Alles moet plat: over Flat Design en gezond verstand

Het zal slechts weinigen ontgaan zijn dat Flat Design hot is. Ineens ‘moet’ alles plat. Een trend, zegt de een, volwassenheid zegt de ander. Hoe het ook zij; Flat Design is ineens overal. Flat Design is een toverwoord. Waar je het laat vallen gaan alle deuren open: Hier spreekt iemand die er verstand van heeft. Maar is Flat Design wel zo nieuw? En wellicht nog interessanter: Is Flat Design altijd verstandig?

Eenvoud
Flat Design is ‘uitgekleed design.’ Design ontdaan van overbodige details. Overbodig is in dezen natuurlijk discutabel, maar feit is dat Flat Design een hang naar eenvoud en minimalisme representeert. Na een periode – de beginperiode van het internet – waarin Rich Design de dienst uitmaakte en Skeuomorphism de norm was, is er behoefte aan helderheid. Geen schaduwen, geen kleurverlopen, geen glossy effecten, geen complexe iconen, geen 3D effecten, maar simpele platte vlakken, egale kleuren en duidelijke typografie: alleen de essentie blijft over.

Oorsprong
Deze keer is de populariteit van Flat Design aangezwengeld door Microsoft, die in 2010 hun eerste versie van Windows Phone 7 lanceerde, dat gebaseerd was op dit principe. Daarna zijn er vele designs gebaseerd op Metro, zoals Microsoft het introduceerde. Vorig jaar volgde Apple op zijn beurt met iOS7, nu ook geheel plat. Maar eigenlijk zagen we deze beweging al eerder. Een eeuw eerder, om precies te zijn. In de jaren 20 van de vorige eeuw, ontstond Bauhaus, als tegenhanger van Art Nouveau – en de vele kunststromingen daarvoor – die gekenmerkt werden door rijke kleuren, complexe composities en gedetailleerde beeldelementen. Bauhaus was een revolutie. Het begin van een periode waarin behoefte was aan rust, eenvoud en duidelijkheid in de kunst. Kunst moest niet meer enkel mooi, maar ook functioneel zijn. In de jaren daarna is Bauhaus – ontstaan in Duitsland – verder ontwikkeld en met name in de jaren 50 populair geworden door toedoen van met name Zwitserse designers, die Bauhaus verder ontwikkelden tot de ‘Zwitserse School.’ De stijl kenmerkte zich door gebruik van strakke grids, schreefloze typografie (Helvetica is ook in die tijd ontworpen) en duidelijke en ordelijk gerangschikte beeldelementen.

Trend
Dus vernieuwend: Nee. Uitvinding van Microsoft? Ook niet. En als je me vraagt of het nu beter is dan wat we deden: ik denk het niet. Het is eerder een trend, een mogelijkheid. Een van de stijlen of methodes waarvan je je kan bedienen als vormgever. Net zoals schaduwen en kleurverlopen niet altijd leuk zijn, is Flat Design ook niet altijd de oplossing. Er zijn evengoed genoeg voorbeelden van strakke, heldere designs, waarin wel gebruik is gemaakt van glossy 3D knoppen of complexe layouts, die desondanks even goed en even tijdloos zijn als de huidige Flat Designs; uiteindelijk is het toch een kwestie van persoonlijke smaak en de juiste of gewenste oplossing voor de gevraagde toepassing.

Gezond verstand
En dat is waar het gezond verstand om de hoek komt kijken: veel designers kopiëren eenvoudig wat ze zien, wat toonaangevende bedrijven of designers doen. Als ze net zoiets maken, zal het wel goed zijn. Helaas zijn er vele slechte toepassingen van Flat Design te vinden op internet. Sites die zover zijn uitgekleed dat de functionaliteit en de structuur verdwenen zijn. Knoppen zijn geen knoppen meer, het is niet duidelijk welke items klikbaar zijn of wat je kunt verwachten als je ze aanklikt, de feedback die je krijgt als je ergens met je muis of vinger overheen beweegt ontbreekt, menu-items die niet als zodanig herkenbaar of benoemd zijn, kortom; dat wat bedoeld was om rust, ruimte en helderheid te creëren is een onduidelijke bende geworden.

Onverbiddelijk

Want dat is iets dat Flat Design onverbiddelijk blootlegt; de kwaliteit en structuur van de content en de functionaliteit van de user interface…..

Persoonlijk vind ik Windows 8 ook een goed voorbeeld van hoe het niet moet. Het is enkel een voorkantje, dat het werken met Windows niet makkelijker of beter maakt, temeer omdat het concept niet is doorgevoerd in de complete functionaliteit van het OS. Flat Design mag geen excuus zijn om niet meer na te denken over UX Design en duidelijke interactie. Want daarin verschilt de huidige trend van die in de vorige eeuw: designers hoefden zich destijds alleen maar druk te maken om het uiterlijk en de functie van de poster, terwijl wij, designers voor de digitale media van deze tijd, er ook voor moeten zorgen dat dit concept van helderheid niet beperkt blijft tot de voorkant. Iets wat er helder uitziet, moet ook helder werken.

Tot slot
Ik zie de huidige trend als een logisch gevolg, een golfbeweging. Zoals de dag niet kan bestaan zonder de nacht, of verdriet niet zonder blijdschap, zo hebben we eenvoud nodig om weerstand te bieden tegen de complexiteit. Flat Design is een trend die zomaar heel lang zou kunnen aanhouden. Maar op een gegeven moment ontstaat er toch weer een behoefte aan meer versiering, aan diepte, aan schaduwen en 3D. En dan doen we dat weer een poosje, totdat iemand er flauw van is en de boel weer versimpelt.

Deze blogpost is geschreven door: Sebastiaan Dorgelo, Art Director bij TriMM.