Als je het tweede seizoen van Blown Away hebt gekeken, de competitie voor glasblazers, dan heb je waarschijnlijk genoten van de geweldige bouwsels, de ietwat bizarre uitspraken van sommige kandidaten en… de ondertiteling. Als je deze Engelstalige reeks kijkt met Nederlandse ondertiteling aan, dan zul je je af en toe best eens achter je oren hebben gekrabd. Wat is er mis met die ondertitelaars van Netflix?
Als je iemand op Facebook volgt die een andere taal spreekt dan jij, dan gebruik je vast wel eens de vertaalknop. Erg handig, maar je weet van tevoren ook dat de kans groot is dat er wartaal staat. Het voelt de laatste tijd steeds vaker alsof Netflix bij het maken van zijn ondertiteling niet heeft vertrouwd op de input van mensen die taal begrijpen, maar op kunstmatige intelligentie die vaak vrij contextloos aan de slag gaat.
Een voorbeeld is het nieuwe seizoen Blown Away, waarin aardig wat slang voorbij komt. Nu kan natuurlijk niet iedereen constant bijblijven, maar er komen dingen voor die duidelijk een andere vertaling benodigen in het Nederlands. Denk aan iemand die wanneer iets lukt uitroept: Money! Waarmee ze niet doelt op geld, maar wel op dat het maar mooi gelukt is. Of de persoon die zegt ‘No big’, waarbij wordt bedoeld ‘No big deal’. De ondertitelaar van Netflix maakt ervan: geen grote. Juist omdat de context een gesprek is over het ophangen van bepaalde glazen kunstwerken, lijkt het hierdoor dat er geen grote items worden opgehangen, terwijl de artiest juist zegt dat iets wel meevalt, of in ieder geval voor weinig problemen zorgt.
Nu zijn dit twee recente voorbeelden, maar we zien het echter wel vaker. In Queer Eye zegt de kapper op een x moment: ‘frizzy hair’, waarmee hij bedoelt: pluizig haar. De ondertiteling maakte daar ‘kroeshaar’ van. Stond deze uitspraak op zichzelf, dan had het een dom foutje geweest, maar hij zei het in combinatie met iets in de trant van ‘onhandelbaar ofwel’, waardoor het leek alsof hij negatief was over kroeshaar. Het toont aan dat taal veel meer is dan iets wat je altijd maar letterlijk kunt vertalen, of waar je een paar algoritmes overheen kunt gooien. Voor ondertitelen heb je meer nodig: inlevingsgevoel.
Nu kunnen we dan op de vertaler van Netflix gaan zeuren, maar dat is zonder research te doen niet eerlijk. Het blijkt bij de Rode N namelijk helemaal niet zo makkelijk te zijn voor ondertitelaars. Inmiddels is het al even geleden, maar in 2019 kwamen meerdere media met berichten over de slechte voorwaarden waaronder ondertitelaars moeten werken. Ondertitelaars kregen toen 5,50 euro per minuut ondertiteling. Kortom, je hebt er baat bij harder te werken, waardoor je nog een beetje geld verdient. Echter betekent sneller werken in de wereld van taal dat je waarschijnlijk fouten over het hoofd ziet.
Mocht je aan het rekenen zijn geslagen en denken dat ondertitelaars over 1 minuut ook 1 minuut doen in vertalen en in de ondertiteling laten passen, dan heb je het mis. Je verdient als ondertitelaar niet bepaald veel met zulke tarieven. Een aflevering van 45 minuten van een serie kost je zo’n 8 uur als het alleen gaat om een Nederlandssprekende die ook Nederlands wordt ondertiteld, schrijft NOS. Komt er ook nog vertaalwerk bij kijken, dan stijgt dat aantal al snel naar 15 uur.
Kortom, je verdient geen vetpot als ondertitelaar, of het nu gaat om een Nederlandstalige serie of film of iets Engelstaligs. Het is weinig en het wordt dubbel zo weinig als je ook nog moet zorgen dat de boel vertaald is en niet te lang wordt. Hoewel Netflix in 2019 heeft gezegd dat het werkt aan een betere ondertiteling, lijkt dit weinig veranderd. Of Netflix daarbij wel een salarisverhoging heeft gegeven, ook dat is onbekend.
