Facebook is een onderzoek gestart om nepnieuws op te kunnen sporen. Aanleiding zijn een aantal berichten van Donald Trump aanhangers die mogelijk de verkiezingsuitslag in Amerika hebben weten te beïnvloeden. Ook zouden berichten in Google een rol hebben gespeeld. Dat laatste is een beetje dubbel want Google indexeert slechts websites van derden. In alle gevallen gaat het om berichten die halve waarheden verkondigen of in sommige gevallen complete nonsens zijn.
Mark Zuckerberg heeft inmiddels gereageerd en noemt het een ‘crazy idea’ dat Facebook ook maar enige rol van betekenis hierin heeft gespeeld. Dat is net zo waar als niet waar. En eigenlijk moet je dit ook veel breder trekken en kijken naar de rol van sociale media. Nergens staat dat je de waarheid moet spreken en als je serieus gaat geloven dat de Paus echt Donald Trump heeft gesteund geloof je waarschijnlijk ook dat Sinterklaas bestaat.
Het Amerikaanse Buzzfeed weet te melden dat tijdens de verkiezingen er vaker nepnieuws werd gedeeld dan berichten van bekende media die blijkbaar altijd wel het ‘ware nieuws wisten te vertellen’. En dat nieuws komt veelal uit de koker van slimme marketing- en pr-bureaus die vooral maar één ding willen, de ontvanger van het nieuws het grote berenbos in sturen. Wat er tijdens de verkiezingen in de VS is gebeurd hebben we allemaal met grote verbazing kunnen volgen. Van het modder gooien tot bewuste lastercampagnes vanuit beide kampen. En wat te denken van de verwachtingen voor de verkiezingsuitslag. Welke waren ‘false’ en welke waren ’true’. En wat is er makkelijker dan hiervoor sociale media in te zetten, gratis en wel en voor een minimaal budget weet je zo maar miljoenen mensen te bereiken. Dat nieuws is ongefilterd, ruw, één op één en vrij te publiceren. Behalve dan een foto waarop een vrouw haar kind de borst geeft want dat is volgens de bestaande social media filters pornografie en zal geweigerd worden. Verder mag zo’n beetje alles.
Facebook wil echter afrekenen met nepnieuws en trekt daarvoor nu alles uit de kast. Zo komen er systemen die kijken of een artikel wel helemaal klopt, krijg je de kans om nepnieuws aan te geven (we gaan abusievelijk van uit dat degene die dat doet dan wel het bij het rechte eind heeft), komen er fact-checkers (mensen) en zo volgen er nog wat maatregelen. De grote vraag is echter of Facebook dit kan en mag. De wetgeving die ook te maken heeft met vrijheid van meningsuiting kan per land verschillen of wordt Facebook zo allemachtig dat zij kunnen beoordelen wat er allemaal niet waar is in de wereld. Het is moedig om nepnieuws aan te pakken maar begin eerst maar eens uit leggen dat alle informatie die tot ons komt vooral ter beoordeling van jezelf is. Niet alles wat op sociale media verschijnt is waar, net als in de krant en net als op televisie. Het is wat men ons wil laten geloven of wat we zelf willen geloven. En daar kan geen filter ook maar iets tegen doen.
