Dominique Dewitte
Dominique Dewitte is hoofdredacteur en mede-uitgever van het in Belgie populaire zakenportaal Express.be. Daarnaast is hij schrijver van boeken en publiceert hij als Blogger artikelen op Dutchcowboys.
De waarheid is nooit een essentieel ingrediënt geweest van internetcontent, maar op digitale nieuwssites begint de grens tussen feit en fictie volledig te vervagen. Op internet regeert de click, zo stellen Ravi Somaiya en Leslie Kaufman in de New York Times, en daarom zijn leugens en halve waarheden ‘business as usual‘ voor online journalisten.
Een Twitter-verhaal over een ruzie tussen vliegtuigpassagiers op een feestdag, een brief van een kind aan de Kerstman met een link naar webwinkel Amazon en een essay over armoede dat 60.000 dollar aan donaties opleverde: enkele voorbeelden van online content die viraal ging en de ronde deed op nieuwssites, maar achteraf niets meer dan fictie bleek te zijn.
“Online performance art” noemen de schrijvers van dergelijke halve waarheden het. De media-outlets publiceren de stukken echter als feiten omdat het een fantastische mix van emotie, realiteit en entertainment aan de lezers biedt. Hoe interessanter of controversiëler de inhoud, hoe meer mensen ze lezen en hoe meer ze opbrengen in advertentie-inkomsten.
Zolang men blijft klikken, zal er niets veranderen, meent Joshua Benton, directeur van het Nieman Journalism Lab aan Harvard: “Nieuwsorganisaties springen op alles dat op internet gebeurt. De volgende stap – er achter komen of het waar is of niet – laten ze aan anderen over.”
Grote nieuwssites als Gawker, BuzzFeed, Huffington Post (winnaar van een Pulitzer in 2012) en Mashable zien fictionele verhalen dan ook niet als problematisch. Het belangrijkste is om er snel bij te zijn, lijkt de boodschap. John Cook, hoofdredacteur van Gawker: “We worden met zo veel informatie geconfronteerd dat we onmogelijk strikte nauwkeurigheidsstandaarden kunnen handhaven.”
Ryan Grim van The Huffington Post treedt zijn concurrent bij: “Mensen die feiten verifiëren, worden benadeeld. Als je als eerste iets online gooit zonder het te fact-checken en je krijgt miljoenen views en later blijkt dan dat het verhaal vals is, dan verlies je die views [en de reclame-inkomsten] niet.”
De bedenker en schrijver/tweeter van de hierboven vermelde Twitter-ruzie, Elan Gale, zag zijn verhaal als een lopend vuurtje verspreiden op internet en is niet mals voor de sites die daarvoor verantwoordelijk waren: “Ik [heb niemand om de tuin geleid]. Ik tweette met mijn followers, die weten wat ik doe. Het zijn de reporters die hun lezers hebben belogen.”
Toch is het niet duidelijk hoeveel lezers zich überhaupt bedrogen voelen wanneer een verhaal waar ze van hebben genoten vals blijkt te zijn. De meesten willen vooral iets interessants lezen en zeker wanneer het emoties losweekt en de internetsubcultuur bijzonder aanspreekt. Meestal hebben zulke hoax-verhalen bovendien weinig of geen gevolgen in de ‘echte’ wereld.
Benton van het Nieman Lab is echter allesbehalve opgezet over deze trend van online journalisten die bereid zijn om de waarheid op te offeren voor een klik: “Journalistiek is nu wijzen en roepen ‘Kijk! Dit is interessant!’”
[Afbeelding: © Dan Race – Fotolia.com]
...