Onze overheid loopt ermee weg: antispieksoftware. Het is software die er in deze tijden van thuisonderwijs voor zorgt dat studenten worden gecontroleerd op het eventueel spieken bij andere studenten. Natuurlijk mag het werk afkijken van een ander niet, maar in hoeverre is het eigenlijk toegestaan om de privacy van de student te raken? Dit is hoe antispieksoftware in elkaar zit en wat er zo controversieel aan is.
In principe moeten studenten voor tentamens en examens gewoon naar de onderwijsinstelling toekomen, maar als je in quarantaine zit, topsporter bent of een functiebeperking hebt, dan kan je hiervoor vrijstelling krijgen. Niet voor het examen, maar wel voor de verplichting deze fysiek op de school te doen. Vaak wordt er proctoring software ingezet om te controleren dat je thuis niet allerlei handige hulpmiddelen gebruikt om je tentamen te maken.
Zo kan deze software vanalles controleren terwijl jij in de online schoolomgeving bent om je toets te maken. Denk aan checken of je niet praat, controleren wat je met je muis doet en zelfs te weten komen of je met je hoofd wegkijkt van het beeldscherm, naast de wat meer voor de hand liggende check op of je geen andere websites bezoekt en welke achtergrondgeluiden er klinken. Immers kun je ook als je zelf niet praat of wegkijkt wel iemand naast je hebben die meeleest en je de antwoorden influistert.
Online surveillancesoftware werkt vrij simpel: je kunt het onder andere als een Google Chrome-extensie downloaden. Vervolgens checkt de software behalve de bovenstaande dingen bijvoorbeeld ook je identiteitsbewijs. Doe je tijdens het tentamen iets dat net mag, dan krijgt bijvoorbeeld de VU, een bekend gebruiker van dit soort software, een melding van het programma. De VU kijkt zelf niet live mee, maar er worden beelden gemaakt die de menselijke surveillanten vervolgens moeten bekijken. Dit om te zorgen dat je als student niet het gevoel hebt dat er live een mens met je meekijkt.
Die software is vrij gevoelig, wat logisch is, want het moet gefluister kunnen detecteren en ongeveer waar jij met je gezicht bent. Zo wordt studenten aangeraden om niet teveel te bewegen en ook zeker hun WhatsApp niet te raadplegen als er een bericht binnenkomt. Maar wat als software die bedoeld is om mensen ervan te weerhouden bij anderen te gluren, juist blijkt te worden gebruikt door cybercriminelen om mee te gluren? Antispiekprogramma Proctorio kwam recent in het nieuws omdat het bij tienduizenden studenten kon meekijken naar de bewegingen van hun mond, de geluiden in de kamer en sowieso de gehele kamer.
Ergens kon je erop wachten, want dit soort software krijgt zoveel toegang: je moet je microfoon en camera aanzetten en vervolgens word je een hele tijd in de gaten gehouden. Die beelden worden ook nog eens een half jaar opgeslagen. Kortom, die cybercriminelen die met studenten konden meekijken, kregen meteen veel informatie over je. Iets waar jongerenorganisaties al eerder over aan de bel hebben getrokken. Immers laat je studenten zo eigenlijk kiezen tussen hun privacy of hun studievoortgang. Bovendien zit het algoritme in de software er ook regelmatig naast en dan wordt zomaar je tentamen als ongeldig verklaard.
Reden dus voor kamervragen. Hogescholen en universiteiten in Nederland gebruiken volop antispieksoftware, maar en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vindt dat dat moet kunnen om zo te controleren of een student niet spiekt. In antwoord op kamervragen hierover stelt minister Robbert Dijkgraaf: “Fraudebestrijding is niet onderhevig aan wettelijk instemmingsrecht van de medezeggenschap. Er is geen voornemen om daar iets aan te wijzigen in de wet. Dit neemt niet weg dat zorgvuldig moet worden omgegaan met het gebruik van antispieksoftware met inachtneming van privacyregelgeving.”
Er zijn rondom softwareprogramma’s zoals Proctorio, Proctor-u en Proctorexam echter grote zorgen over de privacy van studenten. In het geval van Proctorio is zelfs al eens aan het licht gekomen dat er privacylekken zijn. Hoewel het educatiesysteem in Nederland grotendeels aan de overheid gelieerd is, trekt het echter zijn handen af van de bescherming van studenten.
Zo schrijft Dijkgraaf: “Sinds de coronacrisis is het voor onderwijsinstellingen lastiger om tentamens op locatie te organiseren. In sommige gevallen is voor onderwijsinstellingen het gebruik van proctoring software noodzakelijk om de studievoortgang van studenten te garanderen. Indien de gebruikte software achteraf gezien onveilig bleek, dan beschouw ik dat als onwenselijk. De onderwijsinstellingen dienen hierom het gesprek aan te gaan met de softwareleverancier, zodat de software beter beveiligd wordt.”
Kortom, het lijkt er niet op dat de antispieksoftware een halt wordt toegeroepen: je wordt als student dus ook in de toekomst steeds weer voor het blok gezet, zolang je niet fysiek naar je opleidingslocatie kunt gaant: je privacy of je ontwikkeling.
