Als je naar een land reist waar malaria is, dan moet je aan de malariapillen. Die zijn vaak niet plezierig. Je zal niet de eerste persoon zijn die er een hele voorraad malariapillen doorheen jaagt omdat je er steeds weer van moet braken. Ook buikpijn, hoofdpijn, misselijkheid en diarree zijn bekende bijwerkingen. Goed nieuws voor reizigers, maar nog veel meer voor mensen die in die gebieden leven: voor het eerst lijkt een malariavaccin dichtbij. Een enorme doorbraak waarmee jaarlijks potentieel honderdduizenden sterfgevallen kunnen worden voorkomen.
De World Health Organization (WHO) schat dat er in 2019 409.000 doden zijn gevallen door malaria. Dat is echter maar een schatting, die moeilijk te maken is. Zo zijn er ook wetenschappers die denken dat het aantal doden meer tussen de 1 en 3 miljoen ligt (wereldwijd en per jaar). Dat is enorm veel, dus waarom zijn daar geen goede cijfers van? Dat komt omdat malaria vaak woedt in gedeeltes van de wereld waar de bevolking minder nauwkeurig geregistreerd wordt. Denk bijvoorbeeld aan de Afrikaanse landen onder de Sahara en Zuid-Oost Azië. Bovendien is het aantal mensen dat lijdt aan malaria sowieso gigantisch: dit wordt geschat op 229 gevallen in 2019.
Malaria wordt verspreid door een parasiet, die in 1880 voor het eerst als zodanig werd beschreven. De parasieten leven in malariamuggen, die je vooral kunt vinden in warme gebieden. Malaria wordt ook wel moeraskoorts genoemd en vooral onder kinderen van jonger dan 5 jaar zorgt deze parasiet voor enorm veel doden. Voor Nederlanders is het vaak vooral vervelend om malariapillen te moeten slikken door de vele bijwerkingen, maar voor mensen die in die gebieden leven is het een constante worsteling met de dood.
Er wonen meer mensen in malariagebieden dan je zou denken: 40 procent van de wereldbevolking leeft in gebieden waar malaria voorkomt. Overigens hebben mensen op die plekken vaak evolutionair sikkelcelziekte ontwikkeld. Sikkelcel betekent dat je een rode bloedcellen als een sikkel gevormd zijn. Die ziekte zorgt vaak voor bloedarmoede, maar ook dat malaria minder snel een kans krijgt. Echter blijkt dat geen garantie: juist mensen met sikkelcel worden extra ziek van malaria als de mug toch wel succesvol weet toe te slaan.
Of je nu sikkelcel hebt of niet, malaria betekent niet altijd de dood. Het is een heel nare ziekte waar je ook zonder dodelijke uitkomst enorm ziek van wordt. Zwangere vrouwen die malaria krijgen, hebben grote kans op een miskraam of het krijgen van een baby met ernstige problemen met het bloed. Interessant detail: tot 1920 was malaria een ziekte die je ook in Nederland tegenkwam. In het jaar 1959 was voor het laatst inheemse malaria geconstateerd. We waren in 1970 zelfs één van de laatste landen in Europa die officieel malariavrij werden verklaard.
Er gloort op deze Wereldmalariadag echter hoop aan de horizon. De Britse University of Oxford heeft het voor elkaar gekregen een malariavaccin succesvol door de eerste testronde op mensen te laten komen. Het vaccin is niet 100 procent effectief, maar wel een goede 77 procent (gelukkig, want 75 procent en de WHO zou het afkeuren). Het vaccin werd getest op 450 kinderen in Burkina Faso die een jaar werden gevolgd. Het vaccin was volgens de onderzoekers veilig en zeer effectief. Het vaccin moet echter nog een belangrijke testronde door, die plaatsvindt onder 4.800 uit vier Afrikaanse landen.
Duimen dus, want zo’n vaccin zou enorme aantallen sterfgevallen kunnen tegengaan. Malaria is een van de dodelijkste ziektes uit onze geschiedenis. Mocht het vaccin er moeten komen, dan kan een vaccinmaker uit India er met gemak 200 miljoen leveren, heeft het beloofd. Laten we hopen dat die tweede test (die waarschijnlijk wederom enorm veel tijd in beslag neemt) goed verloopt. Zo kunnen mensen daar waar de mug het meest actief is hopelijk zo snel mogelijk worden geholpen.
Beeldbron: Emphyrio
