Als we nog steeds alle werklozen in Nederland, zoals in de dertiger jaren van de 20ste eeuw, elke dag naar het GAK zouden laten komen om te laten ‘stempelen’, zouden we verrast zijn door de lange rijen. We kennen die rijen van werklozen wel uit de geschiedenisboekjes, zoals hier op de foto van Sem Presser uit 1935 gemaakt bij het Oost-Indisch Huis is Amsterdam.
Deze rij uit 1935 was het gevolg van de wereldwijde economische crisis. Maar er zijn meer redenen om werkloos te worden, met name door het ‘weg automatiseren’ van banen in tijden van snelle technologische vooruitgang.
In zo’n periode zitten we ook in Nederland sinds de tweede wereldoorlog, waarbij de IT en internet revolutie van de afgelopen twee decennia van substantiële invloed is geweest, hoewel we exacte cijfers niet (kunnen) bijhouden.
Nu voorspelt een recent onderzoek van de Universiteit van Oxford dat in de komende 20 jaar nog eens bijna 50% van de huidige banen door automatiseren zal verdwijnen. Stevenen we af op een sociale ramp?
Het rapport is getiteld: THE FUTURE OF EMPLOYMENT: HOW SUSCEPTIBLE ARE JOBS TO COMPUTERISATION? en geschreven door Carl Benedikt Frey and Michael A. Osborne en gepubliceerd op 17 September 2013. In de samenvatting schrijven de wetenschappers:
“We examine how susceptible jobs are to computerisation. To assess this, we begin by implementing a novel methodology to estimate the probability of computerisation for 702 detailed occupations, using a Gaussian process classifïer. Based on these estimates, we examine expected impacts of future computerisation on US labour market outcomes, with the primary objective of analysing the number of jobs at risk and the relationship between an occupation’s probability of computerisation, wages and educational attainment. According to our estimates, about 47 percent of total US employment is at risk. We further provide evidence that wages and educational attainment exhibit a strong negative relationship with an occupation’s probability of computerisation.”
De uitkomst lijkt dramatisch, maar we weten ook al van andere technologische revoluties, dat de effecten op bestaande beroepen aanzienlijk kan zijn. Maar bij dit onderzoek moeten wel twee kantekeningen worden geplaatst:
1. het zijn dus schattingen; lees het rapport niet alsof het op een dikke duim is gebaseerd, maar het is dus geen emperische studie gebaseerd op feitenverzamelingen. Eén ding is dus zeker, de kans dat dit werkelijkheid wordt is niet zo waarschijnlijk. Maar geen effect is er ook niet.
2. waar het onderzoek niet over gaat, maar wat er ook gebeurt: revoluties creëeren wel hele nieuwe soorten beroepen en banen. Het netto effect zal dus niet -47% zijn.
Misschien wel leuk eens te kijken hoe de onderzoekers de 10 minst en de 10 meest bedreigde beroepen heeft geïdentificeerd.
De minst bedreigde jobs:
1. Recreational Therapist
2. First-Line supervisors of Mechanics, Installers, repairers
3. Emergency Management Directors
4. Merntal Health and Substance Abuse Social Workers
5. Audiologists
6. Occupational Therapists
7. Orthotists and Prosthesist
8. Healthcare Social workers
9. Oral and Maxillofacial Surgeons
10.First-Line supervisors of Fire Fighting and Prevention Work
De medische en zorg sector is flink vertegenwoordigd bij de 10 minst bedreigde beroepen.
De meest bedreigde beroepen (van de 702 genoemde) zijn:
1. Telemarketiers
2. Title Examiners, Abstractors and Seachers
3. Sewers, hand
4. Mathematical Technicans
5. Insurance underwriters
6. Watch Repairers
7. Cargo and Frieght Agents
8. Tax preparers
9. Photographic Prtocess Workers/Processing Machine Operators
10. New Accounts Clerks
Wat de toekomst ook brengen moge, het is duidelijk dat met de voortschreidende automatisering en robotisering het ideaal van de negentiende eeuwse (westerse) maatschappijen, namelijk volledige werkgelegenheid een utopie gaat worden.
Maar je kunt het ook positief benaderen en zeggen: de vooruitgang zorgt er voor dat we niet allemaal meer ons leven hoeven te vullen met het – in dienst van anderen – te werken voor onze kost zonder onze welvaart daarmee te ondergraven. Als machine en computers voor ons het geld verdienen, waarom ook niet?
Maar als we het ideaal van volledige werkgelegenheid opgeven dan moeten we over een paar dingen wel gaan nadenken:
a. Als het aantal banen voor welvaart steeds minder wordt, wie gaan dan die jobs invullen en wie niet? En wie gaat dat op basis van welke criteria bepalen?
b. Hoe gaan we de welvaart, die die gautomatiseerde jobs genereren, verdelen. Nu gaan alle verdiensten naar de ‘ondernemer’, daarna naar de ‘werkende werknemer’, die beiden de belasting spekken om daarmee welvaart te kunnen verdelen. De niet werkende kan dan niet meer beschouwd worden als ‘uitkeringsstrekker’, die we met een aalmoes, want “wie niet werkt zal niet eten” kunnen afschepen. Hoe gaan we de hoogte van die ‘uitkering’ dan bepalen?
c. Als we tegen mensen zeggen: u hoeft niet meer te werken. Wat gaan die mensen dan met hun leven en vrije tijd doen, zonder zich nutteloos te voelen en zich te gaan vervelen. Pas wel op: veel vrije tijd leidt tot veel verveling en daar hoort soms onaangepast maatschappelijk gedrag bij.
Kortom zeer ingewikkelde maatschappelijke problemen komen op ons af en je mag hopen dat onze bestuurders en politici de kwaliteit hebben om deze op te lossen. Het is in ieder geval tijd om oplossingen voor het vraagstuk van “niet-meer-noodzakelijke-volledige-werkgelegenheid” te gaan bespreken, zonder te vervallen voor vele organisaties (vakbonden), mensen en groepering in conservatisme en oude vooroordelen, anders gaan we het oplossen met de tweede-stoker op de elektrische trein.
