De nieuwste Mazda-expeditie – bekend van eerder door ons gereden roadtrips in onder andere Scandinavië en de Azoren – werd begin 2019 vóór de reisbeperkingen van Covid-19 als verkenning voor de eerste keer uitgevoerd. Het is in alle opzichten een uitzonderlijke rit van meer dan 800 kilometer door Oost-Kazachstan richting de grens van China. De routekaart brengt ons langs delen van een legendarische handelsroute. De eeuwenoude Zijderoute laat je op indringende wijze de dorre schoonheid van het afgelegen Centraal-Azië ervaren. Het is een vaak compleet verlaten landschap dat je opneemt op een manier die je niet snel meer gaat vergeten.
De meer dan 800 kilometer lange route start in Almaty, de grootste stad van Kazachstan en is gelegen op een plateau in de schaduw van het bergachtige Trans lli Alatau-gebergte in Zuid-Kazachstan, dicht bij de grens met Kirgizië. Almaty is overigens voor schaats-minnend Nederland geen onbekende plek. Tot 1994 was de naam van de toenmalige hoofdstad van het land ‘Alma Ata’, de plek waar op 1.691 meter hoogte een van de hoogst gelegen en snelste schaatsbanen ter wereld ligt: de Medeo. Inmiddels is Nur-Sultan (voorheen Astana) de hoofdstad van het land, en die naam kennen we natuurlijk weer van de wielersport. Het beroemdste plekje van Almaty is het First President’s Park vernoemd naar de eerste president van Kazachstan Nursultan Nazarbayev.
In Kazachstan – een van de 10 grootste landen ter wereld – wonen nauwelijks meer mensen dan in Nederland. Dan zou je denken dat files daar niet voorkomen, maar wie vertrekt uit het centrum van de stad krijgt eerst onderweg te maken met meedogenloze files om de uitgestrekte stad uit te komen. Het is het begin van een adembenemende roadtrip die ons uiteindelijke moet brengen naar het Altyn-Emel National Park, een van de drie nationale parken in Zuid-Kazachstan.
Altyn-Emel National Park is in 1996 aangelegd. Het park beslaat ongeveer 4.600 km² tussen de rivier de Ili en het Ak-Tau-gebergte, in de buurt van het Kapchagai-meer. Het landschap bestaat voornamelijk uit woestijn en rotsachtig terrein. Eenmaal in dit gebied merk je pas hoe belangrijk het is om een vierwiel aangedreven auto te rijden. De Mazda CX-30’s lijken nauwelijks verschil te merken als de asfaltwegen hier veranderen in onverharde wegen. Het is vooral een stoffige en uitdagende rit naar de beroemde Singing Dune.
In het Altyn-Emel National Park ligt een van de (voor zover bekend) 10 zingende duinen die er in de wereld te vinden zijn. De verbluffende 150 meter lange Akkum-Kalkam (Kazachstaans voor zingende duin) ligt in de buurt van de rivier de LLi en is vernoemd naar de manier waarop de wind en het bewegende zand een griezelig bijna koortsachtig geluid weet te creëren. Dat geluid is kilometers ver in de omtrek te horen.
Volgens de wetenschap wordt het geluid gevormd door opwaaiend droog zand dat langzaam neerdaalt en een bijzonder effect heeft op de wrijvingscoëfficiënt. De lokale bevolking gelooft meer in de legende’s over de Akkum-Kalkan, zoals de klokken van een begraven stad.
De stad Zharkent (voorheen Dzharkent) is in de boeken alleen bekend vanwege een negentiende-eeuwse grote moskee bestaande uit een mix van Chinese en Centraal-Aziatische architectuurstijlen. Zharkent ligt slechts een steenworp afstand van de Chinese grens aan de zuidoostelijke rand van dit uitgestrekte land. Het is tevens de eerste stopplaats van de belangrijkste Zijderoute die hier vandaan verder gaat langs de zuidgrens van Kazachstan. Het oude Zharkent staat in schril contrast met Almaty. Het verschil tussen arm of rijk is hier wel heel duidelijk zichtbaar.
De geschiedenis van de Zijderoute gaat ver terug in de oudheid en was in die tijd de belangrijkste handelsverbinding tussen oost en west. Vanuit China trokken lange karavanen via het hierboven genoemde Zharkent met goederen over de verlaten steppe van Kazachstan. Wie verder graaft in het verleden ziet dat er ook vertakkingen zijn ontstaan. De steden aan deze route zijn allen ontstaan vanuit de eerste nederzettingen inmiddels eeuwen geleden.
Omdat de Zijderoute zo bijzonder is, en ook andere landen als Turkmenistan, Oezbekistan en Kirgistan doorkruist, worden er tegenwoordig complete reizen naartoe georganiseerd. Inmiddels is er ook een nieuwe Zijderoute die met moderne spoorlijnen en nieuwe snelwegen China met Europa moet verbinden en waarbij Kazachstan nog steeds de belangrijkste schakel is.
Een hoogtepunt in dit deel Kazachstan is een bezoek aan Charyn Canyon die wij in het Nederlands vertaalt hebben als de Scharynkloof. Om hier te komen tijdens de Epic Drive-route in Kazachstan worden de CX-30 AWD’s over uitdagende onverharde wegen gestuurd. Rijden door een reeks van waanzinnige canyons doet je een beetje denken aan de wildernis van Nevada, maar ze liggen toch echt in het hart van het afgelegen Centraal-Azië.
De Charyn Cayon is zo’n 80 kilometer lang. Er doorheen loopt de de gelijknamige Charyn rivier. Inmiddels is het onderdeel van het ruim 15 jaar geleden opgerichte Nationaal Park Scharyn en bevindt het zich op het grondgebied van het Uygur-district, het Raiymbek-district en het Enbekshikazakh-district. De Charyn Cayon heeft behoorlijk wat overeenkomsten met de Grand Canyon in Amerika maar is wel aanzienlijk kleiner maar zeker niet minder indrukwekkend.
Vooral ’s zomers in het volle zonlicht tegen een blauwe hemel levert het geweldige foto’s op. Het is een natuur die in je geheugen gegrift komt te staan. Het zijn vooral de prachtige en bijzondere reliëfvormen die zijn gevormd onder invloed van verwering van het gesteente. Het is een plek waar je het liefst een tentje neerzet, je camera pakt en te voet verder gaat. Dit mag gerust op je bucketlist.
De route gaat weer westwaarts, terug richting Almaty, langs het uitgestrekte Kapshagay Reservoir. Dit 140 km lange stuwmeer staat in schril contrast met de streken uit de eerste delen van de route. Het is de favoriete plek en hét weekendresort voor de inwoners van Almaty. De kustlijn is volledig gericht op toerisme en vind je er zelfs casino’s.
Op de laatste dag is er nog een bijzondere ontmoeting met een ‘Kazakh Eagle Hunter’. De Kazachse adelaarjager, of berkutchi, is trots op zijn adelaar, omdat hij de vogel zelf heeft grootgebracht vanaf een jong kuiken tot het moment dat het tijd is om haar terug in het wild los te laten om een nest te hebben. In de bergketens van het afgelegen West-Mongoliëin Kazachstan zeggen ze dat een berkutchi maar drie dingen nodig heeft: een sterk paard, een trouwe hond om zijn huis te bewaken en een steenarend. En dit is al vele eeuwen het geval. De beelden spreken voor zich.
Een roadtrip door Kazachstan is er een die je waarschijnlijk niet snel zult gaan maken, maar wanneer je dat doet, krijg je er zeker geen spijt van. Het oneindige landschap en de kale en lege steppes vreten je bijna letterlijk op. De wegen zijn onvergelijkbaar, vaak moeilijk te bereiden, stoffig met overal stenen en volop andere uitdagingen. Het is een alle opzichten een Epic Drive van een uitzonderlijk niveau en omdat beelden zoveel meer zeggen als woorden laten we je graag mee genieten.
Met dank aan Mazda Nederland en het internationale team van Mazda die ieder jaar ons weet te verrassen met adembenemende en uitdagende routes.
