Steeds meer mensen in Nederland hebben een slimme thermostaat en grijpen die aan om hun huizen nog slimmer te maken. Maar vaak worden zulke aankopen gedaan zonder dat mensen goed geïnformeerd zijn. Dat is waar toezichthouders zich zorgen om maken, waarop ze een onderzoek zijn gestart naar het gebrek aan voorlichting bij de aanschaf van smarthome-gadgets.
Een goed plan, want in principe werkt het bij smarthomeproducten niet zoals bij medicijnen: de kassamedewerker hoeft niet te vragen of je nog vragen hebt. Je gaat dan naar huis met iets waar wel een gebruiksaanwijzing inzit, of eventueel een app bij hoort waarin meer informatie wordt gegeven, maar vaak ligt de nadruk hierbij op hoe je het installeert of gebruikt, in plaats van wat je mag verwachten van updates of hoe je zorgt dat je het apparaat zelf veilig gebruikt.
De toezichthouders die het onderzoek uitvoeren zijn de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en Agentschap Telecom (AT). Naast onderzoeken over de voorlichting, wil het ook bestuderen of slimme apparaten wel veilig zijn. Immers installeer je ze op je thuisnetwerk en geef je eventuele kwaadwillenden mogelijk zonder dat je het weet toegang tot dit netwerk. Er zijn al regels voor, maar er komen meer nieuwe regels aan en de toezichthouders willen kijken hoe het er nu voorstaat.
Eén van de nieuwe regels is bijvoorbeeld dat een apparaat digitaal veilig moet zijn, maar ook dat het updatebeleid helder moet zijn. Sterker nog: verkopers moeten duidelijk maken dat wanneer updates niet worden geïnstalleerd als de gadget eenmaal in huis is, dit grote gevolgen kan hebben. Met andere woorden: klanten moeten op de hoogte worden gesteld dat het product dat zij kopen met bepaalde verantwoordelijkheden gepaard gaat, willen deze veilig en wel worden gebruikt. Is een verkoper nalatig in het geven van deze informatie, dan riskeert deze een boete.
Er ligt ook verantwoordelijkheid bij de makers van de gadgets, want die moet zorgdragen dat het apparaat doet wat ervan mag worden verwacht. Dit heeft onder andere te maken met het updatebeleid. Stel dat een aanbieder een slimme camera maakt op technisch platform X, maar het brengt een maand later een nieuwe slimme camera uit op technisch platform Y. Als het apparaat dat nog op X draait niet kan meekomen en niet meer wordt ondersteund, dan past dat niet in wat er bij aankoop wordt afgesproken over wat je mag verwachten van de functionaliteit en veiligheid van zo’n apparaat. De waakhonden gaan onderzoeken in hoeverre leveranciers zich hieraan houden.
Daarnaast is het ook belangrijk om te kijken hoe smarthomeproducten met elkaar communiceren, want soms loopt het mis als er andere merken bij komen kijken. Gelukkig is er een nieuwe standaard in ontwikkeling, namelijk Matter. In dit samenwerkingsverband tussen onder andere Google, Apple en Samsung, wordt gezorgd voor een smarthomestandaard die zorgt dat gadgets van verschillende merken beter kunnen communiceren. Later dit jaar wordt Matter officieel gelanceerd. Maar, ook los daarvan zien de ACM en AT graag dat er wordt gewerkt aan een zo goed mogelijke link tussen smarthome-apparaten.
Die eerdergenoemde regels komen niet bij ACM of AT vandaan: die heeft de Europese Commissie ontwikkeld. Het gaat om de Richtlijn Levering Digitale Inhoud en de Richtlijn Verkoop Goederen. Ook heeft het vier bestaande richtlijnen geüpdatet: die over de prijsaanduiding van producten, handelspraktijken, consumentenrechten en radioapparaten. In deze richtlijnen staan onder andere regels met betrekking tot de elektrische veiligheid, de gezondheid en de verkoop van gadgets.
In 2024 worden daar eisen aan toegevoegd voor apparaten die je verbindt met 4G, 5G, wifi, Bluetooth of Zigbee. Hoewel richtlijnen en -eisen misschien wat vrijblijvend klinken, gelden hier straks grote boetes. AT is zelfs van plan om bepaalde gadgets te verbieden wanneer niet aan de eisen wordt voldaan.
Kortom, er staat veel te gebeuren voor verkopers, fabrikanten én consumenten op het gebied van smarthomegadgets. Nu is het nog in onderzoek, waarvan de resultaten worden verwacht in de zomer.
