Lucien Engelen: Nederlandse Google Glass pionier [interview]

Lucien Engelen is een van de eerste Nederlanders die mocht pionieren met Google Glass. Als directeur van het REshape & Innovation Center, onderdeel van het Radboudumc in Nijmegen, ziet hij zich voor de uitdaging om zorg bereikbaar en betaalbaar te houden in de toekomst.

Kenmerkend voor zijn opvattingen over welke richting de zorg­ en hulpverlening op zou moeten gaan zijn het luisteren naar patiënten en het betrekken van patiënten en hun naasten bij oplossingen voor vragen die er op het gebied van healthcare zijn. Daarnaast speelt het onderzoeken van de mogelijkheden die technologie kan bieden bij het verbeteren van de zorg en het beperken van de kosten een grote rol.

Interessant dus om eens te praten over zijn visie over toepassingen van Google Glass in de diverse gebieden van de gezondheidszorg.

Lucien Engelen is zelf geen arts wat als voordeel heeft dat hij van een afstand kan kijken naar zowel artsen en anderen hulpverleners als patiënten en hun naasten. Vanuit deze visie komen interessante toepassingen voor Google Glass ter sprake, waarvan er door hen al een aantal ontwikkeld en getest zijn en waarvan van andere ideeën onderzocht wordt of het haalbaar is een applicatie voor Glass te ontwikkelen.

Een van die toepassingen, die al eerder op DutchCowboys is besproken, is het dragen en gebruiken van Google Glass in de operatiekamer. De mogelijkheden van het live streamen van een operatie zodat artsen in opleiding mee kunnen kijken, maar ook de mogelijkheid om deze live beelden met collegae artsen te delen, zodat deze mee kunnen praten zonder fysiek aanwezig te hoeven zijn, zijn een paar voorbeelden van toepassingen.

Ook het via Google Glass kunnen oproepen van gegevens zoals vitale functies van de patiënt of onderzoeksresultaten, scans en foto’s van onderzoeken voorafgaande aan de operatie heeft enorm veel voordelen.

Eerder sprak ik al met Marlies Schijven, chirurg in het AMC, die bezig is een app te laten ontwikkelen die via Google Glass een soort alarm laat zien wanneer bepaalde ingegeven waarden bereikt worden. Deze kunnen met de vitale functies van de patiënt te maken hebben, maar ook met het volume van de gesprekken van collega’s in de operatiekamer.

Lucien Engelen gaf nog een andere toepassing voor Google Glass in de operatiekamer aan, die inmiddels ook getest is: het maken van een verslag tijdens de operatie. Wanneer via Google Glass een verslag gedicteerd wordt, kunnen foto’s en ander beeldmateriaal gekoppeld worden en is er ook een tijdsbepaling bij de gedicteerde opmerkingen. Voor de arts is het tijdbesparend en uit de uitwerking van de verslagen blijkt dat deze vorm van verslaglegging behoorlijk accuraat is. Al is het allemaal nog in het Engels vooralsnog en zónder medisch woordenboek.

Wat door Engelen en zijn groep ook al uitgeprobeerd is, is het inzetten van Google Glass bij trauma’s. Wanneer ambulance personeel de beschikking heeft over Google Glass, kunnen artsen direct meekijken naar de gewonde mensen waar de ambulance bij uitkomt, en eventueel ook adviezen geven. Maar ook zijn zij beter voorbereid op het te behandelen trauma wanneer de patiënt(en) in het ziekenhuis aankomen.

Deze toepassingsvorm is getest op de traumahelicopter bij een (nagespeeld) ongeval waarbij een secretaresse “zwaar gewond” uit een autowrak gehaald moest worden. De trauma arts droeg Google Glass en kon de beelden direct richting de operatiekamer sturen.

Deze toepassing heeft absoluut voordelen voor de snelheid waarmee de patiënt ­eenmaal aangekomen op de OK­ geholpen kan worden. Uit de test bleek echter dat de kwaliteit van de beelden van de live stream nog te korrelig waren en er wordt nu aan gewerkt om dit te verbeteren.

Natuurlijk kwam het gesprek ook op het onderwerp privacy. Engelen draagt Google Glass zelf één dag per week continue en merkt dat het “privacy­-issue” geen grote rol speelt. Tot nu toe is er geen enkele patiënt geweest die er bezwaar tegen had wanneer hij vroeg of er een foto gemaakt mocht worden met Glass. Toch zal het nodig zijn (en blijven) de discussie over privacy ten aanzien van Google Glass te blijven voeren, want hoewel er weinig mensen over privacy zullen beginnen wanneer een trauma arts door het toepassen van de mogelijkheden van Google Glass de overlevingskansen van een patiënt zou kunnen vergroten, zal er altijd een “grijs gebied” zijn waarover mensen met de bevoegdheid hiertoe beslissingen zullen moeten nemen.

Een heel andere toepassing van Google Glass waar Engelen mee bezig is, is het laten bouwen van een app waarmee mensen met een beperking meer bewegingsvrijheid krijgen, ze kunnen zelfstandig(er) gebruik maken van openbaar vervoer en (beter) hun weg vinden wanneer ze ergens naar toe gaan: GLASSist. Denk hierbij aan het tonen van de route via Google Maps voor dove en slechthorende mensen en het beluisteren van een route voor mensen met een visuele beperking.

Ook is er een samenwerking tussen REshape en Kenniscentrum Breng waarbij gewerkt wordt aan een app voor mensen met een beperking waarmee zij (beter) gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. Stel je daarbij bijvoorbeeld voor dat iemand met een visuele beperking op onbekend terrein “gewoon” kan vragen: “OK Glass, take me to the train station” en dat de route door deze blinde of slechtziende persoon beluisterd kan worden zodat hij/zij zonder hulp een toegankelijk station (of de bus, of een opgegeven adres) kan vinden. Prachtige toepassingen die het dagelijks leven van veel mensen kan verbeteren.

Nog meer toepassingen (Lucien Engelen lijkt ze aan de lopende band te produceren!) in de gezondheidszorg zijn het inzetten van Google Glass bij (slecht nieuws) gesprekken met een arts. Uit onderzoek blijkt dat slechts 30% van een consultgesprek na afloop door de patiënt herhaald kan worden. Wanneer een consultgesprek vastgelegd wordt door de drager van Google Glass, kan het thuis nog eens rustig opnieuw bekeken/beluisterd worden en ook de partner of andere betrokkenen krijgen de kans het hele gesprek te horen en zien. Aanvulling hierop zou het toesturen van standaard filmpjes over (behandeling van) ziekten kunnen zijn, zodat deze informatie op momenten dat de patiënt (en zijn omgeving) past bekeken/beluisterd kan worden.

Waar Lucien Engelen tot slot ook nog mee bezig is, is het in kaart brengen van alle AED apparaten in Nederland en de Verenigde Staten. Een AED is een Automatische Externe Defibrillator, een apparaat dat elektrische stroomschokken geeft bij een hartstilstand. Engelen kwam er achter dat er nog geen enkele database bestaat van de locaties van deze AED’s en heeft de website AED4.eu opgericht waar inmiddels al bijna 20.000 apparaten op zijn aangemeld.

Iedereen kan een AED aanmelden, maar de aanwezigheid moet natuurlijk wel gevalideerd worden en tevens moet op de website worden aangegeven wanneer het apparaat beschikbaar is (wanneer het bijvoorbeeld in een winkelcentrum of sportschool hangt is dat niet 24 uur per dag). In de toekomst zou het prachtig zijn wanneer alle AED’s, overal ter wereld, gelokaliseerd zouden zijn.

Een stap die hierbij hoort is het maken van een app waarmee mensen die uitkomen bij iemand die een hartstilstand heeft, sturing en hulp krijgen bij de reanimatie. Deze app, (waar Engelen aan werkt samen met Christian Assas een interventie cardioloog uit de VS) zou uit vier stappen moeten bestaan:


• helpen met bepalen van polsslag/huidskleur voor de juiste diagnose (zodat niet per abuis reanimatie­handelingen uitgevoerd worden bij iemand die geen hartstilstand heeft)
• aangeven van dichtstbijzijnde AED

• contact maken met 112

• afspelen van “Staying Alive” (helpt om het tempo bij handmatige reanimatie vast te houden)

Wanneer in de toekomst veel mensen over Google Glass beschikken, kan een goed ontwikkelde app helpen om levens te redden. Stel je voor dat je bij iemand uitkomt die een hartstilstand lijkt te hebben. Zonder tijd te verliezen kun je via Google Glass 112 bellen en alvast (wanneer je over de nodige know how beschikt) de vitale functies van de patiënt controleren. De centralist bij de alarmcentrale kan vervolgens meekijken, aanwijzingen geven en zorgen dat er snel deskundige hulp komt.

Stel je voor dat het 10 minuten duurt voor er een ambulance komt met deskundig personeel die het van je kan overnemen. Dan zou het toch een prettig idee zijn wanneer iemand je helpt om deze 10 minuten zo goed mogelijk te overbruggen. En voor een ieder die niet beschikt over een EHBO of reanimatie diploma, is er dan de mogelijkheid om toch de juiste hulp te verlenen. Dit geldt natuurlijk ook bij andere noodgevallen waarbij geen deskundige hulp aanwezig is.

Al met al een gesprek waarin vele toepassingen besproken zijn, en gezien het enthousiasme van Lucien Engelen en zijn “out­of­the­box” manier van denken, verwacht ik dat er nog veel meer mogelijkheden onderzocht gaan worden voor Google Glass in de komende tijd.

Toevallig was er net een filmploeg van Tegenlicht (VPRO) aanwezig omdat zij Lucien Engelen 4 maanden lang volgen voor een documentaire die op 30 maart uitgezonden gaat worden, dus delen van het interview zullen dan wellicht terug te zien zijn. Ik heb in ieder geval een inspirerende ochtend gehad in Nijmegen en vind dat Google een terechte keuze heeft gemaakt door Lucien Engelen te laten “pionieren” met Google Glass.