21 april 1986. In het televisieprogramma The Mystery of Al Capone’s Vaults opende de showerige journalist Geraldo Rivera de geheime kluis van Al Capone. Miljoenen mensen keken wat de supergangster had achtergelaten in het Lexington Hotel. Dat bleek een waardevolle ontdekking, namelijk die van de sensatiejournalistiek. Sterker nog, je zou de vergelijking kunnen trekken met clickbait.
Misschien ben je nieuwsgierig wat er dan toch in die kluis zat. Fysiek gezien was dat niets: wat rommel. Eigenlijk was het heel veel: sensatiejournalistiek. Geraldo Rivera wist de kluis zo enorm te hypen, dat dertig miljoen mensen waren afgestemd op zijn uitzending om uit te vinden wat voor bijzonders een gangster zou achterlaten in een hotel. Zonder dat hij het echt in de gaten had, had Rivera iets heel anders ontdekt: clickbait.
Tenminste, we noemen dat tegenwoordig clickbait, maar toen was dat sensatiejournalistiek. Het betekent dat je de boel enorm overdrijft en zelfs geen tot weinig feitelijk nieuws presenteert, maar toch veel mensen weet te trekken door het allemaal spannender te maken. Dat kan bijvoorbeeld door kleine stukjes te laten zien, af te tellen naar het moment of veel te speculeren. Immers had Rivera ook kunnen besluiten geen tv-programma te maken, maar ergens in een krant een artikel te plaatsen: ‘Kluis van Al Capone in Lexington Hotel blijkt leeg’. Het zou ergens achter in de krant belanden, er zou niet eens een foto bij worden geplaatst en geen haan zou ernaar kraaien.
Klinkt bekend toch? Het is precies zoals clickbait werkt. De kop van een artikel is “Er komt een asteroïde op ons af in 2022”, “Je gelooft nooit bij welk vreemde ochtendritueel Doutzen Kroes zweert” of “Vrouw wint loterij door dit alledaagse trucje uit te halen”. Het zijn allemaal koppen waarop je graag wil klikken, want ja, kun jij ook zo makkelijk de loterij winnen? En kun je dat geld goed gebruiken om een ondergrondse bunker te bouwen voor als die asteroïde op onze aarde neerkomt? De kans is groot dat dat niet nodig is, want die asteroïde scheert alsnog duizenden kilometers langs onze aarde en die vrouw deed simpelweg haar sokken aan, maar won toevallig die dag ook de loterij.
Clickbaittitels bestaan vaak uit namen van beroemdheden, dromen die de massa wel wil bereiken (maar waarvoor vaak hard moet worden gewerkt, zoals viraal gaan of rijk worden) of dingen die angst inboezemen. Uiteindelijk blijkt de kop een link te leggen die heel vergezocht is en is het artikel verder vooral opvulling, zonder echt tot een kern te komen. Je voelt je dan ook vaak een beetje bekocht: je hebt je tijd en aandacht geïnvesteerd in iets dat niet gaf wat het beloofde.
Datzelfde gevoel moeten mensen ver voor clickbait ook hebben gehad toen ze 35 jaar geleden keken naar The Mystery of Al Capone’s Vault. Tegelijkertijd moeten veel mediabonzen vooral dollar-ogen hebben gehad. Immers betekende de uitzending van Geraldo Riviera dat je niet per se een goed onderbouwd, stevig verhaal moet hebben als journalist, maar dat je ook af kunt met gebakken lucht. Ook dat trekt kijkers, misschien zelfs meer dan de echt journalistieke stukken.
Beeldbron: 8385
