De ene organisatie pleit ervoor, de andere vindt het betutteling, weer iemand anders denkt dat mensen het vooral zelf moeten bepalen: het dragen van een fietshelm. Volgende week vindt de ‘Dag van de Fietshelm’ voor de vierde keer plaats. Broodnodig, stellen artsen en de Hersenstichting, want er komen steeds vaker mensen met ernstig letsel binnen op de Eerste Hulp. Maar, waarom is die fietshelm dan toch zo onpopulair?
In de auto moet je een gordel om, maar als het de regel niet was, dan vragen we af hoe veel Nederlanders de veiligheidsriem zouden dragen. Als het om onze eigen veiligheid gaat, dan vinden we het soms moeilijk om daar goed mee om te gaan. Bang om een aansteller gevonden te worden, dat is zeker iets dat meespeelt in het hoofd van de nuchtere Nederlander. Het hele ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ is hier waarschijnlijk ook van toepassing.
Als je erover nadenkt is het eigenlijk gek dat we als het om onze eigen veiligheid gaat, zo tegendraads zijn: wat heb je immers te verliezen door een helm op te zetten als je gaat fietsen? Associëren we het te veel met buitenlandse fietsers of mensen die hele fietsvakanties doen, in plaats van een stukje trappen naar de supermarkt? Of vinden we dat fietsen zo diep in ons DNA zit dat we het niet nodig hebben? Artsen op de Eerste Hulp zien dat toch anders. Vroeger, toen je nog keihard zelf moest trappen, was er nog iets voor te zeggen: dan kwam je toch wat minder hard tegen iets aan. Maar vandaag de dag met e-bikes is het fietslandschap veranderd. Onze cultuur? Die niet.
We kunnen inderdaad doorgaans erg goed fietsen en dat is zeker iets om trots op te zijn, maar zou het ook niet prettig zijn als onze hersens op hun plek bleven zitten als we wel ten val kwamen? Of je nou beschonken tegen een geparkeerde auto fietst of op een andere manier ten val raakt: of je het nou zelf hebt gedaan of niet, je kunt nu eenmaal niet altijd vertrouwen op je fietsvaardigheden. De drempel om een helm op te zetten zit helaas dus dieper dan ‘ik wil dat mijn haar goed blijft zitten’.
Tegelijkertijd zijn we uiteindelijk ook best trendgevoelig. Vindt ‘men’ op TikTok de Stanley Cup een ding (geen ijshockey), dan heeft een groot deel van de bevolking die ineens. Het zou tof zijn als er een helm gemaakt werd die ook zo’n trend veroorzaakt, waardoor het toch wat cooler wordt om wel dat ding op ons hoofd te zetten. Als je erover nadenkt hoeveel moeite we stoppen in het zorgen dat onze e-bike niet wordt gestolen, dan is het helemaal bizar dat we dat niet doen als het om onze eigen veiligheid gaat.
Maar, zolang de cultuur is ‘wij zijn geweldige fietsers’ en het ook niet echt verplicht wordt, ook niet onder bijvoorbeeld jongeren, die vaak met fatbikes voor problemen zorgen, dan zal die sterke cultuur waarschijnlijk niet makkelijk wijzigen. In ieder geval blijken cijfers weinig te doen, al proberen we het toch: je hebt bij een val 60 procent minder kans op hoofdletsel en tot 85 procent bescherming tegen schedelbreuken. Al zijn er ook mensen die juist meer risico’s schijnen te nemen als ze een helm dragen. Veiliger fietsen doe je dus niet alleen met een helm, maar ook met je hoofd.
