De afgelopen jaren hebben diplomaten en politici wereldwijd digitale diplomatie omarmd, iedere politicus, minister of regeringsleider zit wel op Twitter. Dat leidt soms tot interessante confrontaties, zoals die tussen de Zweedse Minister van Buitenlandse Zaken @CarlBildt en de Egyptische Ambassadeur in Zweden, de laatste ontkende dat Egyptische soldaten honderden demonstranten doodden. Bildt twitterde: “@Osama_Elmagdoub So they all shoot themselves? Try another one”.Maar het kan ook cynischer. Tijdens de oorlog in november vorig jaar tussen Israël en Hamas waarschuwde het Israelische leger (@IDFspokesperson) dat Hamas-leiders “hun gezichten maar beter niet buiten konden vertonen”, die antwoordden (@AlqassamBrigade) dat Irsaël de “poorten van de hel voor zichzelf had geopend”. Beelden van een succesvolle drone aanval op een Hamas-commandant werden online gepost, en zijn dood werd heroïsch aangekondigd. Gelukkig maaktTwitter vaker leiders toegankelijker, zoals de selfie’s van @HillaryClinton en haar dochter @ChelseaClinton, of haar man @BillClinton die tijdens een bezoek aan Afrika Zebra’s twittert en zegt dat hij haar mist.
Toch zijn de boodschappen in de recente tweets van Rouhani en Zarif al een diplomatieke doorbraak op zich die snel van woorden naar daden moet omgezet. Iran gaat al jaren zwaar gebukt onder internationale sancties vanwege haar nucleaire ambities en mensenrechten schendingen, al dan niet een product van bewuste zelf-isolatie door de conservatieve vorige President Ahmadinejad (geen Twitter). Het land is in economisch verval van ongekende omvang terwijl Iran door haar olievoorraad een rijk land is. Dat zorgt voor onrust onder de bevolking, en dus ook voor zorgen bij de Iraanse opperste leider, Ayatollah Khamenei, of @Khamenei_ir. Iraanse leiders lijken in gesprek te willen gaan met de wereld om een oplossing te vinden voor het nucleaire vraagstuk om de sancties te verlichten. Op 5 september wenste @JZarif Joden een gelukkig nieuwjaar, “Happy Rosh Rashanah”, opmerkelijk omdat de vorige Iraanse president de holocaust ontkende. Toen de dochter van de Amerikaanse Senator hem dat aanwreef reageerde hij: “We never denied it. The man who was perceived to be denying is now gone. Happy new year.” Aan de echtheid van zijn account werd getwijfeld, waarop Twitter het ‘verifieerde’.
Het is te hopen dat de tweets wijzen op een nieuwe koers waarbij ook de rechten en vrijheden van Iraniërs minder worden verdrukt. Natuurlijk is het allemaal afwachten wat er echt zal veranderen in Iran en of dit niet slechts een virtuele werkelijkheid blijkt te zijn. Feit is wel dat het heel waarschijnlijk is dat een Amerikaanse en Iraanse President elkaar voor het eerst sinds 1979 ontmoeten, volgende week tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York. In meerdere opzichten een heel interessante ontmoeting, maar ik kan me ook niet aan de ironische gedachte onttrekken dat Rouhani nu ook @BarackObama nog wel eens kritisch zou kunnen aanspreken op het niet zo nauw nemen met de digitale vrijheden van Amerikanen en burgers wereldwijd. De onthullingen over de praktijken van de NSA hebben de Verenigde Staten ongeloofwaardig gemaakt op het gebied van internet vrijheid, een speerpunt in het beleid van van Hillary Clinton. De VS hielpen, net als de EU, bij het beschikbaar maken van anti-filter software voor mensen in Iran.
Laat die lastige positie van Obama een les zijn voor de Europese Unie. Je kunt digitale vrijheden in het buitenland niet verdedigen of bevorderen als je je eigen huis niet op orde hebt. Ik heb hier al eerder geschreven over mijn campagne tegen digitale wapenhandel. ‘Made in Europe’ technologie die wereldwijd wordt gebruikt om mensenrechten online en offline te schenden. Dat moet stoppen. Als onze software gebruikt wordt om het “halal-internet” in Iran op te tuigen of het (mobiele) internetverkeer van Iraniërs massaal te censureren, te monitoren of te bewaren dan komt onze kritiek op mensenrechten schendingen een stuk minder hard aan. Gelukkig heeft de EU sinds een jaar of twee een exportverbod ingesteld van deze digitale wapens naar Iran, maar voor andere landen geldt dat niet. Ik ben hoopvol dat als de Iraanse openheid van tweets in daden wordt omgezet, en het Westen dat durft te belonen en economische sancties wat verlicht, we binnenkort ook zelf met allerlei Iraniërs kunnen tweeten en Facebook vrienden worden.
[Gebuikte afbeelding: © kebox – Fotolia.com]
