Massacensuur, massasurveillance en het opsporen van dissidenten is helaas ook een stuk makkelijker geworden met dank aan moderne technologie. Overheden zien het wegvloeien van hun traditionele macht met onzekerheid aan. Onderdrukkende regimes zetten technologie steeds vaker in om hun controle op de bevolking en informatie te behouden.
Technologie is niet los te zien van de context waarbinnen ze gebruikt wordt. In Nederland mag de politie bijvoorbeeld na rechterlijke toetsing communicatie onderscheppen. In een land waar überhaupt geen rechtsstaat bestaat, leidt dat ertoe dat overheden en politie permanent toegang tot email- en mobielverkeer van mensen hebben. Dit wordt vervolgens gemakkelijk tegen bijvoorbeeld dissidenten of journalisten gebruikt.
De geloofwaardigheid van Europa in de wereld hangt nauw samen met hoe we zelf met dit soort ontwikkelingen omgaan. Als wij in Europa technologieën maken die louter bedoeld zijn om mensen op te sporen en deze vervolgens verkopen aan repressieve regimes, dan is er sprake van digitale wapenhandel. Dit is in strijd met ons buitenlandbeleid, waarin we pleiten voor mensenrechten en democratie. Met deze dubbele standaard brengen we mensen in gevaar. Dat moet stoppen.
We hebben meer transparantie en toezicht op de export van digitale wapens nodig. De discussie daarover in Toronto liep hoog op. Alleen de term al: kun je van digitale wapens spreken terwijl informatie- en communicatietechnologieën niet direct dodelijk zijn? Doordat de impact op mensenrechten, maar ook op onze veiligheidsbelangen zo groot is, denk ik dat de term passend is. Dat betekent niet dat alleen in militaire context over de impact van deze technologieën op vrijheid en veiligheid moet worden nagedacht; ook politici, bedrijven, internetgebruikers en activisten moeten worden betrokken.
Een Europees exportembargo en vergunningseisen voor digitale wapens is stap één. Als die worden geschonden zijn bedrijven aansprakelijk, en ook als zij nalatig zijn in het opsporen en oplossen van kwetsbaarheden in hun systemen. Voor de exporttechnologie waarvan we al weten dat deze vaak wordt gebruikt om mensen te onderdrukken, moet een bedrijf vooraf goedkeuring vragen. Via een Europees noodmechanisme kunnen we in nieuwe gevallen direct actie ondernemen. Nu moeten alle 27 lidstaten daar eerst overeenstemming over bereiken. Pas na maanden van onrust en politiek touwtrekken werd de export van afluistertechnologie naar Iran en Syrië verboden, maar als morgen bijvoorbeeld een Afrikaanse dictator een nieuwe order plaatst, is dat nu nog steeds toegestaan. We lopen achter de feiten aan.
Het is gek dat de EU wel regels heeft voor speelgoed en voedsel maar niet voor het ontwikkelen en exporteren van digitale wapens. Dat leidt tot dubbele standaarden en levensgevaarlijke situaties. Het is vreemd dat de EU zegt dat in een land de rechtstaat ontbreekt maar tegelijkertijd wel toestaat dat ‘lawful interception’ technologie wordt geëxporteerd. Bovendien zijn digitale wapens ook een gevaar voor onze eigen veiligheid. Als we hacking tools aan vijandige landen exporteren komen ze als een boemerang terug.
Als we een geloofwaardig mensenrechten- en exportbeleid willen dan moeten we in actie komen. In Toronto was er verrassend veel overeenstemming tussen de sprekers uit totaal verschillende hoeken. De onbeperkte export van digitale wapens brengt zowel cyber security als mensenrechten in gevaar. De uitdaging is nu om die handel aan banden te leggen. Als Europarlementariër zet ik me daar dagelijks voor in. Binnenkort start ik met een online campagne tegen digitale wapenhandel, daar heb ik jullie steun hard bij nodig.
