De doemdagklok heeft nog nooit zo dichtbij 00:00 uur gestaan. Het is weliswaar maar 10 seconden dichterbij dan vorig jaar, 90 seconden voor middernacht is bepaald geen luxe. Wat die 00:00 betekent? Wereldwijde catastrofe. Maar waar we eigenlijk naar moeten kijken is niet hoe slecht het gaat, maar of we er nog iets aan kunnen doen om het beter te maken.
De reden dat de doemsdagklok nog dichterbij die klokslag twaalf uur staat, dat is vooral de oorlog in Oekraïne. Wetenschappers denken dat hierdoor de kans op een nucleaire oorlog toeneemt en het is een feit dat nucleaire oorlogsvoering vrij desastreus is voor de mensheid. Het Science and Security Board bepaald sinds 1947 op basis van de toekomstblik van wetenschappers (waaronder Nobelprijswinnaars, zelfs Albert Einstein is erbij betrokken geweest) in hoeverre we verkeerd bezig zijn met de aarde en de mensheid an sich. Vooral de indirecte dreiging van Rusland om kernwapens te gebruiken zorgt voor meer seconden richting 00:00 uur. “Of het nu met opzet is of een fout, het is een verschrikkelijk risico.”
Klimaatverandering is naast nucleair gevaar een van de redenen dat die wijzers zo gevaarlijk dichtbij 00:00 staan. Ook de pandemie, de ontwikkeling van gevaarlijke technologie (of potentieel gevaarlijke technologie) en nepnieuws dragen eraan bij. Ooit stond de klok op zeventien minuten voor twaalf, maar de laatste jaren gaan die wijzers in rap tempo.
Tegelijkertijd zijn er ook geluiden om helemaal te stoppen met die Doomsday Clock. Het is ooit begonnen door mensen die bij het Manhattan Project betrokken waren, het project dat heel belangrijk is geweest voor de ontwikkeling van kernbommen. In 1947 stond hij op zeven minuten tot middernacht. Het was dus vooral begonnen als een soort nucleaire-dreigingsmeter. Later kwamen daar steeds meer andere dingen bij, zoals klimaatverandering en nepnieuws. Veel mensen hebben daar moeite mee. Ze willen dat de klok niet zoveel verschillende doelen heeft, omdat ze niet vergelijkbaar zijn. Volgens tegenstanders wordt de wereld veel gevaarlijker neergezet dan hij werkelijk is en zetten het weg als publiciteitsstunt.
Dat laatste is zeker waar: het is een manier om weer even met elkaar te praten over hoe we vinden dat we ervoor staan. Echter maken zoveel onderwerpen die niet zoveel met elkaar te maken hebben het ook minder meetbaar. Focus je alleen op nucleaire dreiging, dan weet je ongeveer hoeveel nucleaire wapens er zijn en in hoeverre mensen er ook echt plannen mee hebben, maar klimaatverandering: dat meet je niet. Op zich is daar iets voor te zeggen, maar het is tegelijkertijd wel een goede boodschap: zoveel wetenschappers die zich zorgen maken over dit soort problematiek: ook al is het niet meetbaar, het zal zeker invloed hebben op de schade die we aan de mensheid en de aarde toebrengen.
Een andere reden dat mensen hem weg willen hebben, dat is dat ze denken dat hij niet meer kan worden teruggedraaid. Zou het oplossen van de oorlog in Oekraïne zorgen dat de klok weer achteruit gaat? Dat is helemaal niet zo’n gek idee. Na de koude oorlog is de Doemsdagklok op zijn meest positieve tijdstip gezet ooit… Het is dus niet ongelijk. Tegelijkertijd zijn er ook veel andere dingen die mensen zelf kunnen doen om die Doomsday Clock te beïnvloeden.
Ten eerste moet je weten wat er misgaat om te zorgen dat het beter kan gaan. Oké, aan die nucleaire oorlog die kan gebeuren, daar heb je waarschijnlijk weinig invloed op, maar klimaatverandering wel degelijk. We kunnen zorgen dat we minder vaak de auto pakken en vaker de fiets, of minder vaak met het vliegtuig weggaan, maar op vakantie gaan op rij-afstand. Stoppen met roken, stoppen met overconsumeren, stoppen met het verspillen van eten: het zijn allemaal zaken die zorgen dat we onze aarde iets beter achterlaten. Ook belangrijk: reken andere mensen er niet op af. Iedereen maakt zijn keuzes in wat zij doet om klimaatverandering te bestrijden. Je kunt niet alles doen: alle kleine beetjes helpen.
Kijk ook als je gaat stemmen hoe bepaalde politieke partijen denken over klimaatverandering, maar ook over oorlogvoering. Op die manier kun je -zeer indirect, maar toch- die doemsdagklok beïnvloeden. Baat het niet, dan schaadt het niet. Tenminste, dat is te hopen. Het zal ons niets verbazen als die klok volgend jaar gewoon weer naar voren gaat.
