet beurt voor beurt kan ‘proberen’ wat werkt en wat niet. En dat er niet automatisch wordt opgeslagen na elk gewonnen gevecht, al is het maar op een aparte plek die geen van je eigen saves overschrijft is schandalig. Zeker als je het niet zegt tegen je arme console-spelers die dat wel gewend zijn. Net zoals die trouwens een menustructuur gewend zijn die het makkelijk maakt om verschillende karakters te bekijken en hun materiaal te veranderen. Voor een game die zich voornamelijk bezighoudt met management is het heel gek dat het systeem waarmee je materiaal en wapens van de ene soldaat naar de andere verplaatst zo onhandig en onoverzichtelijk is.
De multiplayer-modus laat een beetje na als je kijkt naar de rijkdommen die de singleplayer je geeft: alleen een mogelijkheid om tegen een andere speler in actie te komen waarbij je met een aantal credits een team kunt samenstellen. Dat geeft op zich trouwens wel al wat speelruimte om je eigen tactiek te kiezen, maar het is wel jammer dat je niet je met bloed, zweet en tranen opgebouwde team kunt gebruiken tegen andere spelers. Sterker nog: met hoe hardcore Xcom is was het te gek geweest om te kunnen spelen tegen anderen met één van je karakters als inzet, of om op de een of andere manier merites te kunnen verdienen met je topkarakters door online te spelen, al was het maar om enige mogelijkheid te hebben om ‘impossible’ te kunnen spelen.
Ik vind het ook jammer dat er niet toch iets meer grafische variatie in de levels zit waarin je speelt. Ja, alle posities worden semi-random gegenereerd waardoor het qua spelen altijd leuk en spannend blijft, maar je hebt het type map waarop je speelt na een paar keer wel in de gaten en al was het maar wat lokale kleur geweest om een missie in Afrika te scheiden van eentje in Zwitserland, het had iets meer mogen zijn. Het had ietsmogen zijn behalve diezelfde straten, auto’s en velden met UFO’s erin die je nu steeds tegenkomt. Maar goed, dat hangt samen met mijn volgende punt.
The Ugly
Hoe goed Xcom ook is, het is wel één van de lelijkste games die ik dit jaar heb mogen spelen. Het is ‘gewoon’ Unreal Engine, dat toch in veel games op een appetijtelijke wijze benut wordt, maar Firaxis doet er in mijn ogen niets goeds mee. Het zal misschien voor liefhebbers van de originele games een onbelangrijk detail zijn (die waren nou ook niet het toppunt van stijl) maar ik vind het jammer en daarnaast heb ik nogal wat problemen gehad met het op zicht kunnen identificeren van mijn mannetjes tijdens het spelen, wat wel degelijk strategische impact heeft gehad. Er zitten wel degelijk leuke dingen in zoals het design van de aliens en de manier waarop het organisatiescherm een ‘levende’ versie van de basis is die je aan het bouwen bent, maar het grootste gedeelte ziet er niet uit. Eerlijk is eerlijk: het kan me 90% van de tijd ook niet bommen, zo leuk is Xcom om te spelen.
Als het werkt, tenminste. Want dat heb je misschien ook al ergens gehoord: de game zit vol met bugs, die in sommige gevallen er voor zorgen dat je hele stukken voortgang kwijtraakt door te bevriezen tijdens de actiemissies. Er is al een patch geweest die een gedeelte van de ellende zou moeten oplossen, maar het blijft irritant om geconfronteerd te worden met games die niet in orde zijn maar wel al in de schappen liggen. Het zal je verdomme maar gebeuren dat je Ironman (het ‘echte’ Xcom, waar je maar één save krijgt die steeds overschreven wordt) aan het spelen bent en je in de problemen komt omdat de game niet verder wil. Ik zou de controller door het raam gooien, geloof ik.
Conclusie
Dat Xcom: Enemy Unknown me heeft weten te grijpen ondanks dat ik bijna actief heb tegengestribbeld wil veel zeggen over de ingenieuze mechanieken die dit maken tot het strategische snoepje dat het is. Ja, de game heeft wat problemen, maar die liggen bijna allemaal niet in de dingen die je doet. En aangezien strategie-games het vooral moeten hebben van een hele boeiende interactie met alle onderdelen die erin zijn gezet is dat kritiek die er niet toe doet. Het gewicht dat aan al je acties hangt maakt dat er -meer dan in andere games- serieuze spanning zit in de confrontaties in Xcom, zeker als je in Ironman mode speelt. Maar zelfs op ‘easy’ is het een serieus onderhoudende game, die schier eindeloze mogelijkheden geeft om de buitenlandse dreiging op een interessante manier te stoppen. En als je dan de wereld redt, heb je het tenminste helemaal zelf gedaan.
XCOM: Enemy Unknown, ontwikkeld door Firaxis Games voor Xbox 360 (getest), PS3 en PC en uitgebracht door 2K Games op 12 oktober 2012
Deze game is ook getest op een HP Pavilion HPE H9 Phoenix Desktop PC.
