Nederlandse gemeenten staan voor enorme uitdagingen. Aan de ene kant moet men bezuinigen en staan de financiën onder druk door tegenvallende belastinginkomsten, lagere uitkeringen uit het gemeentefonds, tegenvallende grondaankopen en ga zo maar door. Aan de andere kant wordt het takenpakket van de gemeenten steeds groter, omdat de Rijksoverheid decentraliseert en zaken als werkgelegenheid, jeugdzorg en de AWBZ op het bord van de gemeente terecht komen. Hoe houd je als gemeente in dit zware weer het hoofd boven water en handhaaf je het niveau van dienstverlening dat burgers verwachten?
Over het antwoord op die vraag kunnen we vrij kort zijn: innovatie! Willen gemeenten het hoofd boven water houden dan hebben ze eigenlijk geen andere keus dan zo snel mogelijk nieuwe technologieën omarmen. Je ziet dit nu al gedeeltelijk gebeuren; gemeenten zoeken steeds meer de samenwerking met elkaar op, wat bijvoorbeeld resulteert in zogenaamde Shared Service Centers, waar allerlei zaken met andere gemeenten worden gedeeld. Denk hierbij aan applicaties op het gebied van sociale zaken, welzijn of burgerzaken. Gemeenten kunnen zo veel kosten besparen en efficiënter werken. Ondertussen blijft het takenpakket van de gemeenten echter alleen maar groeien en krijgt men ook een steeds grotere verantwoordelijkheid op het gebied van bijvoorbeeld onderwijs en de overgang naar de ‘Smart City’. Het wordt een steeds grotere uitdaging om hier op een goede manier mee om te gaan en de grote vraag is nu of gemeenten klaar zijn om meer van hun werkzaamheden uit te besteden en verder te innoveren.
En hier zit een groot probleem. Gemeenten hebben in de praktijk niet altijd voldoende bewegingsruimte. Dat heeft vaak te maken met het feit dat ze vastzitten aan lange termijn contracten voor bijvoorbeeld onderhoud van de infrastructuur. Zo zou elke gemeente over moeten stappen op LED-verlichting om enorm veel kosten te besparen en om duurzamer en milieuvriendelijker te zijn, maar toch gebeurt dit maar mondjesmaat. Dit komt bijvoorbeeld omdat er nog contracten lopen met grote externe partijen die het onderhoud van de lantaarnpalen verzorgen. Dezelfde situatie zie je op heel veel gebieden en zo zitten gemeenten vast in standaardprocedures en aanbestedingsprojecten die geschreven worden op basis van werkwijzen uit het verleden. Voor allerlei zaken worden de gebruikelijke, bekende partijen ingeschakeld en die zien geen enkele noodzaak om te innoveren. Het is de taak van de gemeentelijke politiek om deze patstelling te doorbreken.
Waar op dit moment enorme kansen liggen voor Nederlandse gemeenten is in de standaardisatie van gegevens. Een aanzienlijke investering, maar wel een die op de iets langere termijn zijn geld dubbel en dwars gaat terugverdienen. Hoe vaak moet je als burgers je gegevens weer opnieuw invoeren, terwijl die allemaal al bij de overheid bekend zijn? Waarom gaan gemeentelijke instanties niet veel meer met DigiD werken en er voor zorgen dat alle informatie op een uniforme manier beschikbaar is? In de gemeente Haarlemmermeer heeft men onlangs zo’n standaardisatie doorgevoerden daarmee een enorme bezuiniging weten te realiseren. Omdat veel gemeenten sowieso al bezig zijn met de digitalisering van alle gegevens, ligt zo’n extra investering in standaardisatie natuurlijk erg voor de hand.
Het lijkt zo simpel: schaalvergroting, innovatie en standaardisatie. Gemeenten hebben er alles bij te winnen, willen ze ook in de toekomst nog een gezonde begroting hebben. Helaas zijn er nog steeds veel gemeenten die weigeren om buiten de gebaande paden te wandelen, zelfstandig willen blijven, oude modellen in ere houden en weinig tot geen toekomstbestendige visie hebben. Gemeenten die wel innoveren zullen in staat zijn om duurzaam en ‘smart’ te worden en zo realiseer je steden waar mensen graag komen wonen. Dat zijn de steden die de toekomst gaan overleven.
Deze blogpost is geschreven door Bart Creemers, Strategic Operations Director bijEconocom Nederland.
[Afbeelding via Flickr CC.]
