Als het om ruimte-avonturen gaat zijn we als wereld vaak enorm gefocust op de Verenigde Staten. Nu zijn bedrijven als NASA, SpaceX en Virgin Galactic ook wat meer aanwezig als het gaat om communiceren over hun plannen en successen. In Europa zijn we daar toch wat minder sterk in, terwijl we wel degelijk geweldige dingen doen. Deze week nog: onze nieuwe Euclid-telescoop fotografeerde voor het eerst duidelijk donkere materie.
Voordat we verder in de Euclid van ESA duiken, eerst even een lesje donkere materie, want wat is het eigenlijk? Wel, niemand weet het eigenlijk precies. Maar, iets minder geheimzinnig gezegd: het is materiaal in de ruimte dat geen licht uitstraalt, maar wel degelijk zwaartekracht uitoefent. Het zou er onder andere voor zorgen dat sterrenstelsels veel sneller reizen dan je zou denken, kijkend naar hun eigen zwaartekrachtwerking.
Wetenschappers zijn er druk mee, al decennialang. Zo zou donkere materie niet bestaan uit normale atomen, zoals de rest van alles wel. Er zouden elementaire delen zijn die interactie hebben met gewone materie zoals wij die kennen. Hoeveel donkere materie er in het heelal aanwezig is, daarover verschillen wetenschappers van mening: de een zegt dat het 68 procent is van het heelal, de ander spreekt over 85 procent. Al kan dat ook te maken hebben met de verschillende gradaties van donkere materie: soms is het te koud en donker om te worden gezien. Er zijn overigens wel eigenschappen waaraan het moet voldoen: het bevindt zich in grote mate in elk sterrenstelsel, het heeft massa, het kan niet samenvoegen tot een nieuw hemellichaam en het is niet te detecteren.
Cue de Euclid: die ziet het namelijk wel. Althans, de eerste testbeelden van het apparaat lijken veelbelovend. ESA toont de beelden op zijn website. Inmiddels bevindt de telescoop zich bijna op de plek waar hij uiteindelijk blijft hangen en dat betekent dat er al volop kan worden uitgeprobeerd. Kiekjes om die donkere materie beter te begrijpen, want, zo is de gedachte, hiermee kunnen we best eens antwoord krijgen op de vraag hoe ons universum nu werkelijk is ontstaan. Bovendien kunnen we nieuwe inzichten krijgen in de werking van zwaartekracht. Spannend dus: waar Euclid mee op de proppen komt kan de wereld veranderen.
En dan vooral de VISible instrument (VIS) en de Near-Infrared Spectrometer and Photometer (NISP): dit zijn twee camera’s die de foto’s schieten. Zo schoten ze nu vast wat kiekjes van de hemel, waarbij nog wel bepaalde stralen en andere ongewenste items op de foto worden weggepoetst. Als het apparaat eenmaal op 1,5 miljoen kilometer bij ons vandaan op zijn vaste werkplek arriveert, dan hopen we in oktober de eerste goede kiekjes te krijgen. De telescoop is in juli de ruimte ingestuurd en moet straks 6 jaar zijn best doen om meer dan 30 procent van de hemel in kaart te brengen.
Het is straks vooral de vraag hoe wij als wereld omgaan met eventueel wetenschappelijk onderbouwd nieuws over het ontstaan van niet alleen onze planeet, maar het hele heelal.
