We worden bedreigd door klimaatverandering, een tekort aan natuurlijke bronnen en nu komt daar ook nog een filter bubble bij. Dit laatste betoogt althans Eli Pariser, die zeer recent het boek The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding From You uitbracht.
Pariser is bezorgd over de opkomst van personalisatie op het internet. De advertenties, zoekresultaten of nieuwsartikelen die we te zien krijgen, zijn steeds vaker en steeds geavanceerder gebaseerd op ons klikgedrag en de informatie die we, bewust of onbewust, over onszelf achterlaten online. Het risico van deze personalisatie is volgens de auteur dat we alleen nog maar informatie voorgeschoteld krijgen die bevestigt wat we al dachten. Hierdoor stagneert de menselijke ontwikkeling, die gebaat is bij prikkelingen van andersdenkenden.
De discussie die naar aanleiding van het boek is ontstaan is interessant. Want waar jarenlang werd gewaarschuwd voor een information overload en alle slechte dingen die dit doet met onze jeugd. Het zou zelfs slechtere invloed op iq-scores hebben dan het gebruik van marijuana. Maar zijn het plotseling de (commerciële en non-commerciële) initiatieven die filters toepassen die een slechte invloed zouden hebben op de ontwikkeling van onze collectieve intelligente.
Tradiotionele media
Hoewel het een interessant en lekker leesbaar boek is, valt er veel op af te dingen. Allereerst is het onzin dat informatiefilters zijn uitgevonden door Google en Facebook of andere technologiebedrijven. De informatie die ons bereikt, heeft altijd filters moeten doorstaan. Traditionele media zijn van oudsher zeer rigide filteraars, vooral voordat ontzuiling optrad en het not done was om een andere krant te lezen dan die van de religieuze of sociale groep waartoe iemand behoorde. Maar nog steeds hangen media een bepaalde denkrichting aan, kijk bijvoorbeeld eens naar het conservatieve Fox News versus het liberale CNN (door conservatieven weleens aangeduid als het Clinton News Network).
De mens kan niet overleven zonder filters. Het menselijk brein filtert heel veel niet relevante informatie voor ons, en slaat maar een klein deel op, omdat de hersenen het anders niet kunnen verwerken. Zelfs de opgeslagen informatie, herinneringen, zijn aan verandering onderhevig, afhankelijk van nieuwe input die we krijgen. Ook bij dieren is zintuiglijke filtering er evolutionair ingeslopen. De plaats van de ogen in de kop bepaalt bijvoorbeeld wat en hoeveel een dier kan zien. Bij prooidieren bevinden de ogen zich aan de zijkant van de kop, zodat ze gevaar uit alle richtingen kunnen opmerken. Bij roofdieren staan de ogen recht naar voren omdat ze hun ogen exact moeten kunnen instellen op hun prooi en op hoeveel afstand deze zich bevindt.
Illusie
Dat op het internet filters niet meer nodig zijn, is een illusie. Pariser geeft als voorbeeld dat hij erg zijn best had gedaan om Facebook-vrienden te worden met conservatieven, waar hij zelf liberaal is, zodat hij inzicht kon krijgen in wat andersdenkenden deelden. Na verloop van tijd kwamen de statusupdates van zijn conservatieve vrienden steeds minder naar boven in zijn newsfeed, omdat hij veel meer op de links van zijn progressieve vrienden klikte. Facebook bemerkte dat deze links interessanter voor hem waren. Schijnbaar vond Pariser de denkbeelden van zijn vrienden toch niet interessant genoeg om op te klikken. Of Facebook hem hier nou mee hielp of niet, het feit dat ze naar verloop van tijd weggefilterd waren, toont aan dat hij er toch niet op klikte.
De verkeerde gedachte is dat het systeem de baas is, terwijl de mens het systeem juist controleert. Systemen hebben geen bedoelingen, kunnen niet kwaadwillend zijn, het zijn de mensen die de systemen beïnvloeden, waardoor deze eigenlijk onze bondgenoten zijn. Het zijn daarom representaties van onze wil en we kunnen het systeem niet de schuld geven als hij onze wil uitvoert. Pariser had, als hij dit echt zo bezwaarlijk vond, ook nog altijd voor de ‘meest recent’-layout kunnen kiezen, waar hij een ongefilterde bulk aan informatie voorgeschoteld krijgt.
Defriending
Maar dat zo’n ongefilterde bulk niet werkt, bewijst de defriending-trend van niet zo heel lang geleden. Minder was meer, want door heel veel vrienden te hebben miste je de informatie van de mensen die echt belangrijk was. De CEO van Pulse merkte dat dit ook niet hielp toen hij een nieuw Facebook-account opstartte met maar 15 mensen die echt belangrijk voor hem waren. Toen hij weer een op zijn oude profiel keek, zag hij hoeveel informatie en uitnodigingen voor feesten hij had gemist. Zijn sociale leven was gereduceerd.
Facebook zorgt met algoritmes voor een filter op wat er in je sociale omgeving gebeurt. Het is niet gezegd dat het al het perfecte filter is, maar zonder komt er gewoon te veel informatie op ons af, dan missen we de belangrijke dingen. Er is dus niet is mis met filter bubbles, zonder die bellen kun je eigenlijk niets. De vraag is niet of er een filter bubble is, maar of je af en toe uit je bel kunt komen, of er informatie doorsijpelt. Gesloten, stugge bellen zijn niet goed, die zorgen voor tunnelvisie. Maar een kenmerk van bellenblazen is dat bellen kunnen botsen waardoor nieuwe vormen ontstaan. Bellen kunnen knappen of samengaan en een stukje samen optrekken. Er zullen altijd mensen zijn die in één bel willen blijven, die de omgeving van gelijkdenkenden prefereren en alleen bepaalde kranten lezen, tv-zenders bekijken en een alleen specifieke sites bezoeken. Maar bood het sociale web ons juist niet de gelegenheid om uit de oude filter bubbles te ontsnappen en af te rekenen met verzuiling en sociale klassen?
Het zou zonde zijn als die mogelijkheden van internet niet worden benut. Het is daarom jammer dat veel personalisatie-apps de mogelijkheid tot serendipiteit niet benutten, de mogelijkheid om steeds nieuwe bellen te vormen en onverwachte maar interessante informatie tegen te komen. Flipboard geeft bijvoorbeeld alleen maar content van vrienden en van bepaalde mainstreammedia. Flipboard is veel vormgeving, weinig technologie. Ook Zite, hoewel een veel intelligenter systeem, graaft niet diep in het netwerk, het blijft binnen bepaalde rubriceringen en het is moeilijk om informatie van buiten het directe netwerk door te laten sijpelen.
Oude wijn
Veel nieuwe nieuwspersonalisatieapps zijn dan ook niet meer dan ouwe wijn in nieuwe zakken. FdForward laat de personalisatie veel organischer ontstaan. FdForward graaft door drie lagen netwerk. De kans op serendipiteit, om onverwacht, maar wel voor jou relevant nieuws tegen te komen, wordt daardoor groter.
Het is daarnaast belangrijk dat mensen hun eigen filters kunnen controleren mochten ze dat willen. De vraag is hoeveel invloed we op onze bubbel kunnen uitoefenen. Net als bij spelende kinderen met een bellenblazer, wil je kunnen spelen met je eigen bubbel. Je wilt bellen in bellen blazen en bellen kapotprikken. Bij FdForward staat dit dan ook voorop. You can push the bubble.
Dit artikel is onderdeel van de DutchCowboys startupserie ‘Van alpha naar beta’ en is geschreven door sociale-mediaredacteur Heleen van Lier voor FdForward. In deze eerste serie kun je de ontwikkelingen volgen van FdForward, een nieuw ‘personal news network’ voor het ontdekking, curatie en verspreiding van nieuws. Volg hoe wij van alpha naar beta gaan. Wil jij deel uitmaken van dit proces en ons nieuwe platform testen, ben je van harte welkom op FdForward.com.
...