Het plan van de Tweede Kamer om het gebruik van TikTok door ambtenaren, in ieder geval op hun zakelijke smartphone, zal nog maar weinig mensen verbazen. De angst voor Chinese spionage, de controle die de Chinese overheid zou hebben op bedrijven zoals TikTok en het daarmee mogelijk beïnvloeden van andere overheden, neemt steeds groteskere vormen aan. Dat nu ook TikTok daar het ‘slachtoffer’ van dreigt te worden is zo gek dus niet. De discussie over een ban op TikTok wordt in de VS al een tijdje gevoerd.
We – en dan bedoel ik het ‘Westen’ – zijn bang voor de invloed die de Chinese overheid zou kunnen uitoefenen via platformen als TikTok. Door het aansturen van welke content via TikTok in de tijdlijnen van de betreffende gebruikers getoond wordt, zou de mening van onze ambtenaren over bepaalde onderwerpen mogelijk te beïnvloeden zijn, met alle gevolgen van dien. Met andere woorden, we zijn bang dat de Chinese overheid TikTok gebruikt als een propaganda-instrument.
Daarbij wordt er van uit gegaan dat de Chinese overheid haar macht gebruikt om lokale bedrijven, zoals TikTok, te dwingen hen toegang te geven tot de data van gebruikers. Dat de Chinese overheid die macht heeft, lijdt geen twijfel. Volgens de Chinese wetgeving moeten bedrijven, als de overheid dat vraagt, hun medewerking verlenen. Let wel, een dergelijke wet of regelgeving heeft vrijwel elk land. Toegegeven, in sommige landen wordt daar ‘losser’ mee omgegaan dan in andere.
Het is nog maar de vraag of een ban op het gebruik van TikTok op zakelijke toestellen veel effect heeft. Ambtenaren zullen TikTok waarschijnlijk ook, of vanaf dat moment, op hun privé smartphone (gaan) gebruiken. Daar kunnen ze dan nog net zo makkelijk beïnvloed worden. Een verbod op het zakelijk gebruik van TikTok hoeft dus niet te betekenen dat ambtenaren via social media niet meer beïnvloed kunnen worden.
Het idee achter de ban op TikTok is dat dus dat de Chinese overheid toegang heeft tot de gebruikersdata. Uiteraard ontkennen zowel de Chinese bedrijven als -overheid deze vorm van privacy-schending en spionage toe te passen. Je moet wel heel erg naïef zijn als je de Chinezen op hun woord geloofd.
Maar, datzelfde geldt voor de Westerse overheden en -bedrijven. Zoals gezegd, ook ‘aan onze kant’ kunnen bedrijven gesommeerd worden overheden en veiligheidsdiensten toegang te geven tot gebruikersdata. Ja, er zijn iets meer regels en het wordt ook beter gecontroleerd door toezichthouders, maar spionage en het verspreiden van propaganda via het wereldwijde web is iets waar alle ‘kampen’ zich ‘schuldig’ aan maken.
Dus, als de Tweede Kamer niet wil dat de ambtenaren beïnvloed worden, dan moeten ze het gebruik van alle social media kanalen, apps en andere uitingen verbieden. Ow, en maak dan ook maar meteen een lijstje van websites die niet meer bezocht mogen worden, of, beter nog, blokkeer de toegang vanuit Nederland.
Mmmh… waar ken ik dat van? China misschien? Beste dames en heren in Den Haag. De wereld is veranderd. ‘We’ worden al tientallen jaren van alle kanten bespioneerd en beïnvloed. De manieren waarop dat gebeurd evolueren voortdurend. Ooit strooiden ‘we’ pamfletten boven steden van vijandige landen om de bevolking te beïnvloeden. In de koude oorlog reisden duizenden spionnen de hele wereld over om regeringen met (des)informatie om de tuin te leiden. En nu hebben we TikTok, Facebook, Instagram en Twitter. Deal with it!
