Nieuws15.05.2024

Vijfpunts snelcursus nepnieuws herkennen!


Internet en sociale media hebben het podium voor nepnieuws enorm vergroot. Doordat iedereen kan publiceren en daarmee in potentie een groot publiek bereiken kan, is nepnieuws niet eerder in onze geschiedenis zo wijdverspreid geweest. Hierdoor lopen we met zijn allen veel vaker tegen nepnieuws aan dan voorheen. Dit maakt het des te belangrijker om de vijf opvallendste kenmerken en professionele tactieken van nepnieuws te leren herkennen.

Daarom volgt hieronder een ‘vijfpunts snelcursus nepnieuws herkennen’ door middel van korte en bondige beschrijvingen van de vijf meest opzichtige kenmerken en professionele tactieken. Ware leugens zijn overigens relatief zeldzaam binnen nepnieuws, vanwege het feit dat echte leugens nu eenmaal relatief makkelijk te ontkrachten zijn.

Categorie: Feiten en Argumenten

1. Selectieve feiten en argumenten presenteren
Door feiten en argumenten selectief te presenteren, wordt geprobeerd om bij uitstek toepasselijke feiten en argumenten in te zetten om bepaalde punten te onderbouwen. Door bijvoorbeeld selectief juist locaties met substantiële ijsaangroei aan de polen te noemen, wordt geprobeerd om voorbij te gaan aan de gemiddelde afname van ijs aan de polen.

2. Niet-toepasselijke feiten en argumenten presenteren als relevant
Een variant hierop is het presenteren van niet-toepasselijke feiten en argumenten als relevant. Door er bijvoorbeeld op te wijzen dat het huidige wereldwijde klimaat juist kouder is dan gedurende een groot deel van de voorbije aardgeschiedenis, wordt geprobeerd om voorbij te gaan aan de gevaren van de huidige snelle opwarming van het klimaat.

3. Manipulatief omdraaien van oorzaak- en gevolgrelaties
Daarnaast wordt regelmatig geprobeerd om oorzaak en gevolg om te draaien. Door middels slinks vormgegeven grafieken bijvoorbeeld te suggereren dat het gehalte aan koolstofdioxide in de atmosfeer juist toeneemt als gevolg van de huidige opwarmende trend, wordt geprobeerd om de verantwoordelijkheid niet langer exclusief bij de mensheid te leggen.

Door er bijvoorbeeld op te wijzen dat de gemiddelde hoeveelheid gevallen sneeuw aan de polen juist stijgt, wordt geprobeerd om voorbij te gaan aan de gemiddelde afname van ijs aan de polen. Terwijl het eerste slechts het logische gevolg is van dat de atmosfeer meer waterdamp bevat als gevolg van de huidige opwarmende trend.

Door er bijvoorbeeld op te wijzen dat er juist steeds grotere aantallen ijsberen aan land verschijnen, wordt geprobeerd om aan te tonen dat er helemaal geen sprake is van een soortenbedreigende klimaatverandering. Terwijl het eerste slechts het logische gevolg is van het verdwijnen van het zee-ijs als gevolg van de huidige opwarmende trend.

4. Informatiediarree aan feiten, argumenten en omgedraaide oorzaak- en gevolgrelaties
Door een onafhoudelijke stroom of informatiediarree aan feiten, argumenten en manipulatief omgedraaide oorzaak- en gevolgrelaties te presenteren volgens bovenstaande kenmerken en professionele tactieken, wordt geprobeerd de ontvanger murw te maken voor de standpunten van de zender. Door de ontvanger bijvoorbeeld te confronteren met een informatiediarree die klimaatverandering lijkt te ontkennen, wordt geprobeerd om de ontvanger zijn, haar of hun weerstand tegen klimaatontkenners te breken. De informatiediarree probeert hierbij voornamelijk in te spelen op latent aanwezige twijfels.

Hoe valt nepnieuws binnen deze categorie te herkennen?
Meestal doordat het nepnieuwsbericht minimaal enigszins verbaast of verwondert en het andere conclusies trekt dan waarvan jij vooralsnog op de hoogte bent. Doorgaans vergezeld van een onafhoudelijke stroom aan feiten, argumenten en manipulatief omgedraaide oorzaak- en gevolgrelaties, die niet altijd zomaar te weerleggen zijn zonder nadere kennis van de desbetreffende onderwerpen. Hiermee proberen nepnieuwsberichten voornamelijk twijfel te zaaien, omdat twijfel zaaien ons nu eenmaal relatief kwetsbaar maakt voor alternatieve overtuigingen.

In zulke gevallen is het altijd verstandig om verder te zoeken naar meerdere onafhankelijke en gerespecteerde bronnen die dergelijke nieuwsberichten kunnen nuanceren.

Categorie: Beschuldigingen en Zondebokken

5. Verhalen met een overwegend negatieve framing presenteren
Door verhalen te presenteren met een overwegend negatieve framing wordt geprobeerd in te spelen op bepaalde onderbuikgevoelens van ontevredenheid. Door bijvoorbeeld stelselmatig juist de negatieve kanten van klimaatmaatregelen en klimaatwetenschappers te benoemen, wordt geprobeerd om het nut van klimaatmaatregelen in zijn algemeenheid in twijfel te trekken. Dergelijke verhalen worden binnen een gecoördineerde campagne of een documentaire vaak voorafgegaan door nepnieuwsberichten uit de voorgaande categorie.

Hoe valt nepnieuws binnen deze categorie te herkennen?
Niet zelden zijn negatief ingestoken verhalen die bepaalde groepen verantwoordelijken betichten van doelbewuste misleiding en/of bepaalde zondebokken benoemen een uitgekiend product van nepnieuws. Elke nuance ontbreekt doorgaans binnen dergelijke verhalen. Ze vallen op door hun overwegend negatieve framing, het uitspreken van groepsgewijze beschuldigingen, soms in combinatie met het wijzen naar zondebokken. Hiermee proberen nepnieuwsberichten voornamelijk in te spelen op latent aanwezige onderbuikgevoelens van ontevredenheid.

In zulke gevallen is het altijd verstandig om verder te zoeken naar meerdere onafhankelijke en gerespecteerde bronnen die dergelijke verhalen kunnen nuanceren.

Veel consumenten bezorgd om nepnieuws rondom verkiezingen​Bitcoin-koers stijgt en daalt razend snel door nepnieuws​Pinterest strijdt tegen nepnieuws over klimaatveranderingFacebook verspreidde maandenlang zelf nepnieuwsGoogle geeft geld aan Europees fonds voor bestrijding nepnieuwsHet wemelt van nepnieuws over het coronavirus
Art Huiskes
Art Huiskes

Art ziet zichzelf als onderzoeksjournalist en doorgrondt het liefst thema's die anderen volgens hem laten liggen. Verklarende en verdiepende artikelen vormen zijn stijl. Hij schuwt ingewikkelde materie daarbij niet.

Deel dit artikel
...

Verder lezen over Facebook

Zuckerberg: ‘Social media geen directe invloed op geestelijke gezondheid’

Eerst bood hij zijn excuses aan, maar nu zegt Zuckerberg: sociale media hebben geen causaal verband met geestelijke problemen van tieners.

Social Media26.09.2024

Zuckerberg: ‘Social media geen directe invloed op geestelijke gezondheid’
Meta opent AI Studio zodat iedereen eigen AI-chatbot kan maken

Geen zin om met al je fans te praten? Laat je AI-avatar het voor je doen. Meta introduceert het nu voor iedereen. Of althans, ook voor niet-influencers in de VS.

Social Media30.07.2024

Meta opent AI Studio zodat iedereen eigen AI-chatbot kan maken
Meta gaat de strijd aan met Yahoo Boys en sluit duizenden accounts

Meta treedt harder op tegen Yahoo Boys en andere kwaadwillenden op Facebook en Instagram om meer slachtoffers te voorkomen.

Online25.07.2024

Meta gaat de strijd aan met Yahoo Boys en sluit duizenden accounts
Kun je Facebook wel gratis noemen? De EU vindt van niet

Het internet lijkt wel gratis, maar dat is het eigenlijk nooit. Vaak moet je naar advertenties kijken, gegevens invoeren, klikken, liken, enzovoorts.

Social Media22.07.2024

Kun je Facebook wel gratis noemen? De EU vindt van niet
Facebook geeft gebruikers onvoldoende kans om van gepersonaliseerde ads af te komen

De EU en de Digital Markets Act slaan weer toe: niet alleen Apple hangt een miljardenboete boven het hoofd: ook Meta.

Social Media01.07.2024

Facebook geeft gebruikers onvoldoende kans om van gepersonaliseerde ads af te komen

Krijgt Meta een miljardenboete?
Zo zorg je dat Instagram en Facebook je foto’s niet gebruiken om AI te trainen

Instagram en Facebook gaan je foto's gebruiken om kunstmatige intelligentie te trainen. Zie je dat niet zitten, dan is er een uitweg.

Social Media28.05.2024

Zo zorg je dat Instagram en Facebook je foto’s niet gebruiken om AI te trainen
​Je kunt je Facebook-berichten straks doorposten op Threads

De wereld van social media verandert steeds meer. Enerzijds omdat Meta nu eenmaal de meeste succesvolle social media-platforms in handen heeft, anderzijds omdat de EU ook zijn zegje doet. En dat zegje komt met veel regel...

Social Media22.02.2024

​Je kunt je Facebook-berichten straks doorposten op Threads
Raar geluid bij het scrollen op Facebook? Zo zet je het uit

Facebook kampt met een technisch probleem waardoor het ineens een heel vervelend voortbrengt wanneer je door je tijdlijn scrollt. Het is ontzettend vreemd en je vraagt je in eerste instantie misschien wel af of het aan j...

Social Media14.02.2024

Raar geluid bij het scrollen op Facebook? Zo zet je het uit

Verder lezen over Fake

Fake News: Was het publiek van Kamala Harris nep?

Kamala Harris komt aan op het vliegveld. Staat er een groot publiek op haar te wachten, of toch niet? In deze Fake News bespreken we het.

Online12.08.2024

Fake News: Was het publiek van Kamala Harris nep?
Grootste verspreiders van nepnieuws zijn oude vrouwtjes

Je zou denken dat misschien jongeren dit doen, omdat die wat meer beïnvloedbaar zijn, maar niets is minder waar. Het zijn de rijpere dames die verantwoordelijk zijn voor het verspreiden van al dat nepnieuws.

Social Media31.05.2024

Grootste verspreiders van nepnieuws zijn oude vrouwtjes
Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon

Deze week is in Brussel de eerste Factcheck-marathon van de Lage Landen van start gegaan. Pointer (KRO-NCRV) gaat samen met 6 redacties 10 dagen lang beweringen van politici controleren. Naast partner AD doen dit keer 5 Belgische partijen mee: VRT, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Knack en deCheckers.

Nieuws27.05.2024

Europese verkiezingen: Pointer komt met een factcheck-marathon
Steeds meer mensen twijfelen aan de waarheid van online informatie

In 2023 heeft 67 procent van de bevolking van 12 jaar of ouder aangegeven op internet informatie gezien of gelezen te hebben die volgens hen niet waar was, of waarbij ze twijfelden aan de waarheid ervan.

Nieuws11.04.2024

Steeds meer mensen twijfelen aan de waarheid van online informatie
​Het verwijderen van nep-reviews: hoe doe je dat?

Een van de beste vormen van reclame die je als ondernemer kunt hebben, zijn tevreden klanten die zich positief uitlaten over jouw diensten. Met de komst van digitale platformen als Google en Trustpilot, wordt het steeds...

Online09.04.2024

​Het verwijderen van nep-reviews: hoe doe je dat?
UPDATE: Overname Twitter blijft voorlopig ‘on hold’ staan

Vorige week, zie het oorspronkelijke bericht hieronder, tweette Elon Musk al dat hij de overname van Twitter ‘on hold’ gezet had. De reden daarvoor was het onverwacht hoge aantal fake accounts waar het sociale netwer...

Social Media17.05.2022

UPDATE: Overname Twitter blijft voorlopig ‘on hold’ staan

Musk denkt dat meer dan 20% van de accounts fake is
Ruim tweederde van de mensen denkt nepnieuws te kunnen herkennen

Fakenews! Het was één van de favoriete woorden van voormalig president Donald Trump. In zijn ambtsperiode werden we dan ook regelmatig met de neus op de feiten gedrukt, en juist niet. Social media namen meer maatregele...

Social Media30.03.2022

Ruim tweederde van de mensen denkt nepnieuws te kunnen herkennen

Slechts 22% kan het echt
Facebook verwijdert deepfake ‘overgave’ video van Zelensky

Dat de, doorgaans bekende, personen die in deepfake video’s ‘optreden’ vrijwel niet meer van echt te onderscheiden zijn is al langer bekend. Het meest recente spraakmakende voorbeeld daarvan is een video van de Oek...

Nieuws17.03.2022

Facebook verwijdert deepfake ‘overgave’ video van Zelensky

Verder lezen over Internet

Reddit voor het eerst winstgevend met recordaantal gebruikers

Het online forum-achtige platform heeft bijna 100 miljoen gebruikers: 97,2 miljoen om precies te zijn. Niet per maand: dagelijks.

Online30.10.2024

Reddit voor het eerst winstgevend met recordaantal gebruikers
Reddit laat je mogelijk straks betaalde subreddits maken

Reddit wordt binnenkort waarschijnlijk nog interessanter: het wil betaalde subreddits beschikbaar maken.

Online08.08.2024

Reddit laat je mogelijk straks betaalde subreddits maken
5 manieren waarop ons zoekgedrag verandert

Als je vroeger iets wilde zoeken op het internet, dan moest je eerst naar google.com surfen en dan bijvoorbeeld intoetsen: “capaciteit Amsterdam Arena”. Nu is dat helemaal anders en wel op meerdere manieren. Dit zijn vijf manieren waarop ons zoekgedrag verandert.

Search05.08.2024

5 manieren waarop ons zoekgedrag verandert
World Wide Web Day: dit kan de GenAI-hype leren van de internetbubble

Vandaag is het World Wide Web Day en is het 33 jaar geleden dat de Engelse computerwetenschapper Tim Berners-Lee het internet introduceerde in 1991. Een tijd die wordt gekenmerkt door zowel hype en opwinding als het uiteenspatten van de internetzeepbel eind jaren 90.

Online01.08.2024

World Wide Web Day: dit kan de GenAI-hype leren van de internetbubble
Beveiligingsgevaar: update je laptop nog voor je op vakantie gaat

Het is een verschrikkelijke timing, of juist een heel slimme: door een zwakte in Windows kunnen hackers je computer in via een open wifi.

Cybercrime21.06.2024

Beveiligingsgevaar: update je laptop nog voor je op vakantie gaat
10 grappige gadgets voor mensen die van het internet houden

We hebben 10 grappige gadgets voor je verzameld om helemaal te bewijzen dat jij het internet hebt begrepen.

Gadgets21.06.2024

10 grappige gadgets voor mensen die van het internet houden
Internet thuis wordt dit jaar weer duurder

Lekker thuis internetten wordt weer een stukje duurder in 2024. De drie grote providers maken allen hun prijzen hoger.

Online18.06.2024

Internet thuis wordt dit jaar weer duurder
Reddit pakt zijn app aan: meer focus op reacties

Reddit heeft besloten om de app te tweaken. De reacties komen nu meer prominent in beeld en daarmee lokt het meer interactie uit.

Online25.04.2024

Reddit pakt zijn app aan: meer focus op reacties

Verder lezen over Twitter

Deze week viral: Heel Holland Frituurt, Paul vs Tyson en levende mannequins

Deze week was het qua viral content vooral de rellen in Amsterdam wat de klok sloeg. Dat is echter niet het enige dat viral ging, kijk mee.

Social Media17.11.2024

Deze week viral: Heel Holland Frituurt, Paul vs Tyson en levende mannequins
Dit zijn 3 alternatieven voor social medium X

Vind je het allemaal niet meer zo gezellig op social medium X? Dat kan. Het social medium is erg veranderd sinds het Twitter niet meer is.

Social Media13.11.2024

Dit zijn 3 alternatieven voor social medium X
X laat mensen die je hebt geblokt toch je posts lezen

Er zijn veel veranderingen doorgevoerd sinds X geen Twitter meer is. De nieuwste verandering is dat mensen die je hebt geblokkeerd nu toch je posts kunnen lezen.

Social Media04.11.2024

X laat mensen die je hebt geblokt toch je posts lezen
Happy Halloween: de leukste posts en inhakers

Gelukkig waait Halloween steeds meer over naar ons land en doen we vooral graag mee qua decoraties, al zal het nooit zo hevig zijn als in de Verenigde Staten.

Social Media31.10.2024

Happy Halloween: de leukste posts en inhakers
Deze Week Viral: twee personages uit Sesamstraat gaan los van elkaar viral

Deze week zijn er weer veel toffe dingen viral gegaan, waarbij gek genoeg enkele Sesamstraat-personages de boventoon voeren.

Social Media27.10.2024

Deze Week Viral: twee personages uit Sesamstraat gaan los van elkaar viral
Elon Musk post mysterieuze gamesessie met vreemde audio

T150 klaar in 3:25. Te veel tijd gespendeerd aan het afmaken van minions in plaats van elites. Had potentie om onder de 3 minuten te eindigen.

Social Media26.10.2024

Elon Musk post mysterieuze gamesessie met vreemde audio
Probeer wraakporno maar eens offline te krijgen

Wraakporno richt de meeste schade aan in de eerste 48 uur. Dat is problematisch, want zo snel kun je het vaak niet offline laten halen.

Social Media09.10.2024

Probeer wraakporno maar eens offline te krijgen
Mensen die je blokkeert op X kunnen je posts gewoon zien

Elon Musk steekt niet onder stoelen of banken dat hij de blokkeerknop op X maar niks vindt: de eerste stap richting de exit is gezet.

Social Media24.09.2024

Mensen die je blokkeert op X kunnen je posts gewoon zien