De internetrevolutie is voor veel vormgevers een enerverende, vaak rusteloze zoektocht geweest, maar na 20 jaar zijn we eindelijk weer terug bij waar we gebleven waren: ontwerpen met een doel.
Wanneer zich een nieuw medium aandient, is het voor vormgevers altijd even zoeken naar de rol die zij moeten gaan spelen. Als dat nieuwe medium het gebruik van beproefde ontwerpprincipes niet toelaat, gaat het medium in hoge mate het ontwerp bepalen.
De allereerste pagina’s
De begintijd van het internet bood niet veel ruimte voor design. Webdesigner was nog niet eens een echt beroep en websites waren niet veel meer dan zwarte tekst op een wit scherm. Er was slechts een beperkt aantal fonts voorhanden, beeldschermen hadden een zeer beperkte resolutie en goede kwaliteit foto’s kostten teveel bandbreedte. Beproefde ontwerpprincipes als goed gekozen fonts, interlinie, mooie fotografie, kleurgebruik, een helder grid en voldoende witruimte lagen hierdoor buiten ons bereik. De techniek ontwikkelde zich echter razendsnel en er werd steeds meer mogelijk.
Flash
In 1996 kwam Flash op de markt. Dankzij Flash hadden we voor het eerst mogelijkheden voor geluid, complexe animaties, spelletjes en animerende navigatiemenu’s. Woohoo! Het kon ineens allemaal, dus we deden het ook allemaal. Van de weeromstuit werd iedere site voorzien van een splash page die – hoewel bedoeld om aan te kondigen hoe gaaf de site zou zijn – door de lange laadtijden vaak tot irritatie bij bezoekers leidde. Dankbaar voor de ongelimiteerde mogelijkheden die Flash bood, ging op dat moment voor veel designers vorm boven functie.
Waar is het menu gebleven?
Interaction Design of usability waren binnen het webdesign nog vrijwel onbekend. Het ging om wat er kon en de vraag of we het ook moesten doen was niet aan de orde. De razendsnelle ontwikkelingen gaven ontwerpers bovendien het gevoel dat ze steeds weer iets anders, iets originelers moesten maken, wat met name gevolgen had voor de vindbaarheid van het navigatiemenu. Waar het menu in eerste instantie vaak links stond, verscheen het steeds vaker op verschillende plekken, met allerlei uitklap- of schuifeffecten. Natuurlijk was het leuk dat dit mogelijk was, maar eenduidigheid en gebruiksgemak waren ver te zoeken.
Van reclamefolder naar conversie
Naarmate het internet belangrijker werd in ons leven en steeds meer bedrijven de commerciële mogelijkheden gingen benutten, werd ook steeds duidelijker dat een website meer zou moeten zijn dan een doorklikbare reclamefolder. Een website werd een investering die iets moest gaan opleveren. En daarmee werden de gebruikservaring en de conversie belangrijk. Designers en ontwikkelaars werden zich ervan bewust dat een site zo ontworpen moest worden dat de gebruiker als het ware aan de hand werd meegenomen naar het doel dat de opdrachtgever voor ogen had. Design was geen doel op zich meer, maar stond weer in dienst van externe doelen.
Terug bij de basis
De ontwerpprincipes van voor de opkomst van het internet krijgen gelukkig steeds vaker weer de aandacht die ze verdienen. Niet in de laatste plaats omdat dit de krachtigste elementen zijn die een vormgever tot zijn beschikking heeft om de boodschap helder over te brengen en een consistente merkbeleving te realiseren. Het is goed om te zien dat de techniek inmiddels nauwelijks nog beperkingen oplegt. We hebben snelle computers, tablets, smartphones en veel betere verbindingen. Het internet is volwassen geworden en volledig opgenomen in het totale marketingpakket. In haar kielzog is ook het ontwerpen voor het web de kinderschoenen ontgroeid. Waar we het nog niet zo lang geleden hadden over ‘online marketing’ en ‘digitale marketing’, gaat het inmiddels gewoon weer over marketing. Marketing is het gezicht, de presence van een bedrijf en dat gezicht moet eenduidig en herkenbaar zijn over alle uitingen in alle media, online én offline. Webdesign draait steeds meer om het vormgeven van een ervaring die verder gaat dan het internet, verder dan het beeldscherm op je bureau en dat geeft de designer een andere verantwoordelijkheid.
Design moet over de volle breedte van een organisatie werken. Designers worden daarom steeds vaker al in een vroeg stadium betrokken bij het business development proces. Of een organisatie succesvol is of niet, wordt uiteindelijk bepaald door de – relevante – inhoud; het DNA van een organisatie. Die inhoud kunnen we niet alleen helpen vormgeven, maar tegelijk dragen we er mede zorg voor dat die altijd en overal op de juiste manier wordt weergegeven. En daarvoor kunnen we ons weer volop beroepen op onze vakkennis en op een inmiddels ruime ervaring met het medium, waarbij we niet langer beperkt worden door de techniek.
Deze blogpost is geschreven door Sebastiaan Dorgelo, art director bij TriMM.
