Soms zijn er wereldwijd enorme grote games, die in Nederland aan ons voorbij gaan. Diablo- Immortal, The Lost Arc, waarschijnlijk ook straks Pokemon Unite, dat nu speelbaar is maar tot november 2025. Hoe dat komt? Het zijn allemaal spellen die lootboxes bevatten. En die zijn in Nederland verboden. Een soort van.
Lootboxes zijn een vreemd gegeven in games: je betaalt geld en je krijgt dan een virtuele verrassing. Dat kan iets goeds en moois zijn, maar ook een tegenvaller. Je weet niet wat er in het schatkistje zit, en dat is nu precies het euvel. Volgens de Wet op Kansspelen vallen deze boxes onder gokken en daarom mogen ze niet meer zomaar in games worden gestopt. Zeker niet omdat veel kinderen ook gamen.
Tot zover is het een duidelijk verhaal, maar helaas blijft het daar niet bij. De wet op de kansspelen verbiedt namelijk niet alle lootboxes. Vier op de tien zijn verboden, omdat het toeval bepaalt wat er in de doos zit. Ook kun je deze items nadien verhandelen omdat ze een economische waarde hebben. Dit soort lootboxes mag je in Nederland niet aanbieden zonder kansspelvergunning.
Uit onderzoek van de Kansspelautoriteit blijkt dat er mogelijk een verband is tussen lootboxes en de ontwikkeling van verslaving. Daarom zegt de autoriteit ook dat verslavingsgevoelige elementen (‘bijna –winst’ effecten, visuele effecten, mogelijkheid om snel achter elkaar loot boxes te blijven openen enzovoorts) moeten wegblijven uit de game.
Toch blijft het wat vaag, omdat er veel varianten zijn. Het feit dat in principe 40 procent van de lootboxes niet mogen, biedt dus redelijk vrij baan voor de 60 procent die wel mogen. Dit blijft een punt van discussie. Gamers zitten er overigens ook niet altijd op te wachten. Het is niet leuk om geld uit te geven in een game en soms bieden de gewonnen items zoveel kracht dat iemand er makkelijker door kan winnen. Om nog maar te zwijgen over ontwetende ouders wiens creditcard het moet bezuren. Tegelijkertijd is het voor gamemakers vaak een goede manier om geld te verdienen. Plus: het zorgt er ook voor dat mensen de game in eerste instantie gratis kunnen spelen en dat vinden sommige gamers ook een groot voordeel. Hierdoor kun je een game goed uitproberen zonder dat je al op een aankoop over hoeft te gaan.
Daarnaast blijkt ook wel dat gamers er wel voor open staan: ze blijven er namelijk massaal in investeren. Het venijn zit hem misschien wel in hun prijs: lootboxes zijn vaak maar een euro, misschien 2,50 euro. In ruil daarvoor krijg je dan een nieuwe wagen, een nieuw uiterlijk voor je wagen (of je personage), nieuwe wapens, nieuwe personages of punten voor in het spel. Het enige verschil met verdere in-game items die je koopt is dat je daarbij ziet wat je koopt en je dus een weloverwogen beslissing neemt. Een lootbox is een volledige verrassing. En ja, als er niet in de doos zit wat je hoopte, dan is de verleiding groot om er meer te kopen.
Lootboxes komen ook wel in gewone games voor, maar we zien het toch meer bij mobiele games. In andere landen worden lootboxes niet als een probleem gezien, meer een noodzakelijk kwaad, maar in Nederland (en België) ligt dat anders. Kijkend naar de feiten heeft het natuurlijk alles weg van een kansspel. Het is een spel, er is een inzet, er is geen garantie op winst en je kunt je inzet verliezen, terwijl je het allemaal aan het toeval overlaat.
In België zijn ze nog strenger op deze game-elementen. Besluit een gamestudio toch voor betaalde lootboxes te kiezen, dan kunnen er gevangenisstraffen volgen van maximaal 5 jaar en boetes tot 800.000 euro. Gebeurt het opnieuw, dan gaat het dubbele er bovenop. In Nederland ligt het anders omdat het daar vooral om dat verhandelen lijkt te gaan. Ook wordt er wel gezegd dat veel lootboxes zonder vergunning niet mogen: een vergunning voor een game met lootboxes schijnt nog nooit te zijn uitgegeven.
Kortom, als je lootboxes in een game tegenkomt, of iets wat daarop lijkt, dan heb je waarschijnlijk met een niet zo makkelijk verhandelbare variant te maken die dan wel wordt toegestaan: of moeten we zeggen gedoogd? De regering mag nu andere dingen aan zijn hoofd hebben, dit is zeker iets waarover nog lang niet het laatste woord is gesproken. Daarvoor zit er iets te veel grijs gebied in de discussie.
