Martijn Steinpatz
Martijn Steinpatz schrijft al jaren over games en speelt ze nog veel langer. Wil meer dan alleen standaard artikelen schrijven.
Gamergate. De hashtag klinkt de lezer misschien bekend in de oren, voor veel gamers voelt het meer aan als een hard gelag. Iedereen probeert deze veenbrand op forums en social media met man en macht te blussen. Vandaag een analyse van een van de hoofdpersonen: Anita Sarkeesian.
Wat is Gamergate? Kort samengevat: een enorm uit de hand gelopen ruzie tussen hardcore gamers en progressievelingen over onder andere diversiteit. Vandaag in de hoofdrol een dame die geen online intimidatie verdient, maar wel eerlijke kritiek: Anita Sarkeesian.
Voor een completer beeld, lees ook deel
1, 2 en 3 van onze serie.
,,RARE werkte aan
Dinosaur Planet voor de N64, waarin onder andere de capabele Kyla de hoofdrol speelde. Nintendo liet de game echter herontwerpen naar Star Fox Adventures, waardoor Kyla werd gedegradeerd van held naar dame in nood met een sexy outfit. Een typisch voorbeeld hoe deze trope vrouwelijke personages ontkracht”, zo concludeert Anita Sarkeesian.
Dit klopt, zij het deels. De
Starfox Wikia en Gaming Goose vermelden ook het lot van de mannelijke helft van het heroïsche duo. Sabre sneuvelde op de tekentafel en werd door Fox McCloud vervangen. Nintendo vond waarschijnlijk dat een Star Fox titel meer kans had op succes dan een nieuwe IP. Maar deze theorie en Sabre krijgen nooit een vermelding van de feminist – en dat is vrij tekenend.
Anita Sarkeesian is het brein achter Feminist Frequency, een website toegewijd aan een betere portrettering van vrouwen in de media. De laatste jaren richt ze haar pijlen op de gamesindustrie, die – volgens haar – daar te weinig aan doet. Sarkeesian probeert dat aantonen met haar
Tropes vs. Women in Video Games serie, waarin ze diverse gaming clichés aan de kaak stelt.
Dat wordt haar niet in dank afgenomen. De laatste jaren – en vooral sinds Gamergate – is ze doelwit van diverse scheldpartijen en doodsbedreigingen. Sarkeesian voelde zich zelfs gedwongen een lezing op de
Universiteit van Utah af te lasten vanwege een dreiging tot een
Columbine-achtige aanslag.
DutchCowboys – en ondergetekende – keuren deze bedreigingen rigoreus af. Deze industrie gaat door een moeilijke creatieve periode heen, waarin plot en besturing regelmatig met elkaar botsen. Debat en frisse nieuwe ideeën zijn hard nodig. Uitsluiting en geweld maken games juist kapot.
We concluderen alleen ook dat Sarkeesian het diversiteitsdebat weinig vooruit helpt. Ze trekt te snel conclusies en negeert bewijs die haar conclusies afzwakken of ontkrachten. De feminist lijkt expres de controverse op zoeken en roept openlijk op tot censuur.
Kritiek op Sarkeesian wordt in de media vaak afgeschreven omdat ze van GamerGaters zouden komen. Onjuist. Ook feministen als
Liana Kerzer, Cathy Young en Christina Sommers en (vaak minder bekende) gematigde journalisten en Youtubers als Gaming Goose, Mytheos Holt, Kite Brite, Cain en TotalBiscuit plaatsen hun vraagtekens. Veel van hun kritiek zit daarom in deze review vermengd.
Anita Sarkeesian besteedt ruime aandacht aan Princess Peach en Zelda in haar
eerste Trope video. De feminist lijkt hen als de belichaming te beschouwen van alles wat mis is met de zogenaamde Damsel in Distress trope, het cliché van de dame die gered moet worden. ,,Ze spelen de centrale rol in een wedstrijd tussen mannen. Dat van de bal.”
Ze suggereert hiermee dat Peach en Zelda niet meer dan lustobjecten voor Mario, Link, Bowser en Ganondorf zijn. Vrouwen die enkel sip en hulpeloos in hun gevangenis mogen toekijken hoe hun redder en belager het onderling uitvechten wie haar lichaam mag bezitten.
Gaming Goose denkt daar anders over. Hij grijpt terug naar het originele verhaal van
Super Mario Brothers. Bowser had alle inwoners van The Mushroom Kingdom in steen veranderd. De enige die de spreuk kon terugdraaien, was… de prinses die de Koopa Koning gevangen had genomen. Mario nam zich voor het koninkrijk te redden.
Zelda was uitgekookter. Wetende dat Ganondorf achter de machtige TriForce aan zat, besloot ze deze in achten te splijten en de stukken te verbergen. Uit woede nam Ganon haar gevangen om achter de locaties te komen. Ze wist echter voldoende tijd te rekken voor een held (Link) om de delen te bemachtigen en de slechterik te verslaan.
Peach en Zelda waren dus niet het ultieme
doel, maar het middel om het te bereiken. Voor de slechteriken: ultieme heerschappij, voor de helden: herstel van de orde.
Kite Brite: ,,De prinsessen staan voor vrede en stabiliteit. Daardoor vinden hun onderdanen hén belangrijker dan Link en Mario.” En zo hulpeloos bleken ze ook niet zijn.
Sarkeesian zou hier tegenin kunnen brengen dat het concept na zoveel delen inmiddels is verwaterd. Ook zien we zelden hoe beiden prinsessen hun land regeren. Waarom niet een Zelda/Peach
SimCity game? Maar de feminist negeert bovenstaande verhalen en houdt het simpelweg bij seksisme.
Het is de rode draad in haar
Tropes vs. Women in Video Games. Ze is er zo op gebrand om mysogynie in games aan te tonen, dat ze kwantiteit over kwaliteit prefereert. Zeker, veel games bedienen zich van het Damsel in Distress cliché, maar door zich onvoldoende in iedere individuele game te verdiepen in gebruikt Sarkeesian de verkeerde voorbeelden en ondergraaft ze haar eigen werk.
Dishonored is een ander goed voorbeeld. Sarkeesian geeft de game ervan langs vanwege zijn ‘seksuele objectificatie’ en ‘geweld tegen vrouwen’. Hoofdpersoon Corvo bezoekt namelijk in de game een bordeel en het spel ‘geeft hem daarbij alle ruimte om de vrouwen te vermoorden én hun dode lichaam op ‘perverse manier te gebruiken’.
Corvo breekt echter niet in The Golden Cat om decadente redenen, maar om de tienjarige prinses te redden. Arkane Studios wil de speler niet opwinden, maar juist shockeren, want wat waren haar kidnappers daar met haar van plan? Ongemakkelijk sluipen we daarom door de gangen.
Het klopt dat we in games als deze de prostituees kunnen vermoorden, maar zoals Mytheos Holt scherp opmerkt: ,,Zonder de optie voor het kwaad te kiezen is de keuze voor het goede zinloos.” Met andere woorden: om het goede een betekenis te geven, moet er kwaad zijn.
En
Dishonored straft de speler wel degelijk voor moord. Niet alleen met een slecht einde. Hoe meer geweld Corvo gebruikt, hoe meer chaos en hoe meer ratten en zombies hij tegenkomt. Sluipen en bewusteloos slaan duurt weliswaar langer, maar blijkt op de lange termijn wel de veiligste optie.
Het is niet de enige nuance die Sarkeesian mist.
Bioshock 2 toont het morele verval van Rapture met ooit welgestelde dames die zichzelf nu te koop aanbieden voor het laatste restje ADAM. Watch Dogs en Fallout: New Vegas doen ons gruwen van vrouwenhandel en gedwongen prostitutie door drugs. En zo kunnen we wel even doorgaan.
Developers slagen niet altijd goed in dit soort drama. De impact van de stalker in
Watch Dogs wordt inderdaad tenietgedaan door de besturing die eist dat je niet voortijdig ingrijpt. Steeds dezelfde vrouwenmishandeling in Red Dead Redemption werkt verdovend. Daar heeft de feminist absoluut een punt.
Maar dat ontwikkelaars nog steeds moeite hebben om bepaalde scènes overtuigend in hun games te stoppen betekent niet dat ze er dan maar mee moeten stoppen. De hele industrie kampt met dit vraagstuk en alleen veel oefening zal de oplossing brengen.
Daarnaast spreken we hier over serieuze problemen die ook in het Westen nog steeds voorkomen. Waarom zouden games (hoe onhandig ook) hier geen aandacht aan besteden? ,,Een verbod op misogynie in media is eerder een teken van vluchtgedrag dan een oplossing”, stelt Liana Kerzner.
Sarkeesian en haar verdedigers ontkennen overigens censuur te willen plegen. Inderdaad, bijna iedere video begint en eindigt met het bericht dat ‘het heel goed mogelijk is om van een stuk media te genieten en tegelijkertijd kritiek te hebben op de problematische aspecten ervan’.
Dat verklaart echter niet de volgende citaten:
- ,,De Damsel in Distress Trope houdt het giftige, betuttelende en paternalistische gedachte in stand ‘dat vrouwen ondergeschikt en afhankelijk zijn en dus beschermd moeten worden’.”
- ,,Deze verhalen geven futuristische situaties waarin huishoudelijk geweld tegen vrouwen ‘die de controle over zichzelf hebben verloren’ niet alleen gerechtvaardigd lijkt, maar zelfs gepresenteerd wordt als een altruïstische daad, gedaan ‘voor haar eigen bestwil’.”
- “Wie hier veelvoudig aan wordt blootgesteld zal vrouwen als minder intelligent, competent beschouwen en minder interesse in hun fysieke welzijn of veiligheid hebben.”
,,Anita Sarkeesian claimt een criticus te zijn, maar gedraagt zich als een censor”, observeert Mytheos Holt. ,,Ze rechtvaardigt haar kritiek op video game
tropes niet omdat ze tot slechte games leiden maar omdat ze de samenleving teveel beschadigen, hoe goed het verhaal ook wordt verteld”.
Sarkeesian claimt ook stellig dat games met de door haar benoemde
Tropes niet in een vacuüm zitten en wel degelijk kwalijke invloeden heeft op de gamer of de samenleving.
Het academisch bewijs hiervoor is echter moeilijk te achterhalen. Sarkeesian haalt met regelmaat onderzoeken en bronnen aan die volgens criticus Mytheos Holt voornamelijk achter een
Paywall zitten ($100 voor toegang), duidelijk bevooroordeeld of niet te controleren zijn.
Kerzner vult aan dat Sarkeesian haar theorieën op de zogenaamde
cultivation-theory uit de jaren vijftig baseert. Die stelt dat als ‘je slechte dingen ziet, slechte dingen zal doen’. Deze these is zowel voor televisie als videogames als niet bewezen geacht.
Media hebben zeker invloed, maar niet in de mate wat Sarkeesian suggereert. Over het algemeen levert het
een tijdelijke verhoging van agressie, een groter gevoel over een onveilige wereld of een onzekerder gevoel over het eigen lichaam op. In het laatste geval geldt het alleen als de gamer (of het een man of vrouw is) met een personage van dezelfde sekse speelt.
Deze negatieve invloeden zijn echter
vrij eenvoudig tegen te gaan. Familie, vrienden, school, werk en andere hobby’s of media kunnen al voldoende tegengewicht bieden. ,,Hoe meer opties we hebben hoe minder dominant ze worden”, concludeert Kerzner ook.
Het debat rond Sarkeesian lijkt een herhaling van de Jack Thompson discussie, vijf jaar terug. Toen zouden games geweld onder spelers veroorzaken, tegenwoordig luidt de theorie dat ze er seksistisch van worden. Een these waar in de populaire media dit keer opvallend weinig verweer tegen is.
Deze waren ook opvallend stil rond ‘de acht makkelijke oplossingen’, die Sarkeesian aandroeg om
‘games minder shitty voor vrouwen te maken’.
Kort samengevat klinken ze als volgt:
- Meer dan één vrouw in een team.
- Lingerie is geen bepantsering.
- Meer vrouwen met meerdere lichaamstypes.
- Niet teveel de achterkant van een vrouw benadrukken.
- Meer vrouwelijke karakters met een andere huidskleur.
- Een natuurlijkere vrouwelijke animatie.
- Laat ‘pijn’ bij een vrouwelijke personage ook klinken als echte pijn en niet als een orgasme.
- Vrouwelijke vijanden mag, maar niet seksueel.
Streng bekeken zijn het eigenlijk niet meer dan wat cosmetische aanpassingen. Dit levert geen interessantere personages, nieuwe inzichten over vrouwen en minderheden, laat staan boeiendere verhalen op. Het blijft allemaal beperkt tot het inperken van
‘The Booty Sway’.
Het sluit ook bepaalde vrouwelijke personages uit. Wat Sarkeesian ook mag stellen, er lopen wel degelijk rondborstige of sensuele dames op deze aardbol rond. Ook zij hebben recht op een rol in een game en kunnen zelfs hele boeiende karakters zijn,
Soul Calibur’s Ivy Valentine bijvoorbeeld.
De vraag is of Sarkeesian wel een eerlijke discussie wil. Wie haar video’s bekijkt ziet vooral dat ze het lijden van de vrouw uitvergroot maar die van de man negeert. Zoals Mytheos Holt zegt: ,,In haar wereldbeeld is iedere man een Bowser”.
Jonathan Chait zou wellicht knikken bij deze woorden.
Zonde, want er is wel degelijk behoefte aan goede pop-cultuur kritiek. Veel games baseren hun verhaallijnen nog steeds op
Band of Brothers, Maffia films, Mad Max en de laatste tv-series zonder een keer hun eigen visie op polygon te zetten. Helaas blijft Sarkeesian teveel hangen in haar seks-negative feminisme om echt overtuigend een verschil te maken.
Als ze niet veranderd kunnen zowel de Gamergater als de media Anita Sarkeesian beter negeren. Dat de eerste partij dat niet kan is inmiddels helaas wel duidelijk, maar waarom doet de laatste het niet? Daarover de volgende keer meer.
...
Verder lezen over Game
Gaming21.11.2024
De GTA-games verdwijnen binnenkort weer van Netflix
Gaming20.11.2024
PlayStation Portal is eindelijk de moeite waard: dit is waarom
Gaming19.11.2024
Ga even zitten: dit is de trailer van A Minecraft Movie
Gaming18.11.2024
Zo speel je Pokémon TCG Pocket in Nederland op je telefoon
Gaming12.11.2024
Mario Party Jamboree review: met Mario is het altijd een feestje
Gaming08.11.2024
Amazon maakt een tv-serie van Mass Effect
Gaming06.11.2024
Nintendo Switch 2 wordt backwards compatible voor Switch-spellen
Gaming04.11.2024