De James Webb ruimtetelescoop heeft in amper een jaar na zijn ingebruikname al heel wat ontdekkingen gedaan. De nieuwste aanvulling op zijn palmares is de ontdekking van een cluster van sterrenstelsels. Nog nooit eerder werd zo ver van de Aarde een ster ‘gekiekt’. De ster, Earendel, is naar schatting ongeveer twee keer zo heet als onze eigen zon. Formeel is de ster geen ontdekking van de James Webb zelf. Earendel werd namelijk vorig jaar al gespot door de Hubble telescoop, maar die is niet krachtig genoeg om er een ‘foto’ van te maken. Dat lukte James Webb nu dus wel.
Toen Earendel gevormd werd, was het heelal nog een jonkie van nog geen 1 miljard jaar. Op dat moment stond de ster zo’n 12,9 miljard lichtjaar van de Aarde. Met andere woorden, het licht dat James Webb nu van de ster opvangt, is 12,9 miljard jaar onderweg geweest. In die tussentijd staat, door het steeds uitdijende heelal, de ster inmiddels al op zo’n 28 miljard lichtjaar van de Aarde.
Hubble kon Earendel dus niet in beeld brengen, maar de ‘oude’ ruimtetelescoop heeft de ster wel kunnen ontdekken met behulp van zwaartekrachtlensing. Daarbij gedraagt de zwaartekracht van een massief object zich als een soort lens doordat het de structuur van ruimte en tijd vervormt. Daardoor wordt het licht van een verder weg gelegen lichaam verbogen en helderder terwijl dat licht passeert.
De James Webb ruimtetelescoop slaagde er dankzij dezelfde technologie, in combinatie met de veel krachtigere telescoop, wel in Earendel op de ‘gevoelige plaat’ vast te leggen. De eerste glimp van de ster werd afgelopen zomer al waargenomen, net nadat de telescoop in gebruik genomen was. Inmiddels hebben de onderzoekers en telescoop nog meer informatie van de ster verzameld, en dat is voldoende gebleken om er een foto van te kunnen samenstellen.
Earendel, genaamd naar een personage uit Tolkien’s Lord of the Rings boeken, is een ster die meer dan twee keer zo heet is als onze eigen zon die een oppervlaktetemperatuur heeft van zo’n 5500 graden.
“De ontdekkingen hebben een nieuw gebied van het universum geopend voor stellaire fysica, en nieuw onderwerp voor wetenschappers die het vroege universum bestuderen, waar ooit sterrenstelsels de kleinste detecteerbare kosmische objecten waren. Het onderzoeksteam heeft voorzichtige hoop dat dit een stap zou kunnen zijn in de richting van de uiteindelijke detectie van een van de allereerste generatie sterren, die alleen bestaat uit de ruwe ingrediënten van het universum gecreëerd in de oerknal – waterstof en helium”, aldus NASA.
