Het is de avond van 14 april. Precies 109 jaar geleden vond rond deze tijd een van de grootste scheepsrampen uit de geschiedenis plaats. Ik denk dat iedereen wel weet welk schip ik bedoel dat die avond, net voor middernacht in aanvaring kwam met een ijsberg. Het verhaal van de Titanic is, mede dankzij die film van James Cameron, nu grotendeels wel bekend.
Al was de werkelijkheid wel een stukje gruwelijker dan ons op het witte doek, verdoezeld met een zoetsappig liefdesverhaal, werd voorgespiegeld. Maar goed, dat ik geen fan ben van die film, doet niets af aan hetgeen mij bij een zoektocht door de digitale krantenarchieven van Delpher van de week na de ramp opviel.
Als de wereld in de huidige tijd door een (grote) ramp getroffen wordt, dan is het letterlijk binnen een paar minuten ‘breaking’ wereldnieuws. Niet alleen op alle online (sociale) mediakanalen, maar ook op tientallen nieuwszenders, zowel op radio als tv. Hoe anders was dat in 1912. De Titanic liep zondagavond laat, (maandagnacht bij ons), op de beruchte ijsberg en zonk amper drie uur later.
Het eerste bericht in de krant verscheen op dinsdag ochtend, als ‘Nagekomen nieuws’. Op de tweede dag nadat de ramp zich voltrokken had en zo’n 30 uur nadat het schip gezonken was. Voor een tijd dat vrijwel alle communicatie overzee via telex en telegraaf verstuurd werd – draadloze telegrafie was slechts een paar jaar ingeburgerd – mag dat best snel genoemd worden. Zeker als je bedenkt hoe dicht een deel van de eerste berichtgeving bij de uiteindelijke werkelijkheid zat. Zo werd direct gesproken over 1525 slachtoffers. Het uiteindelijke officiële dodental kwam uit op 1522. Ook zouden 675 opvarenden, met name vrouwen en kinderen, gered zijn. Dat bleken er uiteindelijk 803 te zijn. Ook werd al direct gesproken over de waterdichte schotten die het begeven hadden. Vermoed werd dat die door ge aanvaring met de ijsberg zodanig ontzet waren dat ze niet meer goed gewerkt hadden. In werkelijkheid bleek uiteindelijk dat ze te laag waren waardoor ze konden overlopen en het schip te veel water maakte.
Toch werd er in dat eerste nieuwsbericht ook behoorlijk wat gespeculeerd, op basis van verhalen ‘van horen zeggen’ en bronnen die dachten te weten waar ze het over hadden. Zo werd gesproken over een tweede stoomschip van de White Star Line, de Virginian, die een vergeefse poging gedaan zou hebben om de gehavende Titanic naar ondieper water te slepen. Gespeculeerd werd ook voor de omstandigheden waaronder het schip de ijsberg heeft geraakt. Was er sprake van mist?
In de dagen die volgen verschijnen in de kranten steeds weer uitgebreide artikelen over de ramp met de Titanic. Die geven elke dag onder andere een update van het aantal slachtoffers en geredde opvarenden. Hoewel die dus in het eerste bericht al redelijk accuraat waren, maar dat kon met toen natuurlijk nog niet weten, wijzigen ze elke dag opnieuw. 2200 opvarenden worden 2510 opvarenden en 675 geredde personen worden er 800, waardoor het aantal slachtoffers schommelt tussen 1525 en 1710. Iets dat we bij grote rampen tegenwoordig, 109 jaar later, nog steeds zien. Ook werd al bericht over beroemde en rijke opvarenden, zoals John Jacob Astor, die de ramp niet overleefd hadden. En het bericht dat een van de ontwerpers van de Titanic, Bruce Ismay wel bij de overlevenden zat. En, ook niet onbelangrijk. Drie dagen na de ramp doken al de eerste berichten in de Times op over het feit dat de Titanic mogelijk over te weinig reddingsboten beschikte. We weten natuurlijk dat dit inderdaad het geval was.
In Amerika sprak de American haar verontwaardiging uit over de veiligheid van steeds groter wordende Trans-Atlantische stoomschepen. Het werden ironische triomfen van mechansiche ontwikkelingen genoemd. En de rederij zou het publiek onjuist informeren over het aantal geredde personen.
Daarnaast doken verhalen op over vissersboten die gespot zouden zijn en waarop zich wellicht nog meer overlevenden zouden bevinden. En ook de met de Titanic ten onder gegane kapitein, Edward John Smith was al onderwerp van geruchten. Hij had ooit, als kapitein van de Olympic (een kleinere zus van de Titanic) al eens, door te snel varen, een aanvaring met een oorlogsschip veroorzaakt. Althans, hij was vrijgesproken van schuld, maar daar waren veel mensen en kenners het niet mee eens. Hoe kon hij aan het roer van het grootste passagierschip gezet worden? Kortom, er werden steeds meer details bekend, maar ook het speculeren nam toe.
Ook dat is een fenomeen dat tegenwoordig bij de razendsnelle verslaggeving ook nog altijd de kop op steekt. Al denk ik wel dat de reden daarvoor nu een iets andere is. In 1912 was het een hele uitdaging om de juiste feiten, cijfers en verhalen te bemachtigen. Nu, anno 2021, is het vooral een race tegen de klok om als eerste iets te kunnen melden.
En zo heb ik nog een aantal kranten van de eerste week na de ramp met de Titanic doorgenomen. Ik kan niet anders dan concluderen dat de pers destijds, ondanks de relatief beperkte middelen en grote afstanden – je kon niet zomaar even een correspondent ter plaatse sturen – eigenlijk nauwkeurigere nieuwsberichten produceerde dan tegenwoordig.
Het feit dat zij letterlijk voor het verschijnen van elke krant 18 uur de tijd hadden (voordat de persen moesten gaan draaien) om hun artikel te schrijven, speelt daar zeer zeker in mee. Geen druk om binnen een paar minuten de eerste te zijn. Wel tijd om alle telexen en telegrafen te raadplegen en feiten en fabels van elkaar te onderscheiden. En ja, ook 109 jaar geleden werd al gespeculeerd over zaken die nog onduidelijk of onbekend waren.
Ron verdiende zijn sporen in de Telecom als Mobile Cowboy. Na bijna 15 jaar was hij toe aan een nieuwe uitdaging als zelfstandig freelance journalist, blogger en tekstschrijver. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan. De Mobile Cowboys is back! Met lasso en zweep in de aanslag om de ingeslapen telecommarkt weer eens goed wakker te schudden en met scherp te schieten!
Verder lezen over Kranten
Media15.08.2023
Media27.02.2023
Online19.02.2023
Gaming01.02.2022
DC Business03.11.2021
Nieuws16.02.2021
Media17.12.2020
Nieuws14.02.2019