​Doorbraak astronomie: allereerste foto ooit genomen van zwart gat

Wetenschappers discussiëren al jaren over het idee van zogeheten ‘black holes’, maar nog nooit werd het fenomeen daadwerkelijk vastgelegd of zelfs gezien. Tot nu. Een internationaal team van astronomen (van o.a. de Radboud Universiteit) maakte de foto met behulp van acht gigantische radiotelescopen verspreid over de wereld. Het superzware zwarte gat bevindt zich in het sterrenstelsel M87 en heeft een massa van 6.5 miljard keer dat van de zon. Dat is groter dan ons gehele zonnestelsel.

Schaduwfoto

Eigenlijk zien we alleen de schaduw van het zwarte gat op de foto. Het zwarte gat zelf is niet te zien, aangezien de zwaartekracht daar zo sterk is dat zelfs het licht niet kan ontsnappen. En zonder licht, is er niets te zien. Wat we wel zien is een gebied rond het zwarte gat dat de schaduw wordt genoemd. Deze ontstaat doordat lichtstralen in het gat worden gezogen. De zogeheten ‘waarnemingshorizon’ is de grens waarboven nog net wat licht kan ontsnappen, en vormt de ring om de schaduw.

Van mosterdzaadje naar zwart gat

Het brein achter het experiment is Heino Falcke, hoogleraar en bedenker van het zogeheten EHT-project. Dat men niet zomaar een foto kan maken van een zwart gat is duidelijk: volgens Falcke was hier een telescoop voor nodig ‘die vanuit Nederland een mosterdzaadje zou moeten kunnen zien in New York’. Geen enkele telescoop is zo sterk. Daarom werden acht radiotelescopen, verspreid over de hele wereld, aan elkaar gekoppeld om samen een superkrachtige telescoop te vormen. Elke telescoop stond op een hoge plek, van vulkanen op Hawaii en Mexico tot bergen in Arizona en Spanje en vlaktes op Antarctica. Een team van 200 wetenschappers was betrokken bij het richten van de apparaten op M87, die gescand werd voor een periode van 10 dagen.

Over zwarte gaten:

• Een zwart gat is een gebied in het heelal waar de zwaartekracht zó gigantisch sterk is dat er niks kan ontsnappen, zelfs geen licht. Het ontstaat wanneer een ster aan het einde van zijn tijd ontploft en de resten imploderen.
• Hoewel de naam anders doet vermoeden, zijn zwarte gaten niet leeg, maar een grote dicht opeengepakte massa in een relatief klein gebied. Dit vormt een heel sterk zwaartekrachtsveld.
• Omdat er geen licht of andere informatie uit een zwart gat kan ontsnappen, is onbekend wat zich precies ‘in’ een zwart gat afspeelt.
• Het bestaan van zwarte gaten werd al voorspeld door Einstein met zijn relativiteitstheorie. Volgens zijn theorie heeft geen enkel object dat in de natuur voorkomt een hogere snelheid dan het licht. Er kan dus niets ontsnappen aan een zwart gat: er kunnen alleen dingen invallen, waardoor de massa van het zwarte gat groter wordt.

Deze eerste waarneming van een zwart gat geeft wetenschappers de kans om nog meer te leren over deze mysterieuze gebieden in het heelal. En voor degenen die het zich afvragen: volgens Stephen Hawking zou het in theorie mogelijk zijn om een superzwaar zwart gat te bezoeken, je zou er alleen nooit meer uitkomen en je bevindingen aan anderen kunnen vertellen…