Als je je vrienden uitnodigt voor een 80’s party, dan komen ze met afro-pruik en op plateauzolen. Nodig je ze uit voor een Halloween-party dan komen ze als weerwolven en mummies. En nodig je ze uit voor een Project X Party, dan krijg je een Project X Party – een uit de hand lopend American-style-mega-big puberfeest waar de sensatie van sex, drugs en het mogen vernielen van rijkeluishuizen, auto’s en alles wat je tegenkomt van afdruipt. Doe dat als eerste in Nederland, in flashmob-style via Facebook, in een Gooi-achtig dorpje in een saaie regio en je hebt nieuws waar de pers wereldnieuws van maakt. Probeer al die opgepompte energie vervolgens te stoppen met een duidelijk “nee”, een noodverordening en een ME-korps en je hebt oorlog: tientallen gewonden, honderden slachtoffers en meer dan een miljoen euro materiële schade. In deze post vraag ik me af: watskeburt, who is to blame, en hoe voorkom je het een volgende keer?
Het Harense meisje Merthe organiseert haar sweet sixteen party. Ze maakt een event aan op Facebook en nodigt vrienden uit. Een aantal van hen merkt op dat het event ‘public’ is en denkt grappig te zijn door heel veel meer vrienden uit te nodigen. Binnen een dag zijn er 20.000 mensen uitgenodigd. Merthe schrikt en besluit het event te verwijderen. Een paar rakkers laten zich dat feestje niet zo maar ontnemen, maken een nieuw Facebook-event aan en dopen het ProjectX Haren – vrij naar de filmkomedie van regisseur Nima Nourizadeh. De regionale media pikt het op en de kern van het kwaad is gelegd.
Meer jongeren ruiken sensatie en helpen het event groot te maken. Ze uploaden filmpjes naar Youtube, posten links op blogs en fora en nodigen – handig als ze zijn – radio-DJ’s, rappers en andere jeugdiconen uit om aan te haken. De ene DJ brengt het als opmerkelijk nieuws. Een andere DJ kan de onverantwoorde puber in zich niet onderdrukken en roept alle luisteraars op vooral naar Haren te komen. Tienduizenden jongeren kijken met twinkelende oogjes uit naar wat er te gebeuren staat in Haren. Ondernemers ruiken handel en vullen het aanbod aan met afterparties in de stad Groningen.
De gemeente Haren raakt in paniek en burgemeester Rob Bats en zijn mensen buigen zich woensdagavond serieus over het fenomeen. Zoiets hebben ze nog niet eerder meegemaakt. De gemeente is het middelpunt van een jongerenhype. Dit kunnen ze niet overzien. Bats kiest voor veiligheid en een traditionele aanpak. Hij verbiedt alles wat op een feest lijkt. De pubers waar je duidelijk “Nee” tegen zegt zijn hiermee geactiveerd. Meer jongeren en nieuwsmakers haken aan. Haren en ProjectX is in heel Nederland het gesprek van de dag. In heel Nederland staan auto’s en bussen klaar om naar Haren af te reizen.
De dag van het feest breekt aan. Burgemeester Bats kiest voor zekerheid en kondigt een noodverordening af. Hij verklaart hiermee zijn gemeente officieel tot oorlogsgebied. Het wereldnieuws is daar. Meer cameraploegen melden zich in Haren. En ook dat heeft een extra aanzuigende werking op sensatie-bezoekers.
De avond begint gemoedelijk. Enkele duizenden mensen verzamelen zich in en rond de Stationsweg. Ze maken het gezellig. Ze kijken wat, ze drinken wat, ze zingen wat, ze joelen wat en ze stoken een vuurtje. De politie probeert het gezellig te houden, maar de sfeer wordt grimmiger. Zoveel energie van zoveel mensen die eigenlijk komen voor sensatie, maar niets krijgen, hou je niet tegen. De politie grijpt in. Platte petten worden vervangen door ME-peletons. Er wordt met fietsen en dranghekken gegooid. Er blijken voetbalhooligans tussen te zitten. Een groep haalt straatstenen uit de straat. Een andere groep gooit ermee. Alsof het van tevoren zo bedacht is. Een auto gaat in de hens. Meer jongeren voelen zich uitgenodigd en ‘blijven nog even’. Ruiten van winkels worden ingegooid. De Albert Heijn wordt geplunderd. Haren is rampgebied. En het American-style puberfeest, wat uit de hand moest lopen is, een feit. Net als in de film, maar dan iets groter en werkelijker.
Who is to blame? Ten eerste Warner Bros voor het uiterst sensationele basisconcept voor de film. Ten tweede de rakkers die het nieuwe event aanmaakten op Facebook, het feest ProjectX doopten en het slim via social media groot maakten. Ten derde de gemeente die wat onhandig reageerde. Ten vierde de media die de sensatie opbliezen. En natuurlijk iedereen die net even iets langer bleef dan goed was en zich zo zwaar beschamend heeft gedragen. Shame on you!
Hoe voorkom je het een volgende keer? Gemeente en politie kan door gebruik te maken van social media monitoring tools zoals Radian6, Simplify360 of Buzzcapture in een vroeg stadium meer zicht krijgen op de aard en omvang van een dergelijke project, de grote stemmingmakers vinden en met hen ‘in gesprek’ gaan. Via Twitter lukraak reageren op iedereen die aankondigt naar #ProjectX te gaan, werkt niet. Zoek uit waar het gesprek plaats vindt, probeer je daar in te mengen en probeer het af te buigen naar iets waar je tevreden mee bent. En als er zo’n enorme bak energie naar je dorp of stad komt: zorg er dan voor dat je het de feestballon langzaam laat leeglopen in plaats van dat je hem laat knappen in je gezicht. Laat – als daar oor naar is bij de bezoekers – een alternatief feest organiseren of doe iets anders om die ballon met al die druk leeg te laten lopen.
Merthe, de familie, Haren: sterkte. Het zal niet weer gebeuren, denk ik.
Deze blogpost is tot stand gekomen na sparren met onder andere Bram Willemse, Bart Breij en Folkert de Jong.
