Normaal gesproken ben ik er niet de persoon naar om te schrijven over de brede gevolgen van politiek falen. Liever richt ik mij op meer feitelijke onderwerpen, al dan niet met een politieke boodschap, in plaats van op een bloemlezing van wat er allemaal niet deugt in politiek Den Haag. Maar omdat de emmer de laatste tijd serieus overstroomt en de verkiezingen in aantocht zijn, wil ik toch het een en ander kwijt over wat 10 jaar Rutte heeft betekend voor sociale zekerheden en rechtszekerheden in ons mooie land.
Mijns inziens heeft 10 jaar Rutte namelijk een politiek klimaat geschapen, waarin de Tweede Kamer, de Eerste Kamer en de Raad van State hun hoofden steeds meer laten hangen naar en buigen voor het kabinet. Een klimaat waarin zij er niet langer in slagen de onafhankelijke organen te zijn waarop wij als Nederlandse burgers behoren te kunnen vertrouwen.
Het eerste wat mij invalt, is het dossier Groningen. De beloofde compensatie en versterkingen voor slachtoffers van de gaswinning in Groningen lijken inmiddels wel op passages uit ‘Het proces’ van Franz Kafka. Er wordt veel beloofd en weinig waargemaakt. Ondanks goede bedoelingen sleept het proces van de compensatie en de versterkingen voor de aardbevingsslachtoffers zich schier eindeloos voort.
Den Haag heeft een bureaucratische mallemolen in het leven geroepen, welke ieder zinnig mens tot wanhoop drijft. Organisaties werken elkaar tegen en het kabinet en het parlement staan erbij, kijken ernaar, roepen ach en wee en doen vervolgens weinig tot niets. Levens en gezinnen worden verwoest, maar het mag blijkbaar allemaal tot sint-juttemis duren. Het vormt om met Kafka te spreken ’the oldest trick in the book’ om veel verschillende organisaties verantwoordelijk te maken voor datgene waaraan men zelf liever zijn handen niet brandt.
De overheveling van de jeugdzorg in het kader van de decentralisatie van taken van het rijk naar de gemeenten vormt een eender hoofdpijndossier. Inmiddels bestaan er al jarenlang enorme wachtlijsten voor jongeren met ernstige problemen. Hierdoor worden levens en gezinnen verwoest. Vrijwel iedereen met verstand van zaken heeft voorafgaand aan de invoering gewaarschuwd dat de jeugdzorg gruwelijk zou ontsporen vanwege de tegelijkertijd door te voeren bezuinigingsdoelstellingen. Iedereen weet dat je bezuinigingen nooit tegelijkertijd met complexe veranderoperaties door moet voeren. Toch heeft het kabinet Rutte destijds alle goede adviezen in de wind geslagen. Ik vermoed, omdat het stiekem toch meer een bezuinigingsoperatie onder het mom van een veranderproces betrof, dan iets anders.
De Participatiewet zoals die wordt uitgevoerd door gemeenten is zodanig vormgegeven dat iedere bijstandsgerechtigde eigenlijk al bij voorbaat wordt gezien als fraudeur. Deels komt dit vanwege het feit dat daadwerkelijke fraudeurs bij het UWV, ondanks herhaalde signalen, jarenlang vrij spel hebben gehad (i.c. Bulgarenfraude). De menselijke maat is als gevolg hiervan compleet zoek geraakt. Sinds de Participatiewet in 2015 werd ingevoerd, houdt de landelijke politiek heel handig de boot af bij elke nieuwe schrijnende zaak die onvermijdelijk komt bovendrijven. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering ligt immers bij de gemeenten, zo luidt het standaard verweer. Het is niettemin de landelijke politiek die beleidsmatig verantwoordelijk is voor de schrijnende situaties die keer op keer ontstaan als gevolg van een op belangrijke aspecten onuitvoerbare wet.
De decentralisatie van taken van het rijk naar de gemeenten heeft er toch vooral alle schijn van dat het een bezuinigingsoperatie onder het mom van een veranderproces betrof. Gemeenten kampen hierdoor op vrijwel alle dossiers die onder de decentralisatie vielen met grote tekorten. Tekorten die uiteindelijk via de gemeentelijke belastingen worden afgewenteld op de burger. En wie denk je dat zijn beide handen in onschuld wast?
De toeslagenaffaire vormt tenslotte wel het ultieme dieptepunt voor de graadmeter van sociale zekerheden en rechtszekerheden in Nederland. Door de zaken Kafkaësk te organiseren met meerdere deelverantwoordelijke departementen en schijnbaar oncontroleerbare uitvoeringsorganisatieonderdelen konden kristalheldere signalen van burgers en instanties jarenlang stelselmatig worden genegeerd. Naast dat de verschillende ministeries hun volstrekte onvermogen hebben bewezen om de respectievelijke uitvoeringsorganisatieonderdelen onder hun bewind aan te sturen, heeft het kabinet daarbovenop doelbewust mensen hun rechtstatelijke rechtszekerheid ontnomen.
Gesubsidieerde rechtshulp ten behoeve van het aanvechten van besluiten van de Belastingdienst is burgers namelijk willens en wetens door het kabinet onthouden. Het vormt een zoveelste teken aan de wand dat zelfs de Raad van State binnen een dienend hoger beroep een dergelijke, op zijn zachtst gezegd dubieuze, werkwijze heeft goedgekeurd. Het geeft aan dat er in politiek Den Haag nauwelijks nog sprake is van onafhankelijk functionerende politieke organen die de sociale zekerheden en de rechtszekerheden van de Nederlandse burger waarborgen.
Bovenstaande bloemlezing is niet volledig en ook niet altijd voor de volle honderd procent naar 10 jaar Rutte te herleiden. Niettemin heeft bij mij inmiddels de stellige indruk postgevat dat 10 jaar Rutte er met name toe heeft geleid dat er in Nederland een politiek klimaat is ontstaan waarin de sociale zekerheden en de rechtszekerheden van met name doorsnee burgers onder een alsmaar grotere druk zijn komen te staan.
[Fotocredits – Wirestock © Adobe Stock]
