De techniek achter games staat altijd in het teken van de immersie. Letterlijk betekent dat ‘onderdompeling’ en het zorgt ervoor dat je de virtuele wereld waarin je speelt accepteert als realiteit. Steeds verder escalerende grafische hoogstandjes, hogere resoluties, stereoscopische 3D met of zonder bril: wordt allemaal gedaan ter verhoging van de immersie. Maar je zit nog steeds naar een plat scherm te staren en dus zit je er niet echt ‘in’. Daarvoor heb je een headset nodig, die je afsluit van de realiteit en je 100% in de gamewereld gooit. Zo’n headset, de Oculus Rift, heb ik afgelopen week in een hotelkamer in Keulen al mogen uitproberen en geloof me: dit is de belangrijkste ontwikkeling in gaming sinds we in drie dimensies zijn gaan spelen.
De Rift is geen geheel nieuw concept: Virtual Reality (of VR) is in de jaren ’90 al eens geprobeerd en mislukt, want nadat Lawnmower Man iedereen ervan overtuigde dat een virtuele wereld ontzettend interessant zou zijn bleek dat de Virtuality-centers die in Amerika werden opgezet geenszins te stroken met dat beloofde ideaal. De techniek werd vergeten en als id Software-medeoprichter en meesterprogrammeur John Carmack, maker van Wolfenstein, Doom en Quake, niet op het idee was gekomen om zo’n headset te (laten) maken niet toevalligerwijze was gestuit op Oculus’ oprichter Palmer Luckey was het vermoedelijk allemaal anders gelopen.
Maar Carmack vond Luckey wél, vroeg om een prototype van Luckey’s headset en ging ermee aan de slag. Hij gebruikte het prototype daarna om met groot succes een nieuwe versie van Doom 3 te tonen aan journalisten op de E3-beurs afgelopen juni. De laaiend enthousiaste reacties over de headset leidden al snel tot een Kickstarter-project om een Rift-prototype in handen van ontwikkelaars te krijgen. Met partijen als id, Valve, Epic en Unity -die allemaal zelf ontwikkelsoftware voor andere partijen maken- achter zich lijkt de steun voor het apparaat nu al overweldigend en het aantal overtuigde ontwikkelaars groeit met elke dag dat Luckey de Rift toont. Maar hoe voelt het dan aan?
VR is misschien wel één van de meest lastige dingen om uit te leggen aan mensen die het nog niet ervaren hebben, meer nog dan het gevoel van een bewegingscontroller als de Wii Remote of de Kinect. Het bekijken van 3D (zonder bril) komt nog het meeste in de buurt, maar ook dat staat in geen verhouding tot het gevoel van aanwezigheid in een virtuele wereld dat de Rift je geeft. Toen ik in Keulen de headset over mijn hoofd heen trok keek ik niet meer naar Doom 3: ik zat in Doom 3. Nu is dat geen Star Trek-achtige Holodeck-ervaring waarbij je realiteit niet meer van game kunt scheiden, maar mijn brein accepteerde de nieuwe realiteit heel gemakkelijk, ondanks de ogenschijnlijk lage resolutie van de schermen.
Doordat de headset de beweging van je hoofd zo onmiddellijk volgt was het rondkijken in Doom 3 net zo natuurlijk als rondkijken in de realiteit: ik hoorde tijdens mijn eerste voorzichtige verkenning een geluid, keek waar het vandaan kwam en zag een monster. Het overhalen van de trekker (Doom blijft natuurlijk een first-person shooter) was gemakkelijk, maar pas erna realiseerde ik me dat ik zonder enige verdere actie op de controller had gemikt. Het in het vizier houden van het monster gebeurde gewoon doordat ik er naar keek en dat ging nauwkeuriger en sneller dan ik ooit met mijn analoge stick was geweest. Dat heeft alles te maken met hoe natuurlijk de diepte er uitziet voor je ogen. Dat heeft nogal wat werk gekost aan de kant van Luckey, maar het resultaat is het meer dan waard.
Het verschil tussen VR en de stereoscopische 3D, zoals je die tegenwoordig in bioscopen en TV’s ziet, is dat elk oog volledig gevuld wordt met beeld en dat de software het beeld precies zo vertekent dat iets dat drie meter van je af staat en vier meter hoog is er ook zo uitziet. En doordat het 3D-beeld niet op één scherm wordt weergegeven is er geen noodzaak voor afwisselende frames, gepolariseerde glazen of andere trucs die 3DTV’s op dit moment moeten gebruiken. Het mooiste is dat de techniek nodig voor de Rift niet eens veel weegt: het prototype was lekker licht, vergelijkbaar met een skibril, en in mijn (weliswaar korte) demo voelden mijn ogen geen enkele stress van het kijken naar de beelden. Ook dat was volgens Luckey één van de voordelen van de headset: je ogen hebben een natuurlijk punt waarop ze rusten, een punt dat met de huidige 3D-oplossingen niet aangenomen kan worden maar bij de Rift wel.
De constructie van de eerste serie Rifts staat nu voorop de agenda voor Luckey en de rest van het bedrijf, want nu dat ontwikkelaars de Kickstarter massaal gevonden hebben (het originele doel was $250.000, na één dag stond de teller al op meer dan een miljoen) moet iedereen snel aan de slag kunnen. Maar voor consumenten wordt het iets langer wachten: je kunt natuurlijk de $330 neertellen om ook een prototype te krijgen, maar dan krijg je niet het beste product. Luckey vertelt dat “de prijzen van schermen dusdanig aan het zakken zijn vanwege alle smartphone-concurrentie” dat de resolutie die in het prototype geboden wordt (640×800 per oog, dus 1280×800 totaal) makkelijk verdubbeld kan worden in de uiteindelijke versie en dat er nog een heel aantal zaken verbeterd gaan worden, zoals de lag bij het rondkijken, het gewicht en zo nog een tiental kleine dingen die de echte Rift een stuk prettiger in het gebruik gaan maken. Niet meedoen dus, aan deze kickstarter, als je geen ontwikkelaar bent. Ben je dat wel, dan lijkt het me verstandig om even te gaan investeren.
Want VR is wel weggeweest, maar zoals Luckey zegt: “alle technologische ontwikkelingen, zowel in de miniaturisering van schermen als in de grote sprongen die processorpower heeft gemaakt maken dit een uitstekende tijd om deze manier van games beleven nieuw leven in te blazen. En als ik de reacties zo zie, ben ik niet de enige die het ontzettend opwindend vindt om daar deel van uit te maken. Ik ben een gamer die zijn eigen droom kan laten uitkomen, hoe mooi is dat?”
Is er dan helemaal niks mis met de Rift? Natuurlijk wel. De prijs die je betaalt voor je immersie staat namelijk haaks op hoe mensen tegenwoordig dingen doen: iedereen is constant met twee, drie dingen tegelijkertijd bezig en daarnaast wordt gaming natuurlijk steeds meer een sociale bezigheid. En daar zit je dan, met een koptelefoon op en je ogen helemaal afgedekt met het beeld van je game. Je ziet niets, hoort niets, niemand kan meekijken of meedoen en zeker als de Rift straks draadloos zou worden (nu gaat nog alles via kabel) moet er ook nog eens niemand in de buurt gaan staan als je bezig bent. Het effect van de Rift op mensen die nu al niet van hun scherm weg te branden zijn zou wel eens tot grote excessen kunnen leiden. Het is ook altijd afwachten hoe het voelt om voor langere tijd zo’n bril over je hoofd te hebben zitten, maar dat is moeilijk in te schatten voordat de consumentenversie een feit is.
Dat gezegd hebbende ben ik in jaren niet zo enthousiast geweest over welke ontwikkeling dan ook in games. Dit is het ultieme gevoel van beleving, de allerbeste manier om een virtuele wereld te beleven. Stel je voor dat je echt kunt zien hoe groots je bouwsels in Minecraft zijn, dat je kunt rondkijken in een kamer waar je je Portal gaat plaatsen of dat je van het uitzicht kunt genieten terwijl je in Skyrim loopt en durf dan nog eens te zeggen dat je dit niet wilt meemaken. Ouya wil graag de Kickstarter-revolutie zijn die gaming gaat veranderen, maar de echte revolutie van dit jaar is de Oculus Rift.
Ik kan verdomme niet wachten.
