Er is weinig veranderd in de vijf jaar tijd tussen Deus Ex: Mankind Divided en zijn voorganger Human Revolution. Des te meer is er veranderd in de twee jaar die de verhalen in beide games uit elkaar staan. De wereld is veranderd, augmentations zijn niet langer supercool om te hebben. De marketing rondom de game bracht grote woorden zoals “Mechanical Apartheid” en “Augs lives matter” met zich mee, niet zonder enige controverse. Als je grote woorden gebruikt, worden er ook grote daden verwacht. En daar slaagt Deus Ex: Mankind Divided deels in.
De hoofdprijs voor innovatie gaat Mankind Divided niet krijgen. Het is zijn voorganger, Human Revolution (2011), met een plusteken er achter geplakt. Het is een verhaalgedreven game met veel vrijheid voor de speler. De game kan volledig sluipend en zonder ook maar een vijand te vermoorden worden uitgespeeld, maar als je wilt kun je ook de machinegeweren oppakken en alles kapot maken.
Het centrale thema van de game zijn nog steeds de augmentations, bionische lichaamsdelen die bovenmenselijke krachten geven zoals onzichtbaarheid of een kogelwerend pantser. Vanaf het begin krijg je meteen een flink aantal skill points om te besteden zodat je er meteen tegenaan kan.
Alle augmentations van Human Revolution zijn weer van de partij. Er is dit keer echter ook een set nieuwe vaardigheden, die ook op passende maar helaas licht teleurstellende wijze een rol in het verhaal spelen. Om het interessant te maken mag je eerst nog een beetje balanceren: een van deze nieuwe vaardigheden activeren kan, maar dan kan je systeem oververhit raken. Daarom moet je dus een andere vaardigheid uitschakelen. Iets wat een veelbelovend planningselement had kunnen zijn, maar in 2029 blijken de upgrades krachtiger dan verwacht en helpt de game je na een zijmissie al maar al te graag van die restricties af.
Of je überhaupt last gaat ondervinden van die restricties is ook nog maar de vraag. Ik koos voor een volledige stealth aanpak, wat effectief betekende dat ik slechts één van de nieuwe upgrades heb gebruikt. De rest was allemaal oud spul: onzichtbaarheid, hacken, gespreksanalyse. Wat allemaal nog steeds als een trein werkt, en waar dus ook helemaal niets mis mee is.
Hetzelfde geldt ook voor de levels. Mankind Divided speelt zich hoofdzakelijk af in Praag, hoewel er ook kleine uitstapjes naar andere plekken van de wereld zijn. De stad is minder uniek vormgegeven dan Human Revolution met zijn goud-gele filter. Ditmaal is gekozen voor een mix van historische en moderne gebouwen. Veel grijs van beton en stenen, maar gecombineerd met metaal en glas kan dat, zeker binnen in de gebouwen, mooie maar minder unieke beelden opleveren.
De opzet van de levels is net zoals de gameplay hetzelfde gebleven. Er zijn weer allerlei deuren te hacken, ventilatieschachten te doorkruipen, muurtjes om achter te verschuilen en de ruimtes zijn wederom gevuld met vijanden die patrouilles lopen. Met Human Revolution bleek men al in staat de levels precies aan te laten sluiten op de mogelijkheden, en dat is in Mankind Divided niet anders.
Wat ze in het vorige deel goed deden wordt nu weer goed gedaan, maar helaas wordt er ook een breed gehoorde klacht wederom herhaald. Het laatste level van de game eindigt in een eindbaasgevecht met exact dezelfde problemen zoals de eindbazen in Human Revolution.
Wellicht dat je er minder problemen mee gaat hebben als je iets agressiever speelt, maar als je voor de stealthaanpak gaat heb je toch een probleem. De opzet is namelijk zo dat je na een cutscene meteen in het gevecht wordt gegooid. Beetje jammer als je alleen maar een pistool bij je hebt en geen van de gevechtsaugmentations hebt vrij gekocht.
Je zou het kunnen zien als een groter probleem binnen games waarbij het verhaal zich uitbouwt in een climax om de grote bad guy te stoppen. Het patroon is namelijk precies zoals dat vrijwel altijd wordt gedaan: cutscene, gevecht, cutscene. Voor veel games is dat prima (hoewel niet bijster origineel), maar bij stealthgames, en zeker hybrides zoals Deus Ex, levert dat problemen op. Stealthgames zijn gewoonweg niet gemaakt op baasgevechten, en als je ervoor kiest om de game zo te spelen heb je daar als speler doorgaans ook geen zin in. Hoe ze na Human Revolution en Thief (zelfde makers, zelfde probleem) het nu voor de derde keer zo aanpakken en er voor de derde keer in falen is mij een raadsel.
Afgezien van dat laatste stukje zou je kunnen zeggen dat Mankind Divided qua gameplay geweldig in elkaar zit. Helaas geldt dat niet echt voor het verhaal. Het is niet slecht, vooral standaard. Er zijn bad guys die gestopt moeten worden. Zijmissies lijken interessanter, maar dat blijkt ook maar mooie schijn. De dubbele cliffhanger aan het eind doet ook niet veel goeds.
Thematisch worden er wel aardige dingen gedaan. De ‘Mechanical Apartheid’ wordt vormgegeven door hekken en checkpoints die door de steden verspreid zijn. ‘Gewone’ mensen negeren je, als jij een gesprek begint wordt jij als ‘clank’ afgewezen. Helaas weet het echter nooit echt de grimmigheid over te brengen. Het zijn stukjes die niet veel dieper gaan dan wat ze aan de oppervlakte vertonen. Een checkpoint kom je, op een paar goedkope beledigingen na, altijd zonder haarscheuren door. Als je per ongeluk een keer de ‘neutral’ sectie van de metro pakt in plaats van de afgescheiden ‘aug’ sectie wordt je alleen maar op onvriendelijke wijze verteld dat nooit meer te doen.
Nooit is er echt een sfeer van direct gevaar jegens je personage. Andere ‘augs’ komen er minder goed vanaf, maar dat is voor de show. De echte grimmigheid, de structurele discriminatie, het minder zijn dan de ‘gewone’ mensen, de constante dreiging; er wordt allemaal naar gehint, als het uitkomt wordt het kort getoond bij minder bedeelden, maar nooit echt besproken.
Het is ironisch dat juist bij een game waar vooraf zoveel grote woorden aan het verhaal werden verbonden, juist dat verhaal de zwakste schakel blijkt te zijn. Als je diepgang zoekt naar wat het betekent om mens te zijn, een voorspelling van een mogelijk klassensysteem tussen gewone en bionische mensen zoekt, of een ethische discussie over hoe ver je als mensheid mag gaan in jezelf verbeteren en hoe met de gevolgen om te gaan wil, dan kom je bij Deus Ex: Mankind Divided bedrogen uit. Maar als je een stealth- of actiegame zoekt vol keuze vrijheid, haal je hiermee een van de beste van dit moment in huis.
