Moeilijke spellen: het mag een trend genoemd worden. Nu zal ik daar, als oudere gamer die is opgegroeid met niet uit te spelen spellen, niet droevig over zijn, zeker niet als dat pareltjes oplevert als Spelunky. In deze losjes op Indiana Jones en andere grafrovers gebaseerde 2D platformer waarin je één leven hebt, elk level elke keer anders is en je wordt geacht op te letten zitten allerlei goede ideeën verborgen achter een grote betonnen muur waar je eerst doorheen moet. Heb je dat niet in je: rustig verder zoeken, this is not the game you’re looking for.
Je speelt in Spelunky een grafrover die steeds verder een tombe ingaat en daar in allerlei gebieden moet zien te overleven. Elk gebied is opgedeeld in vier levels, en je enige echte doel is de deur halen naar de volgende diepte. Je mag de aanwezige vijanden verslaan of negeren, kunt schatten en goud vinden om items te kopen die je leven gemakkelijker maken of gevangengenomen dames bevrijden en meenemen naar de uitgang in ruil voor een extra levenspunt. Daar krijg je er in beginne vier van en die zijn verdomde snel op als je niet oplet. Je hebt bommen en touwen bij je die je helpen om stukken grond op te blazen of uit een gat te kunnen klimmen als je erin valt en daar moet je het als je verder niets koopt of vindt mee doen.
The Good
Spelunky geeft nog maar eens aan wat het verschil tussen leren en training is: je moet de game echt leren spelen, want je kunt jezelf niet trainen om precies het juiste te doen in elk level. Doordat alle levels willekeurig worden opgebouwd weet je wel wat de basisingrediënten zijn waaruit dat level bestaat, maar niet hoe die bij elkaar gegooid worden. Dat dwingt je de mechanieken te doorzien en in te schatten hoe je een situatie kunt overleven. Je leert dat je de koopmannen niet moet vermoorden voor hun waar, ook al weet je zeker dat het zal lukken, dat je altijd moet proberen om de wespennesten te vermijden, maar vooral dat je het een beetje rustig aan moet doen.
Je bent doorgaans zelf je grootste vijand, omdat de neiging om die rechter trigger op je controller in te drukken en supersnel te gaan steeds groter wordt naarmate je de gebieden beter leert kennen. Nu is er ook een limiet aan hoe langzaam je door een level heen kunt gaan, dus een zekere mate van urgentie is toch altijd aanwezig, maar het is niet erg genoeg dat je moet jakkeren. Wat je wel moet is leren, tot in het kleinste detail, hoe de elementen uit Spelunky’s levels elkaar beïnvloeden. Alleen door de verschillende levensgevaarlijke contrapties en creaturen tegen elkaar uit te spelen kun je het systeem verslaan. Het feit dat je bij falen binnen een seconde of drie weer opnieuw in een level staat, waar alles misschien wel ligt waar het je uitkomt, maakt het erg moeilijk om te stoppen, alsof je op een gokkast speelt waarbij je soms invloed hebt over waar de rollen stoppen. Extreem verslavend.
The Bad
De ellende met Spelunky is natuurlijk dat de random-level-loterij -net zoals in het echt- meestal eindigt in tranen. De meeste mensen kunnen dit soort grilligheid maar moeilijk verkroppen, zeker als ze voor de zoveelste keer in het laatste level van een gebied afgaan omdat de layout weer eens onsympathiek is uitgevallen of het licht uit is gegaan. Vooral dat laatste is een klap in het gezicht, want als het opeens donker is in een level zakken je overlevingskansen zo ongeveer tot in de hete lavakern van de aarde, zo laag zijn ze. Stel het je maar voor: alles is levensgevaarlijk, de helft van de obstakels doodt je onmiddellijk en je ziet ongeveer net zo ver als je karakter groot is. Je kunt een toorts meenemen, maar die helpt nauwelijks en met dat ding in je handen kun je dus geen items, wapens of deernes meenemen die je zouden kunnen helpen.
Terwijl je speelt is er altijd dat grote zwaard van Damocles: he-le-maal opnieuw beginnen als er iets misgaat. Ik kan de keren niet tellen dat ik in de laatste van vier levels twee seconden niet oplette en een kettingreactie van problemen en level layouts ervoor zorgde dat ik weer dood was. Vooropgesteld: je bent het altijd zelf schuld, maar soms is dat niet genoeg om de game te vergeven. Want het lijkt geen toeval dat altijd als je een tof wapen hebt om vijanden mee uit te schakelen het gevaar in het volgende level meer vanuit de omgeving lijkt te komen, dat je altijd pas gave items vindt als je toch al bijna dood bent en dat het pas donker wordt als de voortgang in de vorige drie levels te mooi was om waar te zijn.
The Ugly
Het principe van Spelunky dat je altijd helemaal opnieuw laat beginnen met helemaal niks, hoe ver dat je ook gekomen bent, zou het schier onmogelijk maken om de 16 levels ooit uit te spelen. En dus is er hulp, in de vorm van Tunnel Man. Een vriendelijke mede-spelunker, die in ruil voor verschillende items verder werkt aan tunnels die je in de verschillende gebieden (dus elke 4 levels) laten beginnen in plaats van helemaal aan het begin. Je weet pas wat ‘ie wil als je hem bereikt, maar in eerste instantie gaat het nog allemaal wel wat hij van je vraagt: wat goud, een paar bommen, een touwtje hier of daar. Maar het laatste dat hij vraagt per gang doet je de moed in de schoenen zakken, want dat zijn items die ontzettend moeilijk zijn om te vinden, laat staan dat je lang genoeg overleeft om ze bij hem te krijgen.
Ik zal het niet verklappen, maar als je hoort wat je moet afleveren voor de gang naar het laatste gebied ben je wel even gedeprimeerd, kan ik je melden. Maar als je maar genoeg oefent wordt het vanzelf makkelijk, denk ik. Althans, als je de achievements bekijkt blijkt dat ik het gewoon niet meer heb. Hoe anders moet ik het feit dat er doodleuk een achievement bestaat die zegt: “Complete Spelunky in 8 minutes, no shortcuts.” zegt genoeg over hoe gemeen de makers zijn.
Conclusie
Spelunky is gewoon gemeen en laat je als speler zo hard werken voor je vooruitgang dat je uit heel specifiek hout gesneden moet zijn om dat te waarderen. Hou je van een uitdaging en pik je het niet als een game je keer op keer neerslaat dan is er een hoop diepgang te vinden in de mijnen van deze platformer. Het is vergelijkbaar met een Dark Souls of andere moeilijke game: het vraagt veel van je, maar als je slaagt is het gevoel van overwinning de moeite waard. Het is niet voor niets dat games als dit steeds meer terug te vinden zijn in het gamelandschap: een uitdaging is niets om je voor te schamen, zeker niet als het zo heerlijk afgemeten is als in Spelunky.
Spelunky, ontwikkeld door Mossmouth voor Xbox 360 en uitgebracht door Microsoft Game Studios op 4 juli 2012
PS Ik zou in gebreke blijven als ik niet zou melden dat de originele versie van de game ook in HTML5 te spelen is, gratis.
