Problemen als het GGD datalek en de toeslagenaffaire maken het schrijnend duidelijk. Digitalisering heeft enorme impact op onze samenleving. Het is een maatschappelijk probleem, en daarmee een politiek probleem. Hoog tijd dat digitalisering een politiek-volwassen onderwerp wordt, vindt Tweede Kamerlid Kees Verhoeven.
Zowel in de politiek als bij de kiezers moet digitalisering veel hogere prioriteit krijgen. Dat zegt Kees Verhoeven, die zich in de Tweede Kamer al meer dan tien jaar bezighoudt met dit onderwerp. Eerder dit jaar verbaasde Verhoeven zich al over het feit dat er in de StemWijzer (de meest gebruikte stemhulp van Nederland) niet één stelling gaat over digitalisering en technologie. Samen met collega Franca Gribnau van Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT) interviewde ik daarom Kees over de Technologie Kieswijzer. Hij bleek zo enthousiast dat hij besloot om er ambassadeur van te worden. Verhoeven: “De Technologie Kieswijzer gaat dieper in op de digitale thema’s, die onze samenleving raken. Denk aan online privacy, digitale discriminatie, de macht van Big Tech en cybersecurity. Allemaal onderwerpen, die grote impact hebben, en die burgers schaden als deze niet in goede banen worden geleid. Kijk maar naar de toeslagenaffaire. Zoiets mag nooit meer gebeuren.“
Verhoeven roept in een online video kiezers op om de Technologie Kieswijzer in te vullen. Massatoezicht, desinformatie, digitale inclusie. “Op al deze thema’s wordt naar de standpunten gevraagd. Dat is belangrijk, omdat partijen keuzes moeten maken. Kiezers moeten weten welke kant we opgaan. Alle genoemde dilemma’s raken mensen. Als China en de VS bepalen hoe wij omgaan met allerlei digitale diensten, met controles en algoritmes, en als ze ons digitaal medebesturen, dan gaan onze privacy en vrijheid eraan. Dan worden ook veel meer data van ons verzameld dan nodig is. En als de overheid op een onrechtmatige manier burgers controleert, dan krijg je op een gegeven moment een toeslagenaffaire. Het zijn steeds mensen die geraakt worden door technologie, als we het niet in goede banen leiden.”
“Helaas werkt het zo. Vaak moet het een probleem zijn, dat echt voelbaar is, om onderwerpen hoger op de agenda te krijgen. Zoals nu: een aantal grote cyberaanvallen, een toeslagenaffaire en een groot datalek. Allemaal leggen ze bloot dat er iets aan de hand is, waardoor mensen geschaad worden. Het raakt de burger. Als jouw BSN op straat ligt, of als de overheid een verkeerde conclusie over jou trekt op basis van datacontroles, dan gaat het leven. Natuurlijk moet je mensen ook uitleggen hoe het werkt. Hoe werken controle- en advertentiemodellen? Waarom willen overheden die data? Politici moeten duidelijk, concreet praten over digitalisering, en heldere keuzes maken. Het moet een levendig debat zijn over vraagstukken, kansen en bedreigingen.”
Voor de toekomst ziet Verhoeven drie grote politieke uitdagingen. Eén is om als Europa een eigen positie te vinden in de internationale Tech-strijd. Verhoeven: “Twee is tegenmacht bieden aan de grote Tech-bedrijven, zodat de verdienmodellen niet leiden tot allerlei monopolies, desinformatie en privayschendingen. De (data)macht van Google en Facebook, die zich eigenlijk alles kunnen permitteren. En drie is om de datazuchtige overheid zo te laten werken, dat de rechtstaat niet geschonden wordt. Zie de toeslagenaffaire. Als grote uitvoeringsorganisaties de wetten niet volgen, zijn de gevolgen enorm. Hoe dan ook moeten we keuzes maken. Daarom is het zo belangrijk dat digitalisering een serieus politiek-volwassen onderwerp wordt en dat er duidelijke standpunten ontstaan.”
Verhoeven pleit voor een Minister van Digitale Zaken. Net nu hijzelf de Kamer verlaat. “Digitalisering staat nu op de agenda. Na ruim tien jaar is het voor mij tijd voor een nieuwe stap. Al vind ik het op momenten jammer en roept een klein gevoel: had ik niet door moeten gaan? Net nu stoppen een aantal Kamerleden, met veel kennis van digitalisering. Maar het is altijd moeilijk om op het juiste moment te stoppen. Wat ik wel kan, is me vanuit een andere rol heel erg blijven bemoeien met digitale vraagstukken. En dat ga ik zeker doen.“
Het gehele interview is terug te lezen op de website van STT.
[Fotocredits – greenbutterfly © Adobe Stock]
