Is er sprake van een klimaatcrisis? Jazeker, klimaat is een groot, wereldwijd probleem dat wereldwijd aangepakt moet worden en zal alleen maar groter worden zolang politici om hen moverende redenen weinig interesse hebben om de echte oorzaak van de klimaatverandering te benoemen. Het gevolg is dat er weinig zinvolle, haalbare en effectieve plannen gepresenteerd worden. En wat kunnen we met ons kleine land daadwerkelijk bijdragen aan een oplossing?
De tijd van “window dressing”, symptoombestrijding en schijnoplossingen moet snel voorbij zijn, voor het te laat is. “Klimaat” moet geen politiek excuus worden voor allerhande maatregelen die de burgers onnodig op veel te hoge kosten jagen!
Politici dansen graag rond op details, zonder het grotere geheel te zien en te begrijpen. Mensen en instanties praten elkaar te makkelijk naar de mond. Daarbij worden “klimaat” en “milieu” vaak ook nog eens met elkaar vermengd.
De Europese Commissie komt met een Green Deal die weinig realistisch is, voorbij gaat aan het aanpakken van de echte oorzaak en waarvan de realisatie ook nog eens afhangt van een groot aantal complexe belastingregels en subsidies. En verschilt het draagvlak per land nogal.
Laten we, voordat we aan maatregelen gaan denken, eerst eens kijken naar de nuchtere feiten en cijfers.
Iedereen met interesse kan online cijfers en feiten over klimaat achterhalen, niets hoeft geheim te blijven. Dat kan tot verrassende inzichten leiden! Vervolgens kan al die informatie met veel anderen via de sociale media gedeeld en besproken worden.
Het gevolg is dat ook een thema als klimaat door de digitalisering toegankelijk wordt voor een breed publiek. Instanties, actiegroepen of overheden kunnen weinig informatie over dit thema nog achterhouden of negeren. Er zijn veel tegenstrijdigheden in allerhande rapporten en als de overheid alleen die cijfers pakt die haar welgevallig zijn, dan kunnen diverse groeperingen weer met cijfers komen die het tegenovergestelde beweren.
Met digitale middelen kan veel gemeten en geanalyseerd worden; satellieten en computers helpen meer inzicht te krijgen. Door de online vraagbaak is de tijd voorbij dat burgers klakkeloos de uitspraken van de overheid accepteren. Er zal meer aandacht besteed moeten worden aan eerlijke en transparante argumenten om beleid te vormen en besluiten te verdedigen. Een gedegen klimaat- en milieubeleid kan alleen maar slagen als er voldoende draagkracht bij de burgers is!
Voordat er meningen gevormd en besluiten genomen worden, is het belangrijk een aantal feiten en cijfers eens nuchter te bekijken. Het klimaatprobleem heeft alles te maken met de uitstoot van broeikasgassen en met name van CO2.
Europa en Noord Amerika dragen samen zo’n 20% bij aan de wereldwijde uitstoot van die broeikasgassen. Kijken we naar het aandeel van Nederland daarin, dan spelen wij daarin nauwelijks een meetbare rol. Het aandeel van de EU in de wereldwijde uitstoot bedraagt nog geen 8% (volgens een PBL rapport in 2019). Volgens cijfers van het CBS is het aandeel van Nederland in het EU-deel hooguit 5%! Dit nu wetende, moeten we ons de simpele vraag stellen: wat kunnen wij als land eigenlijk bijdragen aan het verkleinen van het klimaatprobleem?
Erg weinig dus! Maar desalniettemin moeten we doen wat we kunnen om een bijdrage, hoe klein ook, te leveren. Alleen, tegen welke prijs?
Een effectieve aanpak van het klimaatprobleem begint elders in de wereld. Waar het gaat om de uitstoot van broeikasgassen, moeten we vooral kijken naar China (27%) en Amerika (13%) en niet te vergeten de dichtbevolkte gebieden in opkomende landen. Dan komen we steeds dichter bij de échte oorzaak, want die is al decennia lang bekend, maar wordt om politieke redenen nauwelijks erkend!
Al in de 70’er jaren hield de Club van Rome zich met het vraagstuk van klimaat en milieu bezig. Deze club was samengesteld uit een groot aantal vooraanstaande wetenschappers uit verschillende disciplines en landen en enkele ervaren oudpolitici. Hun conclusies waren hard, maar duidelijk. Als de groei van de wereldbevolking niet zou worden beperkt, dan zou de aarde met al zijn natuurlijke bronnen steeds verder worden opgebruikt en zouden we zware problemen krijgen met milieu en klimaat. Die boodschap was politici onwelgevallig en de aanbevelingen werden vrijwel genegeerd. Want hoe kon je nu zeggen dat de bevolkingsgroei moest worden beperkt? Dat was politiek gezien geen prettige boodschap!
Er werd dus niet ingegrepen en de wereldbevolking is sinds het rapport van de Club van Rome ruim verdubbeld. En inderdaad zitten we vandaag met grote milieu en klimaat problemen. Alle symbolische maatregelen ten spijt! Het is inmiddels duidelijk dat de opwarming van de aarde heel veel te maken heeft met wat er met name in dichtbevolkte gebieden gebeurt. In de grote bevolkingskernen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika leven mensen die meer voedsel, meer woningen, meer energie, meer transport, meer water, meer grondstoffen, eigenlijk meer van alles nodig hebben, en zonder dat alles nu al veel afval produceren. Streken ook waar de bossen grootschalig worden gekapt, vooral om ruimte te maken voor land- en stedenbouw. Bovendien zijn recycling en circulaire economie wereldwijd (nog) geen thema’s die substantieel kunnen bijdragen aan een oplossing.
Deze uitstoot wordt feitelijk door de mens en zijn behoeftes veroorzaakt. Dat resulteert in een verhoogde gemiddelde temperatuur op onze planeet, een stijging van de zeespiegel, toenemende droogte in bepaalde gebieden en grote bosbranden, onverwachte hittegolven, overstromingen door gigantische regenbuien, het smelten van de ijskappen en het ontdooien van toendra’s.
Intussen moet geconstateerd worden dat de westerse landen het klimaat veel te veel en te vaak gebruiken als politiek speeltje. Ambities om voorop te lopen lossen weinig op en kosten alleen maar heel veel geld. Egotripperij van politici is hier niet op z’n plaats!
Zolang men hier niet bereid is de échte oorzaak van het klimaatprobleem onder ogen te zien, zullen de voorgestelde maatregelen het klimaatprobleem niet gaan oplossen. Het klimaat is daarbij geen exclusief thema voor westerse landen, integendeel, juist andere landen lijden onder de gevolgen, maar dragen tegelijkertijd ook veel bij aan de oorzaak, terwijl zij vaak niet de middelen dan wel de politieke bereidheid hebben om hier te doen wat nodig is.
Bij de recente presentatie van de Green Deal deed Frans Timmermans de apocalyptische uitspraak: “Als we dit niet doen, gaan onze kinderen vechten om water en voedsel”! Tegelijk kwam het rapport van het PBL, waarin helder onderbouwd werd dat wat we in het westen aan uitstoot besparen, ruimschoots wordt overvleugeld door wat er in de ontwikkelingslanden extra wordt uitgestoten. Deze landen gaan zich economisch en maatschappelijk steeds sneller ontwikkelen en daarbij zal de uitstoot toenemen. Immers, voor alle maatregelen die nodig zijn om die uitstoot te beperken, hebben zij niet de financiële middelen zoals wij die denken wel te hebben. Het gevolg gaat dus zijn dat door de ontwikkelingen in die landen het klimaatprobleem eerder groter wordt dan dat het zal afnemen, ongeacht wat we hier in het westen doen. Tegelijkertijd stelt het IEA als duidelijke voorwaarde voor het halen van de klimaatdoelen dat alle landen wereldwijd samenwerken en onmiddellijk met de uitvoering beginnen.
Tegen deze achtergrond lijkt het belangrijker om ons eerst maar eens te wapenen tegen de gevolgen van de klimaatveranderingen, die vooralsnog niet te stoppen zijn. Gevolgen, waarmee we recent nog heftig werden geconfronteerd.
Een trieste constatering is dat de meeste voorgestelde klimaatmaatregelen zich richten op details, ze tegenstrijdig zijn en er nauwelijks sprake is van een integraal en gebalanceerd beleid. Het gevolg zal zijn dat we steeds weer tegen andere problemen aanlopen en de doelstellingen niet gehaald gaan worden. Door biomassa als “schoon” te bestempelen, maken we het alleen nog maar erger. Door alle accent op elektriciteit te zetten, is er (nu al) te weinig netwerkcapaciteit, komen we capaciteit tekort en veroorzaken we milieuverontreiniging om aan de benodigde grondstoffen te komen. Moeten we hier van het aardgas af, terwijl Duitsland juist volop die route kiest. Moeten boeren stoppen, terwijl grootvervuilers als Tata Steel of Rijnmond vooralsnog vrijwel ongestoord door kunnen gaan. Mogen personenauto’s maar 100 km/uur rijden, terwijl vracht-, scheep- en luchtverkeer gewoon door kunnen gaan met uitstoten. En dan worden ook nog energie slurpende datacenters met subsidies naar Nederland gehaald.
En zo is er een hele lijst van maatregelen te noemen, die bepaald niet bijdragen aan de beoogde klimaatdoelen, de geloofwaardigheid of aan het benodigde draagvlak.
Oh ja, en in Azië wordt intussen gewerkt aan de bouw van ruim 600 nieuwe kolencentrales!
Zolang er geen oplossing is voor het beperken van die bevolkingsgroei en een “schone” groei van de economie in die landen, is het de vraag wat de westerse landen kunnen bijdragen.
De Europese Green Deal, hoe goed bedoeld ook, gaat het wereldwijde klimaatprobleem niet oplossen. Van klimaatverandering zijn we de eerste decennia nog niet af, zeker niet als de rest van de wereld achterblijft met effectieve maatregelen. Het is dan ook onverantwoord om met schijnmaatregelen onze burgers op hoge kosten te jagen. We kunnen ons geld de eerste tijd dan ook beter besteden aan maatregelen die ons op korte termijn helpen om beter om te gaan met de gevolgen van klimaatverandering, zoals tegen de kwetsbaarheden in ons land, die met de recente overstromingen weer eens duidelijk zijn geworden. Verder zou de politiek zich ook meer bezig moeten houden met het veranderen van ons gedrag. Er is meer bewustwording nodig voor het effectiever gebruik van energie, grondstoffen, voeding en gebruiksartikelen, een andere mobiliteit, het stimuleren van hergebruik, het voorkomen van vervuiling, het beperken van de uitstoot door grootverbruikers en het verminderen van overbodige consumptie. Dat zal minder kosten, maar draagt uiteindelijk veel meer bij aan het klimaat.Dat is voor politici en actiegroepen wellicht minder aansprekend, maar wel effectiever en kan op meer draagvlak rekenen.
Het is tijd voor een pas op de plaats, voor een moment van bezinning, we moeten niet langer klakkeloos achter allerhande politieke en activistische stokpaardjes aanhollen die het klimaat als excuus voor van alles gebruiken.
Alleen met een serieus onderbouwde, integrale aanpak kunnen we voorkomen dat we onszelf en toekomstige generaties opzadelen met de negatieve gevolgen van ineffectieve en dure maatregelen!
De tijd is gekomen dat realisten de rol van ideologisch bevlogenen overnemen.
==========================================
Tegen deze achtergrond is het te vaak onverklaarbaar waarom bepaald beleid gevolgd wordt. Bij veel maatregelen kunnen we ons immers afvragen wat die daadwerkelijk bijdragen aan het oplossen van het klimaatprobleem en of de daarbij horende kosten wel verdedigbaar zijn. Een paar willekeurige voorbeelden om dit te duiden:
Neem de energietransitie. Alle ballen gaan nu op het gebruik van elektriciteit. Maar zijn er al oplossingen voor het gebrek aan transportcapaciteit? Is er een infrastructuur voor het laden van e-cars, ook in grote steden? Wat zijn de gevolgen voor belastingopbrengsten en subsidies? Zijn er al oplossingen voor het opwekken van voldoende groene stroom? Of een ander thema: het verminderen van het aantal boeren om de stikstof uitstoot te reduceren. Is er ook nagedacht over de gevolgen van minder melkvee, zoals minder productie van zuivelproducten, met gevolgen voor fabrikanten, transport, supermarkten en de prijsstijgingen voor consumenten? Hoe past de verkoop van emissierechten van gestopte boeren in dat plaatje?
En hoe kan de politiek haar hypocriete houding verdedigen waar ze weinig tot niks doet aan de stikstofuitstoot van bijvoorbeeld Tata Steel maar wel de boeren hard wil aanpakken?
Daar komt bij dat veel maatregelen op zichzelf staan en te weinig onderdeel zijn van een integraal beleid, waardoor nu het ene gat met het andere gevuld wordt. Bovendien komen de daaruit voortkomende onterechte kosten voor rekening van de burgers en de huishoudens. En het ergste, de invloed van dat alles op verkleining van het klimaatprobleem is nog minder dan marginaal.
=============================================
Helaas wordt het klimaat door onze politici te pas en te onpas gebruikt als argument om van allerhande maatregelen te nemen, die afleiden van serieuzere problemen die in ons land, maar ook elders in de wereld, spelen. Intussen gaat de klimaatcrisis gewoon door, omdat de maatregelen die echt zoden aan de dijk zetten politiek gezien niet zo makkelijk te verkopen zijn.
Laten we, voordat we onnadenkend achter allerhande meningen of overtuigingen over klimaat, milieu of energietransitie aanlopen, zaken die vaak door elkaar lopen, eerst een kijken of er wel onderbouwde argumenten zijn voor een aantal maatregelen, zoals in willekeurige volgorde onder andere:
En zo kan ik nog een hele tijd doorgaan. Duidelijk is, dat de vele maatregelen in het kader van klimaat en milieu veelal willekeurig, op zichzelf staand en zonder een integraal beleid en onderlinge afstemming worden bedacht en uitgevoerd. Deze zijn vooral het resultaat van gelobby, maatschappelijk activisme en politieke ideologieën en te weinig gebaseerd op objectieve feiten en cijfers. Er kunnen dan ook hele grote vraagtekens worden geplaatst bij het huidige beleid en of klimaat en milieu daarmee wel gediend worden. De vraag die gesteld moet worden is hoe ver we willen gaan met het op kosten jagen van huishoudens voor deze symptoombestrijding en het negeren van de werkelijke oorzaak van de klimaatcrisis.
Wat meer realisme is hard nodig
Doelstelling:
Grootste vervuilers
[Fotocredits –
DisobeyArt & nirutft © Adobe Stock]
