Terwijl mensen volop zonnebloemolie inslaan, een product dat vooral wordt geproduceerd in Oekraïne, is er een ander exportproduct van dat land waarover we ons zorgen kunnen maken. Neon. Geen gekleurde stiften of vrolijke ‘Open’-lampen, maar het gas neon. De kans is groot dat hierop flink schaarste ontstaat en dit heeft invloed op de productie van… chips.
Waar we net hoopten om het chiptekort te zien afnemen doordat we anders omgaan met de coronapandemie, blijken we hier toch langer in te blijven hangen dan verwacht. De reden is de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, want neongas dat wordt gebruikt om chips te bakken, dat komt voornamelijk uit Oekraïne. Dit kleurloze en geurloze gas wordt in slechts twee fabrieken in Oekraïne gezuiverd en aan de rest van de wereld geleverd om gadgets te maken: Ingas in Mariupol en Cryoin in Odessa.
Van Mariupol weten we dat er flink wordt gebombardeerd door de Russen, terwijl er in Odessa inmiddels wordt voorbereid op een aanval van Rusland. De situatie heeft geresulteerd in twee fabrieken die op dit moment stil liggen, waardoor er geen neon meer wordt geëxporteerd. De burgers in Oekraïne hebben wat beters te doen, maar omdat er dus maar op zo weinig plekken ter wereld op die manier wordt gewerkt met neon, heeft ook dat invloed op de rest van de wereld.
Dat komt omdat neon wordt ingezet om de lasers die worden gebruikt om chips te maken te hanteren. De lasers zorgen dat het hoofdingrediënt silicon verandert in kleine printplaatjes waarmee computers werken. Niet alleen letterlijk computers zoals desktops, maar alle denkbare tech. Auto’s, beveiligingscamera’s, virtual reality-brillen, defibrillators, smartphones, noem maar op. Die printplaatjes moeten heel klein en precies worden verwerkt en dat kan alleen met lasers. Neon wordt daarbij gebruikt om te zorgen dat het licht dat de lasers uitstoten heel beperkt blijft. Zelf kunnen ze dit neongas niet maken, waardoor ze afhankelijk zijn van andere fabrieken.
Die fabrieken in Oekraïne vangen het gas op uit de lucht en maken gebruik van een soort splitsingstechnologie waarbij neon vloeibaar wordt gemaakt. Er is heel veel lucht voor nodig om dit te doen, want er zijn maar een fractie neon in de lucht. Het is dus nogal een proces en hierdoor vindt het vaak plaats in fabrieken zoals staalcentrales, die ditzelfde proces ook gebruiken voor andere doeleinden. Het neon moet echter hierna ook nog worden gezuiverd en dat is wat de twee fabrieken in Oekraïne doen. Of ja, deden.
Op grote schaal: er komt jaarlijks 380 miljoen liter neon geschikt voor de chipfabrikage uit Oekraïne, wat de helft is van wat er überhaupt wereldwijd wordt gebruikt. Andere neon komt bijvoorbeeld uit China en Zuid-Korea. In de Verenigde Staten is het ook op kleine schaal mogelijk bij sommige fabrikanten. Er is dus wel hoop, maar als eerder de helft (!) van het neongas dat jaarlijks wordt gebruikt uit Oekraïne komt en dat wegvalt, dan is dat zeker merkbaar.
Er moet nu dus snel worden gezocht naar nieuwe manieren om aan dit gas te komen, want chipmakers staan al enorm onder druk. Auto’s rollen op dit moment onaf uit de fabriek door het flinke chiptekort en zo zijn er meer gadgets die niet of later uitkomen door het gebrek aan chips. Op dit moment schijnt er nog wel voor een half jaar aan neon bij de chipfabrikanten aanwezig te zijn, maar als het op is, is het zoals het er nu naar uitziet ook echt op. Er kan wel worden gekeken naar het recyclen van neon, maar ook dat is vooral uitstel van executie zolang de oorlog blijft woeden.
